Генералниот директор на Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ), Рафаел Гроси, ги посети клучните подземни локации за збогатување ураниум во Иран во Фордоу и Натанц, објавија иранските државни медиуми на 15 ноември, без да понудат детали.

Иран ја ограничи инспекцијата во своите нуклеарни локации и им забрани на неколку инспектори на МААЕ да ги посетат тие капацитети за збогатување.

Гроси е во Иран за да се заложи за дипломатија, предупредувајќи дека „просторот за преговори се намалува“ поради унапредувањето на иранската нуклеарна програма.

Техеран инсистира дека неговите нуклеарни амбиции се мирољубиви.

Посетата доаѓа во пресрет на претстојниот состанок на Одборот на гувернери на МААЕ, каде што некои нации вршат притисок за акција против исламската република.

Претходно на 14 ноември Иран изрази подготвеност да го реши спорот со Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ) во врска со почитувањето на заштитните мерки за својата нуклеарна програма, но нема да го стори тоа под притисок, изјави иранскиот министер за надворешни работи Абас Арагчи по средбата со генералниот директор на МААЕ Рафаел Гроси во Техеран.

Средбата се одржа во контекст на претстојното преземање на функцијата од новоизбраниот американски претседател Доналд Трамп и неговата администрација во јануари.

Трамп во 2018 година, во својот прв мандат, еднострано ги повлече САД од нуклеарниот договор со Иран од 2015 година.

Русија ќе ја прекине испораката на гас за Австрија од сабота, соопшти на 15 ноември австриската нафтена и гасна групација ОМВ. Оваа групација соопшти дека за ова добила известување од Гаспром Експорт, подружница на енергетскиот гигант Газпром контролиран од Кремљ.

Запирањето на испораките се смета за одговор на Русија на арбитражна одлука на Меѓународната стопанска комора, со која австриската групација ОМВ победи во арбитражниот спор и треба да добие 230 милиони евра од Газпром. Претходно оваа недела, ОМВ го потврди своето право да го бара паричниот надомест.

Се очекуваше дека ова најверојатно ќе резултира со „негативно влијание“ врз односите, јавива германската новинска агенција ДПА.

Откако тоа предвидување сега се оствари, австрискиот канцелар Карл Нехамер на 15 ноември изјави дека Австрија нема да дозволи да биде уценувана и дека е обезбедно снабдување со алтернативно гориво.

„Ни еден дом нема да биде ладен“, изјави Нехемер.

Суспензијата значи дека Русија сега ќе испорачува значителни количини гас само на Унгарија и Словачка, што е сосема спротивно на децениската доминација во која таа задоволуваше 40% од потребите за гас на ЕУ пред инвазијата на Москва на Украина во 2022 година, јавува новинската агенција Ројтерс.

Австрија беше првата западноевропска земја што купи руски гас кога СССР потпиша договор за гас во 1968 година, само неколку месеци пред советската инвазија на Чехословачка.

Оваа година, врската ќе заврши по одлуката на Меѓународната стопанска комора за спорот меѓу рускиот Гаспром и австриската ОМВ.

„Газпром“ одби да коментира, јавува Ројтерс.

Австрија е една од ретките европски земји кои сè уште зависат од рускиот гас, бидејќи голем дел од остатокот од континентот го намали увозот по руската инвазија врз Украина.

ОМВ соопшти дека се подготвува за евентуалното прекинување на рускиот гас и дека сè уште може да испорачува гас на своите клиенти со увоз преку Германија, Италија и Холандија.

Известувањето за крајот на испораките за Австрија дојде кога рускиот претседател Владимир Путин и канцеларот Олаф Шолц од Германија, најголемиот руски клиент на гас до моментот кога силите на Москва не ја нападнаа Украина, за прв пат разговараа телефонски по последниот нивни разговор во декември 2022 година.

Еврокомесарот за енергија Кадри Симсон на маргините на конференцијата на ОН за климата во Азербејџан изјави за Ројтерс дека сите земји на ЕУ што добиваат гас преку рутата на Украина имаат пристап до други извори на снабдување кои би можеле да ја пополнат празнината.

Американскиот гигант Ејпл (Apple) ја извести Радио Слободна Европа (РСЕ/РЛ) дека отстранил неколку негови апликации по барање на рускиот медиумски регулатор Роскомнадзор.

Отстранетите апликации на РСЕ/РЛ се апликации на рускиот сервис на РСЕ и дел од проектите на рускиот сервис на руски јазик. Роскомнадзор го извести Ејпл дека апликациите содржат материјали од организација чии активности во Русија се прогласени за „непожелни“.

Апликацијата на рускиот сервис на РСЕ сè уште е достапна за корисниците на Ејпл во други земји.

РСЕ беше ставена на руската листа на „непожелни организации“ во февруари. Претседателот на РСЕ, Стивен Капус, ја нарече одлуката „уште еден пример за тоа како руската влада го гледа вистинитото известување како егзистенцијална закана“.

Покрај апликациите на РСЕ, Ејпл исто така отстрани или сокри неколку подкасти на руски јазик произведени од независни новинари.

Новинската куќа „Медиазона“ на 14 ноември објави дека новите епизоди од онлајн радио станицата Ехо Москва и истражувачкиот медиум „Инсајдер“ повеќе не се достапни во Русија. Се чини дека е погоден и подкаст на руската служба на БиБиСи.

Во последниве години, руските власти ги забрзаа напорите за построго регулирање и контрола на содржината на интернетот на руски јазик, неформално познат како РуНет (RuNet).

Веб-страниците на социјалните платформи како X или Фејсбук (Facebook) беа пригушени или забавени во минатото во обид, како што велат експертите, кој се чини дека е тест од регулаторите за филтрирање на содржината или пренасочување на руските корисници.

Платформата за стриминг видео во сопственост на Гул (Google), Јутјуб (YouTube), која беше главно недопрена од регулаторите, забележа големо забавување почнувајќи од летото.

Некои официјални лица ја обвинија застарената опрема во Русија, опремата што Гугл не можеше да ја одржува поради западните санкции. Но, други рекоа дека „деградацијата“ е намерна, со цел да ја забави платформата и да ги фрустрира гледачите во обид да ги поттикне кон домашните руски алтернативи кои се построго контролирани.

Демонстрантите предводени од опозицијата во грузискиот отцепен регион Абхазија, поддржан од Москва, се обидоа да упаднат во локалниот парламент во Сухуми, главниот град на регионот, со цел да ги натераат пратениците да се откажат од контроверзниот договор со Москва, кој им дава преференцијален третман на руските градежни имоти.

Според извештаите на локалните медиуми, обидот за ратификување на договорот на 15 ноември пропадна бидејќи демонстрантите се обидоа да влезат во Парламентот. Но, тоа не ја спречи толпата, која продолжи со протесто и сега бара од законодавниот дом да гласа за целосно откажување на договорот.

Локалните медиуми соопштија дека полицијата и стотици демонстранти се судриле, при што безбедносните сили наводно употребиле солзавец за да ја растераат толпата. Нема извештаи за апсења или повредени.

Тензиите во регионот се високи во последниве недели, а опозициските активисти бараат прекин на доминацијата на Русија над регионот и неговата економија, иако опозициските партии на 15 ноември изјавија дека нивниот протест не е против Русија.

Абхазија и Јужна Осетија се отцепија од владеењето на Грузија по распадот на Советскиот Сојуз во раните 1990-ти.

Москва ја призна независноста на двата региона откако руските сили го одбија грузискиот обид да ја вратат Јужна Осетија во петдневната војна во летото 2008 година, која заврши со пораз на Грузија.

Повеќето земји сè уште ја признаваат Абхазија како дел од Грузија, но нејзината економија е речиси целосно зависна од Москва, која ги плаќа платите на јавните администратори, како и социјалните плаќања на жителите.

Германскиот канцелар Олаф Шолц и рускиот претседател Владимир Путин разговарале по телефон еден час во петокот попладне. Шолц побарал од лидерот на Кремљ да ја прекине војната против Украина и да преговара со Киев за „праведен и траен мир“, е наведено во соопштението од Кабинетот на кацеларот.

Шолц и Путин последен пат директно разговарале во декември 2022 година, соопшти владата.

Шолц во разговорот, според германското соопштение, изразил „непоколеблива решеност да ја поддржи Украина во нејзината борба против руската агресија онолку долго колку што е потребно“.

Но, првиот директен разговор меѓу германските и руските лидери по речиси две години предизвика реакција од украинскиот претседател Володимир Зеленски, кој предупреди дека повикот на Шолц е „Пандорината кутија“ што може да му помогне на Путин „да ја олесни својата изолација, изолацијата на Русија и да се вклучи во конвенционални преговори кои нема да завршат со ништо“.

Зеленски рече дека таквите празни размени се „токму она што Путин го сака долго време“, бидејќи инвазијата на Украина продолжува две и пол години.

Шолц ја изрази својата „непоколеблива решеност да ја поддржува Украина во нејзината борба против руската агресија онолку долго колку што е потребно“, соопшти неговиот кабинет.

Во германското соопштение е наведено дека Шолц разговарал со украинскиот претседател Володимир Зеленски пред повикот на Путин и дека ќе разговара повторно потоа.

Кремљ соопшти дека разговорот бил на барање на Германија и бил „детална и искрена размена на мислења за ситуацијата во Украина“.

Во него се повторуваат точките на разговор на Москва за потеклото на конфликтот во „долгорочната агресивна политика на НАТО“ и се вели дека Русија „никогаш не одбила и останува отворена за продолжување на преговорите“.

Кремљ го цитираше говорот на Путин во јуни и рече дека секој можен договор треба да ги земе предвид руските безбедносни интереси заедно со „новата територијална реалност и што е најважно, да ги елиминира основните причини за конфликтот“.

Путин, соопшти Кремљ, ги опиша руско-германските односи како претрпени „невидена деградација во сите области“ и рече дека Русија е подготвена за „заемна корисна соработка“ во енергетскиот сектор.

Полскиот премиер Доналд Туск рече дека Шолц разговарал со него потоа и дека Варшава е задоволна што ја „повторил полската позиција: „Ништо за Украина без Украина“.

Новинската агенција Ројтерс цитираше извор според кој Шолц му рекол на Путин дека распоредувањето на севернокорејските трупи за борбени мисии е значајна ескалација и проширување на војната.

Северна Кореја на 12 ноември го ратификуваше одбранбениот договор со Русија, со што е потврдено нивното зближување поради руската војна во Украина. Според украинските власти, околу 11 000 севернокорејски војници веќе се распоредени во Русија и почнале да се борат против Украинците на руска територија, во областа Курск.

Државниот завод за ревизија и Обвинителството да ја проверат и работата на Агенцијата за пошти и нивното доделување лиценци на приватни пошти, повика на 15 ноември министерот за транспорт и врски Александар Николовски коментирајќи го вчерашниот ревизорски извештај за работата на Македонска пошта. Според него во таа институција работела се освен она што и е основна задача да биде регулаторно тело за работата на македонските компании кои нудат поштенски услуги.

Николовски тврди дека на терен има такви компании кои, како што вели, буквално работат од подрум. Тој очекува Обвинителството да постапи и по ревизорскиот извештај за работата на Македонски пошти и да утврди одговорност.

„И дај боже на претходната власт намерата да и била приватизација на Македонска пошта, иако јас не се согласувам со тоа но нивната цел не била ни приватизација туку пропаѓање на македонски пошти со отворање на приватни пошти“, изјави Николовски.

Ревизорите утврдија дека Македонска Пошта е загубар со милионски долгови, ама директорите во септември минатата година незаконски си покачиле плата.

„Според законот во случај на намалена добивка или значително влошена финансиска состојба на друштвото, надоместокот на плата и другите бенефиции предвидени со менаџерскиот договор може да се намалат“ се вели во извештајот за работата на Поштата во 2023.

Од 2017 година па навака, Македонска пошта работи со загуби, при што најголемата загуба е евидентирана во 2022 година во вредност од 3,7 милиони евра. Според ревизорите загубите се должат на неплатени кредити, заеми и сметки за струја.

Дополнително Николовски изјави дека зградата на Македонска пошта што настрада во пожар во 2013 година според плановите на претходната власт требало да биде дадена на користење на ресторан со кабаре.

„Знаете дека централниот објект на Македонска пошта настрада во пожар, и јас заедно со министерот за култура со поддршка на европската делегација формиравме работно тело кое работи интензивно на стане мултимедијален музејски центар. Планот на претходното раководство било да го издаде за ресторан со кабаре“, изјави Николовски.

Објектот изграден за да го симболизира подигнувањето и реконструкцијата на градот Скопје по силниот земјотрес што целосно го разурна во 1963 година, по пожарот во 2013 година сега е руиниран и веќе една деценија е симбол на системската негрижа за државниот имот и културното наследство.

Претходната Влада предводена од СДСМ и ДУИ се надеваше на европски пари за ревитализација на симболот на градот од постземјотресно Скопје, во период кога администрацијата на Пошта издвои 1,2 милиони евра за тендер за чистење.

Зградата на Македонски пошти е еден од најкарактеристичните објекти од бруталистичката архитектура во постземјотресно Скопје. Изградена е по проектот на македонскиот архитект Јанко Константинов во 1974 година. Во пожарот во 2013 година изгореа муралите на Борко Лазески со кои беше насликана внатрешноста на шалтерската сала, како и голем дел од мебелот и осветлувањето кои беа дизајнирани специјално за поштата.

Овој објект се најде на листата на седум најзагрозени споменици и локалитети на листата на Еуроностра. Објектите кои се избрани на оваа листа добиваат помош во форма на експертизи, ресурси и можност за аплицирање за инвестициски грантови.

Босанското обвинителство во Сараево го приведе министерот за просторно планирање, градежништво и заштита на животната средина, Бојан Бошњак под сомнение за злоупотреба на положба или овластување. Државната агенција за истрага и заштита на Босна и Херцеговина (СИПА) утрото на 15 ноември изврши претреси во зградата на Владата на кантонот Сараево (КС) поради дивоградби на планината Бјелашница. Бјелашница е ланина во централна Босна и Херцеговина, која се наоѓа југоисточно од Сараево и се граничи со Игман.

„Постои сомневање дека тој (Бошњак) дал позитивно мислење за извештајот за стратегиска оцена на влијанието врз животната средина, со кој сакал да ги легализира дивите урбанистички проекти во Бјелашница од страна на осомничените Ибра Берил и Надја Милишиќ“, се наведува соопштение на Обвинителството.

Градоначалникот на Трнов Ибро Берило на почетокот на август беше уапсен за дивоградба во Бјелашница. Покрај него, тогаш биле приведени уште три лица.

Обвинителство што ја спроведува акцијата тогаш извести дека „се работи за системска корупција во градежниот сектор и перење пари“.

Градоначалникот Берило беше ослободен од притвор на почетокот на ноември со преземените мерки за претпазливост.

Инаку, Канцеларијата за борба против корупцијата и управувањето со квалитетот на кантонот Сараево (КС) објави мапа во септември 2022 година на која се прикажани местата, главно во Бјелашница, каде што незаконски се сече шумата за изградба на станови и други објекти.

Хрватскиот државен обвинител Иван Турудиќ на 15 ноември потврди дека е уапсен министерот за здравство Вили Берош. Во меѓувреме хрватскиот премиер Андреј Пленковиќ го разреши Берош од должноста. Истрагата се води и против едно правно лице за примање и давање поткуп. Турудиќ изјави дека дека Берош се товари за тргување со влијание, додека според истрагата на Европското јавно обвинителство Берош е осомничен и за мито.

Турудиќ вели дека истрагата е под надлежност на Државното обвинителство на Хрватска (ДОРХ) и дека Европското јавно обвинителство (ЕППО) не постапувало согласно уредбите бидејќи не го информирало ДОРХ за истрагата. Тој смета дека ДОРХ е одговорен за овој случај бидејќи се работи за средства од државниот буџет.

„Нема да го контактирам со ЕППО, доколку предизвикаат судир на надлежност, тогаш ќе се одлучува за јурисдикцијата. И за тоа ќе одлучувам јас, односно надлежното национално тело ДОРХ“, рече Турудиќ.

Турудиќ потврди приведување на вкупно тројца осомничени, додека европските обвинители водат истрага против осум осомничени.

Хрватските медиуми јавуваат дека рано на 15 ноември истражителите упаднале во куќата на министерот Берош од Хрватската демократска заедница (ХДЗ), како и кај неколку други високопозиционирани лекари.

Спорна е набавката на двојни микроскопи за неврохирургија, кои биле преплатени.

Некои медиуми објавија дека меѓу уапсените е и Крешимир Ротим, шеф на Клиниката за неврохирургија на КБ „Сестри на милосрдието“, јавуваат хрватските медиуми.

Берош е вториот министер во владата на Пленковиќ кој беше уапсен додека беше на функцијата. Пред него, во 2022 година, беше уапсен тогашниот министер Дарко Хорват под сомнение дека незаконски давал државни стимулации, а во таа истрага беше опфатен и тогашниот вицепремиер Борис Милошевиќ, како и некои други функционери.

За кражба на 120 илјади биткоини од глобалната берза за крипотовалути Битфинекс (Bitfinex) во Соеднитетите Држави е осуден на 5 години затвор 35 годишниот Илја Лихтеншајн. Станува збор за човек роден во Русија а израснат во САД, кој американските обвинители го обвинија за кражба сторена во 2016 година. Вредноста на украдените биткоини во тоа време изнесувала 71 милиони долари, додека сега нивната вредност е зголемена за илјада пати. Цената на криптовалутата Биткоин на 11 ноември за првпат го надмина прагот од 80.000 на платформата Битстамп (Bitstamp)

Ова се смета за најголемата кражба на биткоини во историјата.

Лихтенштајн во судот се изјаснил за виновен минатата година, како и неговата сопруга Хедер Морган, која му помогнала да ги испере парите, купувајќи златни монети и картички за подароци за купување.

Според судските документи, Лихтенштајн ја хакирал мрежата на Битфинекс во 2016 година, и со измама одобрил повеќе од 2.000 трансакции со пренос на 119.754 биткоини од Bitfinex во својот крипто паричник.

Обвинителите во текот на судскиот процес прикажале како Лихтенштајн, со помош на Морган, користел бројни софистицирани техники за перење на пари вклучително и користење на фиктивни идентитети за поставување онлајн сметки, автоматизирање на трансакции, депонирање на украдените средства на сметки на различни darknet пазари и размена на криптовалути.

Според американската судска практика, кога станува збор за враќање на украдениот имот на сопствениците, тие во посебна судска постапка можат да поднесуваат барање за враќање назад на нивните биткоини.

Наредниот повик на Владата за поддршка на општините ќе биде објавен во февруари или март наредната година, во зависност од подготвеноста на општините изјави денеска премиерот Христијан Мицкоски, одговарајќи на новинарски прашања по одржувањето на годишната конференција на граѓански организации: „Соработка меѓу Владата и граѓанското општество“ која се одржа во Скопје.

За општините, олеснувања се и донесените измени на законот за градежно земјиште со што ќе бидат ослободени од плаќање на комуналии при изградба на училишта и градинки.

„Донесовме закон во парламентот, измени во законот за градежно земјиште каде што сите оние јавни објекти како што се градинки, училишта кои се сопственост на државата ќе бидат ослободени од плаќање на комуналии. Имаше случаи во Скопје, градот Скопје, знаете таму состојбата каква е да го издолжува периодот, да не ги ослободува општините во Скопје од комуналии, па тие не може да отпочнат со градба на градинки, училишта итн. и сега со овој закон и таа пречка е отстранета“, изјави премиерот.

Со донесените измени, посочи претседателот на Владата, очекува да се градат градинки, училишта и да се воведе едносменско учење што е дополнителна вредност и за родителите и за учениците.

Премиерот смета дека едносменското учење во основните училишта, што е владина определба, ќе овозможи поголема сигурност за родителите и е добра можност за учениците да стекнат нови пријателства, да другаруваат и да разменуваат знаења.

„Тоа значи ќе мора да има градежни интервенции во некои училишта каде има двосменско работење во некои од општините, не во сите и сега ако сè уште ние бевме заложници на однесувањето на Градот Скопје и на поединци таму, тогаш ќе требаше оваа политика којашто е додадена вредност за родителите и за децата да почека. Но, еве и тоа се надмина и мислам дека добро одат работите“, изјави премиерот Мицкоски.

За претходниот повик дел од општините требаше да достават дополнителни документи, за што информациите треба да ги обезбеди Министерството за локална самоуправа.

На првиот повик, четири општини не добија пари од кредитот, бидејќи задоцниле со документите. За нив рокот за достава на документацијата беше продолжен до 15 ноември.

Општините кои поминаа на огласот за доделување на државна помош за капитални инвестиции од парите од унгарскиот кредит веќе ги потпишаа договорите. Вкупно се потпишани 274 проекти за вкупно 4,1 милијарда денари. Договорите се однесуваат за реализација на проекти во делот на образованието, транспортот, социјалната политика, културата и туризмот, животната средина и во спортот.