Владата на Косово на 16 декември потпиша договор со турската државна одбранбена компанија „Машинска и хемиска индустриска корпорација“ (МКЕ - Макине ве Кимја Ендустриси) за основање фабрика за муниција на Косово, соопшти кабинетот на премиерот Албин Курти.

Фабриката ќе произведува муниција од „разни калибри по стандарди на НАТО“, се вели во најавата.

„Покрај производствените машини, договорот потпишан денеска предвидува и обука на персонал, одржување на определено време и опрема за тестирање и калибрирање на квалитетот на системот“, рече Курти.

Кабинетот на косовскиот премиер додаде дека фабриката ќе дејствува како јавно претпријатие и како „100 отсто локален бренд“ на Косово. Повеќе детали не се објавени.

На 27 ноември Курти објави дека започнал процесот на отворање фабрика за производство на муниција и лабораторија за дизајн на беспилотни летала, наведувајќи дека тоа е „неопходен чекор за гарантирање на одржливиот развој на армијата“.

Министерот за одбрана Ејуп Македончи (Македонци) рече дека проектот бил координиран со меѓународните партнери, вклучително и САД, и дека турското Министерство за одбрана помогнало со „физибилити студијата“.

Хрватските власти продолжуваат да инсистираат дека не ја блокирале Црна Гора во процесот на пристапните преговори со Европската унија, иако оваа земја стави вето на затворањето на едно поглавје минатата недела.

Шефот на хрватската дипломатија Горан Грлиќ-Радман вели дека не станува збор за блокада и инсистира на тоа дека неговата земја силно ја поддржува Црна Гора од моментот кога ги започнала преговорите со Европската унија (ЕУ).

„Хрватска сигурно нема да поставува билатерални прашања како услов за европскиот пат на Црна Гора, но прашањето за исчезнатите лица за време на Татковинската војна, прашањето за компензација на затворениците - тоа се теми за кои сите ние во Европската унија мора да се грижиме, а не само Хрватска“, рече Грлиќ-Радман кој учествува на министерскиот состанок во Брисел.

Хрватска го блокираше затворањето на поглавјето 31, кое се однесува на надворешната и безбедносната политика. Наместо четири поглавја, Црна Гора на 16 декември ќе затвори три поглавја од пристапните преговори.

Поглавјето седум (закон за интелектуална сопственост), поглавјето 10 (информатичко општество и медиуми) и поглавјето 20 (корпоративни и индустриски политики) ќе бидат привремено затворени.

Црна Гора досега има само три затворени поглавја. Последното поглавје беше затворено во 2017 година. Со меѓувладината конференција што ќе се одржи вечерта на 16 декември, земјата ќе затвори исто толку поглавја колку што во моментов се целосно затворени.

За блокадата на Црна Гора зборуваше словенечката министерка за надворешни работи Тања Фајон, која рече дека билатералните прашања не треба да играат улога во пристапниот процес.

„Црна Гора рече дека се обидела да одговори на сите прашања на Хрватска и можам само да кажам дека во секој случај, кога станува збор за проширувањето, билатералните прашања не треба да бидат товар во тој процес“, рече Фајон на крајот од министерскиот состанок за надворешни работи на ЕУ.

Премиерот Милојко Спајиќ ќе ја претставува Црна Гора на меѓувладината конференција.

Министерот за животна средина и просторно планирање, Изет Меџити денеска ја претстави новата Планска програма за почист воздух 2024-2030.

Тој рече дека целта на програмата е долгорочно и среднорочно решавање на проблемот со загадувањето на воздухот во Северна Македонија.

Програмата, рече тој, вклучува активности за намалување на емисијата на штетни честички од различни извори: домашни ложишта, јавни објекти, транспорт, индустриски процеси, земјоделство и шумарство. Посебно внимание е посветено на проектите за енергетска ефикасност, зголемување на зеленилото и намалување на емисиите од транспортот.

„Не сакаме да ветуваме решенија што не можеме да ги исполниме во краток рок. Затоа, оваа програма е фокусирана на долгорочна промена,“ изјави Меџити.

Повеќе градови во Северна Македонија честопати се наоѓаат на листите најзагадени во светот: Скопје, Струмица, Тетово, Битола и други се загадени со концентрации ризични за здравјето на граѓаните.

Секоја година од 3.828 до 5000 луѓе во државава ги губат своите животи како директна последица на изложеноста на штетните честички PM2.5., како што рекоа демонстрантите на протестот на 10 декември пред Владата и пред Министерството за животна средина и просторно планирање во Скопје.

Меџити денеска рече дека главни проекти во програмата се во
енергетика, каде се вклучени мерки за замалување на емисиите од домашни ложишта, инсталација на високо ефикасни котли и топлински пумпи, развивање на системи за греење без емисии.

Потоа во проектите за транспорт се вклучени набавка на 120 електрични автобуси, воведување на мерка „кар шеринг“ за намалување на бројот на возила на улиците, проект „Такси без директни емисии“...

Во шумарството и земјоделство: Зголемување на зеленилото и спречување на шумските пожари, кампањи против палење стрништа и недозволени горива.

Во локална самоуправа, меѓу другото се наведени контрола на емисиите од домаќинствата, формирање на комунална редарска служба – комунална полиција.

Меџити најави дека проектите ќе започнат да се реализираат постепено, со цел граѓаните да почувствуваат промени уште во првите години од програмата.

„Граѓаните нема да чекаат шест години за почист воздух. Веќе се спроведуваат краткорочни мерки, како засилени инспекциски контроли. Секој ден работиме по малку за да го решиме проблемот,“ додаде тој.

Министерот ја истакна важноста на заедничката координација помеѓу институциите, Владата и граѓаните за успешно спроведување на програмата.

„Ова е заедничка борба за подобар квалитет на живот за сите,“ порача Меџити.

Унгарија и Словачка кои се предводени од популистички, проруски лидери, на 16 декември го блокираа пакетот санкции на Европската унија против највисоките грузиски функционери поради насилното задушување на прозападните протести во последните недели.

Министрите за надворешни работи на членките на ЕУ, пред самитот во Брисел на 19 декември започнаа план за суспендирање на визната либерализација за лицата со дипломатски пасоши на Грузија.

Очекуваните потези на Унгарија и Словачка спречија спроведување на низа мерки против грузиските функционери кои вклучуваа забрана за издавање визи и замрзнување на нивните средства, за што беше потребна едногласна поддршка од 27-члената Унија.

Сепак, за суспензија на процедурите за визна либерализација за имателите на грузиски дипломатски пасоши, потребно е само мнозинство гласови, што значи 55 отсто од членките кои сочинуваат 65 отсто од вкупното население на ЕУ.

Европската комисија започна со планирање на суспензијата и на самитот оваа недела може да биде испратен предлог до членките на ЕУ.

Унгарскиот премиер Виктор Орбан и словачкиот премиер Роберт Фицо ги попречија лидерите на ЕУ кои се обидуваат да ја казнат Грузија за нејзиното насилно задушување на протестите.

Двајцата се против санкциите кон Кремљ поради војната против Украина и изразија поддршка за владата предводена од Грузискиот сон во Тбилиси.

ЕУ досега не ги санкционираше грузиските политичари, но претходно оваа година замрзна повеќе од 100 милиони евра од фондовите на ЕУ кои одеа за Грузија и ги прекина пристапните преговори со Тбилиси.

Претходно во понеделникот, шефицата за надворешна политика и безбедност на ЕУ, Каја Калас, рече дека ЕУ подготвила список на грузиски лидери за санкции по насилното задушување на протестите поради одлуката на владејачката партија Грузиски сон да ги одложи пристапните преговори со ЕУ.

„Предложивме листа на санкции за овие луѓе кои навистина користат сила и насилство против опозицијата“, рече Калас пред состанокот на министрите за надворешни работи на ЕУ.

Таа потоа додаде дека сите треба да се „согласат со списокот“, но дека тоа не е случај.

„Сите случувања што во моментов ги гледаме во Грузија не одат во насока каде што треба да бидат земјите кандидати“, рече Калас.

Западните лидери се загрижени поради, како што велат, сè понасилните мерки против демонстрантите и растечките проруските тенденции во владата предводена од Грузискиот сон.

САД овој месец воведоа визни ограничувања за грузиските официјални лица поради „поткопување на демократијата“ за време на протестите.

Американскиот Стејт департмент на 12 декември објави дека „ќе го забрани издавањето визи за одговорните или соучесниците во уривањето на демократијата во Грузија“.

Демонстрантите, исто така, повикаа на нови избори по наводите за местење на гласовите за време на парламентарните избори во октомври, чии резултати опозицијата одби да ги признае, тврдејќи дека Грузискиот сон го наместил гласањето.

Грузискиот сон е партија која е основана од милијардерот и поранешен премиер Бидзина Иванишвили, кој е пријател на Русија. За партијата критичарите велат дека станува се поавторитарна, а на власт е од 2012 година.

Проевропската претседателка Саломе Зурабишвили, која застана на страната на демонстрантите, рече дека изборите биле наместени со помош на Русија.

Германскиот канцелар Олаф Шолц на 16 декември го загуби гласањето за доверба во Бундестагот, со што се можни предвремени избори на крајот на февруари во најнаселената земја-членка на Европската унија со најголема економија.

Шолц доби поддршка од 207 пратеници во Долниот дом од вкупно 733 места, додека 394 гласаа против, а 116 беа воздржани. Со тоа Шолц беше далеку од мнозинството од 367 пратеници потребни за победа.

Шолц ја предводи малцинската влада откако неговата непопуларна трипартиска коалиција се распадна на 6 ноември, кога го отпушти министерот за финансии во спор околу тоа како да се ревитализира економијата на Германија која е во стагнација.

Лидерите на неколку големи партии тогаш се договорија парламентарните избори да се одржат на 23 февруари, седум месеци порано од планираното.

Гласањето за доверба беше неопходно бидејќи германскиот устав по Втората светска војна не дозволува Бундестагот да се самораспушти. Сега претседателот Франк-Валтер Штајнмаер мора да одлучи дали да го распушти парламентот и да распише избори.

Тој има рок од 21 ден да ја донесе таа одлука, а поради планираниот датум за избори се очекува тоа да го направи по Божиќ.

По распуштањето на парламентот, изборите мора да се одржат во рок од 60 дена.

Соборениот сириски лидер Башар ал Асад на 16 декември во својата прва изјава откако бунтовниците ја презедоа власта во земјата, рече дека побегнал од Сирија дури откако Дамаск паднал во рацете на, како што ги нарече, „терористите“.

Бунтовничката алијанса предводена од исламистичката група Хајат Тахрир ал Шам (ХТС) започна молскавична офанзива на 27 ноември од своето упориште во северозападна Сирија, брзо заземајќи ги големите градови кпои беа под контрола на владата и заземајќи го главниот град на 8 декември.

„Моето заминување од Сирија не беше ниту планирано, ниту се случи во последните часови од битките, како што некои тврдат, се вели во соопштението на Асад на каналот Телеграм, кому Русија му даде засолниште и политички азил.

Асад рече дека останал во Дамаск и ги извршувал должностите до раните утрински часови во неделата на 8 декември.

„Додека терористичките сили се инфилтрираа во Дамаск, јас се преселив во Латакија во координација со нашите руски сојузници за да ги надгледувам борбените операции“, се вели во соопштението во кое се додава дека тој пристигнал во базата Хмејмим тоа утро.

„Како што ситуацијата на теренот се влошуваше, самата руска воена база беше изложена на зголемен напад од беспилотни летала“, се вели во соопштението во кое се додава дека „Москва побарала командата на базата да организира итна евакуација во Русија вечерта (декември 8).“

Петмина поранешни функционери претходно за АФП изјавија дека неколку часа пред бунтовничките сили да го заземат Дамаск и да ја соборат владата на Асад, поранешниот претседател веќе бил надвор од земјата.

Официјални лица рекоа дека Асад побарал близок советник претходната вечер да подготви говор, кој соборениот лидер никогаш не го одржа, пред да полета од аеродромот во Дамаск до руската воздухопловна база Хмеимим и надвор од земјата.

„Кога една земја ќе падне во рацете на терористите и ќе ја изгуби способноста да даде значаен придонес, секоја позиција ја губи својата цел“, се додава во соопштението на Асад.

Иако Асад долго време ги нарекува терористи сите кои се против неговото владеење, ХТС се смета за терористичка организација од Соединетите Американски Држави и другите западни земји.

ХТС има свои корени во поранешниот огранок на Ал Каеда во Сирија, но ги прекина врските со џихадистичката група во 2016 година и се обиде да го ублажи нејзиниот имиџ.

Во последните денови и САД и Велика Британија воспоставија контакт со ХТС.

Јавното обвинителство во Скопје попладнево на 16 декември соопшти дека е покрената истрага против шест лица осомничени за проневера во АД „Државна лотарија“, како и за злоупотреба на службената положба.

Двајца од нив како одговорни лица во „Државна лотарија“, се сомничат дека нанеле штета на компанијата во висина од преку 500 милиони денари (околу 8 милиони евра), наведува Обвинителството.

Истражната постапка била резултат на предистражни активности спроведени врз основа на пријави од Министерството за внатрешни работи и Управата за финансиска полиција.

Утрово, полициски тимови, по налог на Обвинителството, извршиле претреси на девет локации во Скопје и Куманово за собирање докази.

Според досегашните сознанија, наведува Обвинителството, првоосомничениот, како генерален директор и претседател на Управниот одбор на „Државна лотарија“, и второосомничениот, кој раководел со седница на Владата во својство на собрание на компанијата, заеднички спровеле активности со кои обезбедиле противправна имотна корист за трето лице.

Покрај нив, четворица осомничени – претседател и членови на комисија за два одделни јавни повици – се сомничат дека свесно ги спровеле повиците без да бидат исполнети законските услови, што е спротивно на нивните службени овластувања.

Обвинителството нагласува дека истрагата е во тек и се очекува да се обезбедат дополнителни докази кои ќе ја потврдат основаноста на сомневањата.

Соопштението на Обвинителството доаѓа откако претходно денеска беше објавено дека полициски службеници изутрината на 16 декември вршеле претреси во домовите на поранешниот вицепремиер Артан Груби и екс директорот на Државна лотарија, Перпарим Бајрами.

Прес-конференција одржа и министерот за внатрешни работи Панче Тошковски кој рече дека полицијата утринава постапила за случај за кој рече дека е се уште во рана фаза, но дека биле извршени претреси на повеќе локации.

Случајот Тошковски рече дека е против осум лица, меѓу кои поранешен премиер, поранешен вицепремиер, поранешен директор на правно лице, поранешен генерален секретар, а останатите биле државни службеници. Полицијата постапувала откако на 13.12.2024 година била поднесена кривична пријава од страна на Одделот за сузбивање на сериозен криминал и корупција до скопското Обвинителство.

„Во оваа фаза постојат сомневања дека истите сториле повеќе кривични дела коишто на крајот имаат доведено до поголема штета врз буџетот на македонските граѓани. При претресите кај еден од осомничените се пронајдени парични средства од околу 40 илијади евра, а кај друг 20 илјади евра. Две од лицата не се достапни на органите на прогонот“, рече Тошковски.

Тој додаде дека со овие активности МВР е подготвено да одговори на сите безбедносни предизвици, како и дека криминалните банди немаат место во државата, а нивните активности нема да бидат повеќе толреирани.

Според информациите на Радио Слободна Европа објавени претходно, полицијата во координација со јавен обвинител и судија на претходна постапка врши претреси на девет локации, а акцијата се oднесува за набавката на Државна лотарија на ВЛТ апарати вредни над 10 милиони евра.

На две адреси бил баран Артан Груби, на две Перпарим Бајрами, додека на пет други адреси биле барани членови на Комисијата за јавни набавки при Државната лотарија. Груби и Бајрами не биле на локациите кои ги посетила полицијата.

Вчера, Груби, кој од неодамна заврши на црната листа на САД, на Фејсбук напиша дека е во приватна посета на Косово.

Од Обвинителството и МВР најавија повеќе детали за акцијата во текот на денот.

Во меѓувреме, американската амбасадорка во земјава, Анџела Агелер во интервју за Слободен печат вели дека воопшто не била изненадена од неодамнешната одлука Артан Груби да биде ставен на црната листа на Соединетите Држави. Напротив, амбасадорката вели дека е многу задоволна од одлуката.

Министрите за надворешни работи на Европската унија го усвоија 15-тиот пакет санкции против Русија, коишто се насочени кон танкери кои превезуваат руска нафта. Мерките доаѓаат во рамки на обидите на ЕУ да спречи заобиколување на претходните мерки воведени за да се намали способноста на Москва да води војна против Украина.

„Овој пакет санкции е дел од нашиот одговор да ја ослабнеме руската воена машина и оние кои ја овозможуваат оваа војна, вклучително и кинеските компании“, изјави на 16 декември високата претставничка на ЕУ за надворешна и безбедносна политика Каја Калас.

Таа додаде дека овие мерки „го покажуваат единството“ на членките на ЕУ во „континуираната поддршка за Украина“, објави редакцијата на Радио Слободна Европа на англиски јазик.

„Наш непосреден приоритет е да ја ставиме Украина во најсилна можна позиција. Ќе застанеме покрај украинскиот народ на сите фронтови: хуманитарниот, економскиот, политичкиот, дипломатскиот и воениот. Нема сомнеж дека Украина ќе победи“, додаде Калас.

Европскиот совет објави дека се согласил за значителен пакет мерки против 54 поединци и 30 ентитети „одговорни за дејствија кои го поткопуваат или загрозуваат територијалниот интегритет, суверенитет и независноста на Украина“.

Меѓу санкционираните е и воената единица одговорна за нападот на детската болница Окмадит во Киев, како и високи менаџери на водечки компании во рускиот енергетски сектор и лица одговорни за депортацијата на украинските деца и двајца „високи“ севернокорејски функционери.

Таканаречената руска „флота на танкери во сенка“ е група стари, неосигурени нафтени бродови што се користат за да се заобиколат западните санкции и да продолжат да заработуваат од продажба на нафта. Лошата состојба на овие бродови ја зголеми загриженоста за еколошки катастрофи.

„Мора да продолжат напорите за дополнително ограничување на способноста на Русија да води војна“, се вели во нацрт-изјавата за заклучоците што се подготвува за самитот на ЕУ што ќе се одржи оваа недела.

Во нацрт-изјавата, до која РСЕ имаше пристап и која може да се промени, се додава дека Европскиот совет „остро ги осудува“ Иран и Северна Кореја за помагање во одржувањето на „руската агресивна војна против Украина“.

ЕУ соопшти дека зголемувањето на воената соработка меѓу Москва и Техеран и испраќањето на севернокорејски војници на фронтот има „сериозни последици за меѓународниот мир и безбедност“ и ги повика двете земји да престанат да ѝ помагаат на Русија.

ЕУ ќе продолжи финансиски да ѝ помага на Украина за да се спротивстави на руската инвазија, со планови да исплати на Киев вкупно 18,1 милијарди евра во 2025 година, почнувајќи од јануари.

Во врска со случувањата во Сирија, ЕУ го поздрави падот на „криминалниот режим“ на Башар ал Асад и повика на „инклузивен политички процес кој би ја водел Сирија“ кон формирање влада што ќе ги штити правата на малцинствата.

Се додава дека од шефот на европската дипломатија ќе биде побарано „да подготви опции за мерки за поддршка на Сирија“.

По повод војната во Појасот Газа, ЕУ повикува на „итен прекин на огнот“ и безусловно ослободување на заложниците кои ги држи палестинската група Хамас, која ЕУ и САД ја сметаат за терористичка.

ЕУ, исто така, го повтори својот став за решението со две држави за решавање на израелско-палестинскиот конфликт и воспоставување „праведен и траен мир“.

Самитот на ЕУ ќе се одржи во Брисел на 19 декември.

Три лица од Гостивар и едно од Струга за кои постои основано сомнение дека сториле кривично дело Терористичка организација од чл.394-а од Казнениот законик се приведени во акција во струшкиот и гостиварскиот регион, потврди денеска (16 декември) Основното јавно обвинителство.

„Првоосомничениот, дваесет и едногодишен гостиварец, на почетокот на оваа година, создал и активно координирал терористичка организација/ќелија, во која членуваат останатите осомничени и други НН лица од државата и од странство. Организацијата со основи на идеолошката матрица на познатата терористичка организација ИСИС имала намера на изведување на терористички акт на цивилни-меки цели и јавни објекти. Првосомничениот во почетокот на 2024 година формирал повеќе групи на социјалната мрежа Телеграм каде што искажувал целосна подготвеност и намера за извршување на терористички напад, како и поттикнување на други лица за извршување на терористички напади во Европа. Во групите споделувал претходно набавен и преработен (преведен) пропаганден материјал на ИСИС, регрутирајќи нови членови, правејќи обиди за набавка на огнено оружје, како и споделувајќи упатства за изработка на импровизирани експлозивни направи кои што потоа ќе бидат искористени за извршување на терористички напади“, се наведува во соопштението од ОЈО.

Со оглед на кривичното дело што им се става на товар, околностите, како и фактот дека се исполнети условите за определување на мерката притвор, јавниот обвинител на судијата на претходна постапка при Основен кривичен суд Скопје денеска му предложи на осомничените да им биде определена мерка притвор во траење од 30 дена.

Полициската акција вчера ја потврди и министерот за внатрешни работи Панче Тошковски. Тој рече дека полицијата има докази дека овие лица имале намера во иднина да организираат одредени несакани настани кои би можеле да ја загрозат безбедноста како на Македонија, така и на други држави. Нивната цел, како што рече, била да индоктринираат останати луѓе од Балканот кои би можеле да делуваат соодветно во насока на реализација на нивните цели.

Најмалку 30 севернокорејски војници кои се бореле за Русија биле убиени или ранети во западниот руски регион Курск, соопшти украинското разузнавање.

Ова е првпат Киев да даде таков детален извештај за загубите на Северна Кореја откако Пјонгјанг испрати војници да и помогнат на Москва.

Главната управа за разузнавање на украинската војска (ГУР) во соопштение на 16 декември информираше дека севернокорејските единици претрпеле „значителни загуби“ во близина на селата Мартиновка, Плехово и Ворожба.

На 15 декември, Шеми (Schemes), истражувачка единица на украинскиот сервис на РСЕ, доби фотографии од украински воени извори на кои наводно се прикажани телата на загинатите војници во Курск, вклучително и, како што се вели, на севернокорејски борци.

РСЕ не можеше независно да го потврди тврдењето. Русија не го коментираше извештајот.

Украинските трупи го започнаа упадот во областа Курск во август и сè уште контролираат некои области.

Русија почна да распоредува илјадници севернокорејски војници во регионот во октомври.

Украинскиот претседател Володимир Зеленски на 14 декември изјави дека Москва почнала да вклучува повеќе севернокорејски трупи во обид да ги потисне украинските сили во Курск.

Проценките на дел од аналитичарите говорат дека руските жртви надминуваат 600 000, а рускиот претседател Владимир Путин сака да избегне втора масовна мобилизација.

Во меѓувреме, информиран извор од Украинската Служба за безбедност (СБУ) за украинскиот сервис на РСЕ изјави дека Киев користел беспилотни летала минатата недела со цел уништување на руско складиште за муниција во селото Маркине во областа Доњецк, окупирана од Русија.

Инаку Киев соопшти дека Русија лансирала 49 дронови од типот Шахед против Украина во раните утрински часови на 16 декември. Се додава дека 27 биле соборени, на 19 им е изгубена трагата, а три останале во украинскиот воздушен простор.

Украинската војска соопшти дека ниту едно од беспилотните летала не предизвикале штета и евентуални жртви.