Вести
Седницата на Уставен суд за Законот за употреба на јазиците на 11 декември
Откако ја закажа седницата на која ќе се дискутира за Законот за употреба на јазиците за 11 декември, Уставниот суд десеска соопшти дека нема да ги коментира ставовите во јавноста кои доаѓаат главно од полтитичките партии.
Во пресрет на седницата следната недела, Демократската унија за интеграција (ДУИ) на 6 декември излезе со предупредување дека укинување на која било одредба од Законот за употреба на јазиците не е само правен чин, туку директен удар врз стабилноста и мирот на државата.
„Овој закон е производ на сложен компромис, постигнат по години на макотрпни преговори и претставува темел на меѓуетничката еднаквост и взаемната почит. Одлука која би го загрозила овој закон би претставувала тешко кршење на Охридскиот договор и враќање назад кон неизвесна и нестабилна иднина“, наведуваат од ДУИ во соопштението.
Од партијата упатија апел до граѓаните, политичките лидери и меѓународната заедница веднаш да дејствуваат за, како што посочуваат, да го спречат овој чин кој ја загрозува стабилноста на земјата и регионот.
Премиерот Христијан Мицкоски денеска изјави дека не постои опасност по безбедноста на државата и покрај ставот на ДУИ ддека „Законот е производ на комплициран компромис, постигнат по долгогодишни напорни преговори“.
„Да почекаме, да дојде 11 декември, да видиме како сето ова ќе се развива и еволуира. Вашата загриженост е на место зашто судиите избрани од ДУИ и СДСМ сега се напаѓани од истата таа ДУИ, а кога станува збор за заштита на криминалците кои правеле криминал тогаш истите овие обвинители и судии се во нивна одбрана. Малку чудно е ова ама ќе видиме, времето ќе покаже“, рече Мицкоски.
Предметот за Законот за јазиците е составен од 13 иницијативи од различни граѓани, политички партии, здруженија, оформен е во 2019 година, а стана актуелен есенва по забелешките на Венецијанската комисија.
Подносители на иницијативите за оспорување на одредби од Законот за употреба на јазиците се партиите ВМРО-ДПМНЕ и Левица, Здружението „Светски македонски конгрес“, Солза Грчева, Тања Каракамишева Јовановска, Јове Кекеновски, како и Васко Лазескии, Ивана Митевска, Томе Тодоровски, Клементина Брзановска и Владимир Стефановски.
Претседателот на Уставниот суд Дарко Костадиновски во интервју за МИА рече дека со Законот за јазиците политиката создаде своевиден правен хаос, кој резултира со политички хаос, недоверба и дилеми.
„Јавноста веќе го виде и извештајот на Венецијанската комисија. Уставниот суд е на потег, не за мудра, туку да донесе уставно-правно втемелена и аргументирана одлука. Што би можело да се одлучи, не знам и не можам да знам и нема да коментирам“, рече Костадиновски.
Костадиновски вели и дека е можно да се искористи алатка од новиот Акт на Уставниот суд, односно судиите да изразат сомнеж за уставноста на законот и да го пратат во Собранието на доработка.
Вицепремиерот за добро владеење Арбен Фетаи вчера на конференцијата на „Пријатели на Европа“ во Брисел најави дека судиите надвор од мнозинската заедници во Северна Македонија нема да присуствуваат на седницата на Уставниот суд на која треба да се расправа за уставноста на Законот за употреба на јазиците.
Според него, во Северна Македонија дел од законите се носат по принципот на двојно Бадинтерово мнозинство, но според неговата оценка, Уставниот суд неколкупати се ставил во улога да одлучува за политички прашања и има моќ да го урне Законот за употреба на јазиците.
„Во тој поглед очекуваме тешкотии за Законот за употребата на јазиците кој беше оспоруван во осумдесетите во Македонија и ќе видиме што ќе излезе сега од тоа, рече Фетаи и додаде дека неговата последна информација е дека судиите надвор од мнозинската заедница нема да присуствуваат на седницата“, рече Фетаи.
Според потпретседателот на Владата и министер за животна средина и просторно планирање, Изет Меџити, јавноста дискутира за Законот за употреба на јазиците поради нецелосните решенија и досегашните политики што ги водела Демократската унија за интеграција.
„Сега се соочуваат со одговорноста, и пред одговорноста им треба магла, им треба дестабилизација. Но, ако во државата некој нема право за ова прашање, тоа е ДУИ. Заради нивните половични, нецелосни решенија дадоа можност некој денес да се занимава со ова прашање. Ова прашање да беше апсолвирано како што треба, да имаше закон за албанскиот јазик по сите теркови, денес немаше да биде тема на дискусија. Тема на дискусија е заради половичните и нецелосните решенија токму на ДУИ“, рече Меџити.
Според него, ова е чувствително прашање и треба разумно да се пристапи, по одлуката на Уставниот суд да расправа по Законот за употреба на јазиците.
- Ја повикувам јавноста, сите значи, ова е чувствително прашање. Рамковниот договор е дел од уставниот поредок на Република Македонија. Врз основа на Рамковниот договор и сите тие кои посакуваат добро на државата, на меѓуетничките односи, стабилноста треба разумно да пристапиме кон овој договор“, рече Меџити.
види ги сите денешни вести
Убиен лидерот на Исламска држава во Ирак и Сирија
Лидерот на Исламската држава (ИСИС) во Ирак и Сирија е убиен во Ирак за време на операција спроведена од припадници на ирачката национална разузнавачка служба со силите на коалицијата предводена од Соединетите држави, соопштија Централната команда на САД (ЦЕНТКОМ) и ирачкиот премиер.
„Ирачаните продолжуваат да постигнуваат импресивни победи над силите на темнината и тероризмот“, рече премиерот Мохамед Шија ал-Судани во изјавата објавена на платформата Х.
Абдала Маки Мослех ал-Рифаи, познат и како „Абу Кадија“, беше „заменик калифот“ на милитантната група и беше опишан како „еден од најопасните терористи во светот“.
Американскиот претседател Доналд Трамп на својата платформа Truth Social во петокот вечерта напиша: „Денес беше убиен пребегнатиот лидер на ИСИС во Ирак. Нашите храбри воини неуморно го ловат во соработка со ирачката влада и курдската регионална влада. Мир преку сила!“.
ЦЕНТКОМ во објава на социјалните мрежи објави дека Абу Кадија бил убиен во „прецизен воздушен напад“ во ирачката провинција Ал Анбар, во операција во која учествувале ирачките разузнавачки сили и американските сили на ЦЕНТКОМ.
Во нападот е убиен и вториот оперативец на ИСИС. Беше објавено и видео од воздушниот напад.
Притвор и за Асмир Јахоски, Кривичен суд ја преиначи одлуката
Асмир Јахоски, сопственик на компанијата „Пуцко петрол“ оди во во 30-дневен притвор и веќе е спроведен во Истражниот затвор во врска со истрагата во која 13 лица се осомничени за набавка на мазут со сомнителен квалитет и за перење пари.
Ваква одлука донесе Кривичниот суд на 14 март, откако Јавното обвинителство се жалеше на домашниот притвор што првично му беше одреден на Јахоски.
„Мерката куќен притвор, определена со решение на судија на претходна постапка се преиначува и се определува мерка притвор во траење од 30 дена заради постоење на основите од чл. 165. ст.1 т. 1 и 2 , односно „опасност од бегство“ и „околности кои укажуваат дека истиот може да ја попречи истрагата со влијание врз сведоци. Донесеното решени е доставно до странките во постапката и добиено е известување од надлежната полициска станица дека лицето е обезбедено и спроведено во Истражниот затвор Скопје“, соопштија од Кривичниот суд.
Против ова решение Јахоски има право на жалба пред Апелацискиот суд.
На 12 март, судија на претходна постапка донесе одлука да му одреди домашен притвор на Јахоски бидејќи бил старател на четири деца, од кои три малолетни, поради нарушена здравствена состојба и бидејќи немало ризик од бегство.
Обвинителството поднесе жалба на оваа мерка.
Јахоски беше меѓу 11-мина приведени од вкупно 13 осомничени за набавка на мазут со сомнителен квалитет и за перење пари, заедно со сопствениците на компанијата РКМ, Ратко Капушевски и Ерџан Сулкоски, за кои веќе беше одредена мерка притвор.
Перење пари и злоупотреба на службена должност ги поврзува сите осомничени, меѓу кои сопственици на нафтени компании и поранешен директор на ЕСМ, за кои обвинителството се сомнева дека покрај перењето пари, набавувале горива со сомнителен квалитет штетни за животната средина.
Според Обвинителството за гонење на организиран криминал, двајца осомничени во период од 2021 до 2023 година го оштетиле државниот буџет за над 167 милиони евра.
Кривична пријава е поднесена против 13 луѓе и една компанија од Скопје.
Трамп гледа „многу добра шанса“за мир по „продуктивни“ разговори со Путин
Американскиот претседател Доналд Трамп изјави дека е „многу веројатно“ војната меѓу Русија и Украина да заврши по „плодните“ разговори меѓу американските претставници и рускиот претседател Владимир Путин на 13 март.
„Вчера имавме многу добри и продуктивни разговори со рускиот претседател Владимир Путин и има многу добри шанси оваа ужасна и крвава војна конечно да заврши“, рече Трамп во објавата на неговата социјална мрежа на 14 март, додавајќи дека побарал од Путин да ги заштити животите на украинските војници кои се „целосно опкружени“.
Американскиот специјален пратеник Стив Виткоф одржа долга средба со Путин во Москва вечерта на 13 март.
Трамп во својата објава не кажа дали разговарал со Путин.
Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, на 13 март во Москва изјави дека Путин му испратил на Трамп порака за неговиот предлог за прекин на огнот во Украина, по состанокот во Москва со специјалниот пратеник Виткоф.
„Кога г-дин Виткоф ќе ги испрати сите информации до претседателот Трамп, ние ќе го одредиме времето на разговорите [меѓу Трамп и Путин]. Има причини да се биде внимателен оптимист“, рече Песков.
Путин рече дека Русија се согласува со предлогот на САД за прекин на огнот во Украина, но додаде дека има детали кои прво треба да се решат, како што е снабдувањето на Киев со западно оружје.
Рускиот лидер, исто така, рече дека секој постигнат договор мора да доведе до долгорочен мир кој се однесува на основните причини за војната, веројатно мислејќи на проширувањето на НАТО.
Кремљ соопшти дека има причина за „внимателен оптимизам“ во врска со предлогот на американскиот претседател Доналд Трамп, но Украина ја доведе во прашање искреноста на Москва во завршувањето на војната, која од февруари влезе во четвртата година.
Во видеото објавено доцна на 13 март, украинскиот претседател Володимир Зеленски ги доведе во прашање мотивите на Путин, велејќи дека рускиот лидер е подготвен да го одбие предлогот, но се плаши да му каже на Трамп.
Марк Карни положи заклетва како премиер на Канада
Поранешниот гувернер на Банката на Канада, Марк Карни(59), положи заклетва како премиер на Канада на церемонија во Отава, откако победи во трката за нов лидер на владејачката Либерална партија на 9 март, јави агенцијата АП.
Тој ќе го замени досегашниот премиер Џастин Трудо, кој беше на власт девет години. Но, во јануари најави дека ќе се повлече од функцијата, по наглиот пад на неговиот рејтинг, што ја принуди Либералната партија да најде нов лидер.
Карни ја презема премиерската функција во време кога Канада е вовлечена во трговска војна со својот долгогодишен сојузник САД , а оваа година се очекуваат и парламентарни избори.
Канадската владејачката Либерална партија се чинеше дека е подготвена за историски пораз на изборите оваа година се додека американскиот претседател Доналд Трамп не објави економска војна и се закани дека ќе ја анектира целата земја како 51-ва држава на САД. Сега партијата и нејзиниот нов лидер би можеле да се искачат на врвот, пренесе АП.
Во поголемиот дел од својот победнички говор откако беше избран за лидер на Либералната партија, Карни го нападна Трамп, кој воведе царини за Канада и рече дека сака да ја направи земјата 51-та држава на САД.
„Американците не треба да грешат. Во трговијата, како и во хокејот, Канада ќе победи“, рече Карни, а пренесе Би-би-си.
За време на кампањата, тој ги поддржа реципрочните царини против САД и координирана стратегија за поттикнување инвестиции. Покрај тоа, тој смета дека растот на Канада под водство на Трудо не бил доволен.
Идентификувани 19 од 31 дете пронајдени во куќата во Брчко
Утврден е идентитетот на 19 деца кои на крајот на февруари беа пронајдени во куќа во Брчко, на североистокот на Босна и Херцеговина, а за 12 нема сигурни информации, соопшти Окружното обвинителство - Брчко на 14 март.
„За 14 деца, идентитетот е утврден врз основа на лични документи што ги имале или ги донеле нивните родители. За пет деца имаме информации кои се и што се врз основа на изјавите на другите деца“, рече Радмило Ивановиќ, в.д. главен обвинител во округот Брчко на прес-конференција.
Следеше приведување на осум лица, осомничени за трговија со луѓе и за занемарување и злоупотреба на деца, а на двајца од нив им беше изречен притвор.
Ивановиќ рече дека станува збор за 23 девојчиња и осум момчиња на возраст од две до 12 години. Утврдено е дека некои од нив се родени во Италија, Хрватска, Шпанија, Франција и Босна и Херцеговина.
На прашањето на новинарите дали децата биле малтретирани, обвинителот одговори дека две лица се во притвор.
„За да се одреди притвор, мора да постои основано сомневање, барем така утврди судот - постои основано сомневање за занемарување и злоупотреба“, рече Ивановиќ.
Според него, на децата им била пружена грижа и третман кој им бил потребен, но немале соодветни услови за долготраен престој.
Главниот обвинител напомена дека центарот за социјална работа е одговорен за натамошното сместување и згрижување на децата, а одредени безбедни куќи изразиле желба да ги сместат децата.
На 25 февруари во приватна куќа во населба Брчко беа пронајдени 31 дете, за кои властите се сомневаат дека се жртви на трговија со луѓе.
ЕУ повика „да се избегне насилство“ пред масовните протести во Србија
Европската унија (ЕУ) повика да се почитува правото на демонстрации во Србија пред големиот антикорупциски протест во Белград закажан за 15 март и соопшти дека „насилството мора да се избегне“, додека тензиите се зголемуваат, јави агенцијата АФП.
„ЕУ внимателно ја следи актуелната внатрешно-политичка ситуација во Србија“, се вели во соопштението објавено од делегацијата на унијата во Србија.
„Слободата на собирање е основно право што треба да се заштити и да се користи на мирен начин, додека безбедноста на учесниците и институциите треба да се обезбеди. Насилството мора да се избегнува“, се додава во соопштението.
Десетици илјади демонстранти се очекува да се соберат во сабота во Белград, а земјоделците, наставниците и другите цивили треба да се приклучат на митингот што е дел од движењето чија цел е длабоко вкоренетата корупција во балканската нација, јави АФП.
Протестите предводени од студентите се разгореа по уривањето на покривот на железничката станица во Нови Сад на 1 ноември, при што 15 лица загинаа, а двајца беа тешко повредени. Тоа се случи четири месеци по свеченото отворање на реконструираната зграда на Железничката станица.
Трагедијата предизвика долготраен гнев поради наводната корупција во владата и поради слабиот надзор над градежните проекти.
По трагедијата, низ Србија беа организирани масовни протести, а дел од студентите ја блокираа работата на десетици факултети низ земјата. Бараат, меѓу другото, објавување на сите документи поврзани со реконструкцијата на Железничката станица во Нови Сад.
Додека владините претставници тврдат дека ова барање е исполнето, претставниците на експертските групи од белградскиот универзитет тоа го негираат, а студентите продолжуваат да протестираат.
Премиерот Мицкоски за односите со Бугарија: За танго се потребни двајца
За танго се потребни двајца, изјави денеска премиерот Христијан Мицкоски одговарајќи на новинарски прашања поврзани со односите со Бугарија и одлуката на бугарската Влада за прекин на железничкото поврзување со Северна Македонија, како што јавија бугарски медиуми.
„Наша задача е да работиме. Сега дали ќе има договор - за танго се потребни двајца. Треба да видиме и од другата страна како функционираат“, изјави Мицкоски.
Министерот за транспорт, Александар Николоски, ги објасни постапките на македонската Влада по, како што се тврди, одлука на бугарската Влада да ги повлече парите планирани за реконструкција на делот на пругата Софија-Ѓуешево.
„Не треба само да се изгради тунелот и да се направи спојка со Ѓуешево, туку многу поважно е да се реконструира делот од Ѓуешево до Софија. Имајќи предвид дека соседите донесоа одлука да ги пренасочат парите за изградба на пруга од Софија до Бургас, мислам дека јасно испраќаат политичка порака во однос на нивната посветеност, односно непосветеност, на изградбата на железничкиот Коридор 8. Исто така, паѓа во вода цела пропаганда што беше водена во изминатите 7 месеци против македонската Влада, првенствено против премиерот Мицкоски и против мене, дека наводно имаме нешто лично против Бугарија и дека не сакаме да се поврзуваме“, изјави Николоски.
Тој рече дека за тоа ги информирал и Европската делегација, Европската транспортна заедница и двете банки - Европската инвестициска банка и Европската банка за обнова и развој, со кои има потпишано договори за кредит.
Бугарската Влада, всушност, ги одобрила промените во Програмата „Транспортна поврзаност“ 2021-2027 година, со кои отпаднал проектот за модернизација на железничката линија од Софија - Перник - Радомир, кој треба да води кон граничниот премин со Македонија, пренесоа бугарски медиуми.
Железничката линија Скопје – Ќустендил – Софија била проектирана уште во 1869 година. Но, и по век и половина работите тапкаат во место. Иако пред неколку години двете земји со Договорот за добрососедство потпишаа и меморандум со точно наведени рокови, пругата не е завршена.
Релациите меѓу Северна Македонија и Бугарија се заострени откако Бугарија постави блокада на македонскиот пат кон ЕУ - за да почнат да се отвораат поглавјата, македонскиот парламент треба да изгласа уставни измени со кои Бугарите ќе ги вметне во Преамбулата.
Македонската Влада формирана по изборите во мај 2024 и предводена од ВМРО-ДПМНЕ, бара гаранции дека во иднина нема да има други условувања од бугарска страна.
Бугарија, пак, беше во политичка криза – за четири години одржа седум парламентарни избори бидејќи ниту една партија не можеше да формира влада. Во јануари годинава, во Софија конечно се формираше политичка влада, меѓутоа и нејзините ставови се дека не е можно репреговарање на договорените услови за евроинтеграцискиот пат на Северна Македонија.
Европското јавно обвинителство спроведува истрага за реконструкцијата на Железничката станица во Нови Сад
Европското јавно обвинителство (ЕЈО) за Радио Слободна Европа (РСЕ) потврди дека води истрага за можна злоупотреба на средствата на Европската Унија (ЕУ) во врска со реконструкцијата на Железничката станица во Нови Сад.
Петнаесет лица загинаа, а двајца беа тешко повредени кога на 1 ноември 2024 година се урна настрешницата на станицата во Нови Сад.
ЕЈО вели дека обвинителството мора да одлучи за вршење на својата надлежност кога е извршена измама во однос на средствата на ЕУ доделени на земји кои не се членки на ЕУ.
Меѓу овие земји е и Србија, која е кандидат за членство во Унијата.
„Со оглед на тоа што штетата на финансиските интереси на Унијата е составен дел на кривичното дело измама, кога таа штета се случува во Белгија или Луксембург (бидејќи средствата се плаќаат таму, каде што се наоѓаат институциите на ЕУ), има јурисдикција на тие земји-членки, а со тоа надлежност има и Европското јавно обвинителство, без оглед на каде се случило тоа, на пример во некоја трета земја.
д Европското јавно обвинителство наведува дека не смеат да се објавуваат други детали од истрагата, за да не се загрози исходот од неа.
Трагедијата во Нови Сад се случи четири месеци по свеченото отворање на реконструираната зграда на Железничката станица.
Реконструкцијата беше дел од проектот за реконструкција и модернизација на Нови Сад- Суботица - државната граница со унгарската железница.
Извршувањето на работите било доверено на кинескиот конзорциум CRIC&CCCC, кој го сочинуваат компаниите China Railway International Co. Ltd и China Communications Construction Company Ltd.
Договорот потпишан од српските власти со кинеските партнери за ова, не е јавно достапен.
Во тек се повеќе постапки поради уривање на настрешницата. На 30 декември, Вишото јавно обвинителство во Нови Сад поднесе обвинителен акт против 13 лица, поради сомнение за невнимание при реконструкцијата на настрешницата.
Меѓу обвинетите се поранешниот министер за градежништво, транспорт и инфраструктура Горан Весиќ и неговата помошничка Анита Димоски, како и поранешната директорка на јавното претпријатие „Инфраструктура Железнице Србије“ Јелена Танасковиќ.
Јавното обвинителство за организиран криминал во Белград води предистражна постапка во врска со финансирањето на проектот за реновирање на железничката станица во Нови Сад.
По трагедијата, низ Србија беа организирани масовни протести, а дел од студентите ја блокираа работата на десетици факултети низ земјата. Бараат, меѓу другото, објавување на сите документи поврзани со реконструкцијата на Железничката станица во Нови Сад.
Додека владините претставници тврдат дека ова барање е исполнето, претставниците на експертските групи од белградскиот универзитет тоа го негираат, а студентите продолжуваат да протестираат.
ЕУ постигна договор за продолжување на санкциите кон Русија
Постојаните претставници на владите на земјите членки на ЕУ во Брисел претпладнево (14 март) донесоа едногласна одлука за ново шестмесечно продолжување на санкциите кон Русија до 15 септември 2025 година.
„Денеска имаме едногласна одлука за продолжување на постоечките санкции за одговорните за загрозување на територијалниот интегритет, суверенитет и независност на Украина за уште шест месеци“, изјави портпаролката на Европската комисија за надворешни работи и безбедносна политика Анита Хипер.
Таа додаде дека со ова ЕУ го покажала своето единство кога станува збор за санкциите, како и дека по досега усвоените 16 пакети санкции, сега работи на подготовка и на 17-ти пакет.
„Многу добро знаеме дека нашите санкции функционираат. Тие ја нагризуваат и осакатуваат руската економија и токму тоа е планираниот ефект, бидејќи она што сакаме да го постигнеме е да се осигураме дека Украина е силна, а Русија нема пари и средства за својата воена машинерија“, истакна Хипер.
Преговорите за продолжување на санкциите, кои согласно претходната одлука истекуваа утре вечер на полноќ, беа заглавени поради, како што тврдеа дипломатски извори, противење на Унгарија.
Европски дипломати за Радио Слободна Европа рекоа дека Унгарија ја условувала поддршката за ново продолжување на санкциите со отстранување на осум лица од листата на санкционирани, меѓу кои и руските олигарси Михаил Фридман, Алишер Усманов и Пјотр Авен.
Според дипломатски извори, консензусот околу продолжување на санкциите бил постигнат откако од листата на санкционира биле отстранети четири лица, како и уште тројца поединци кои во меѓу време починале. Истите извори посочуваат дека од листата биле отстранети бизнисмените Моше Кантор и Владимир Рашевски, рускиот министер за спорт Михаил Дегтјаров и сестрата на Усманов, Гулбахор Имаилова.
Хипер одби да ги коментира ваквите наводи, нагласувајќи дека станува збор за доверливи договори меѓу земјите членки.
„Она што е важно е дека имаме речиси 2400 поединци кон кои се насочени санкциите, така што ова е многу добра и голема бројка“, рече Хипер, додавајќи дека ЕУ се обидува да се осигура дека санкциите ја постигнуваат целта за поткопување на способноста на Русија да ја финансира и продолжи агресијата врз Украина.
Шест спорни прашања имаат уставните судии за Законот за јазиците
Со пренос во живо на неколку платформи, уставните судии ќе бараат одговори од своите странски колеги за шест спорни правни прашања кои им се наметнале по иницијативите за Законот за употребата на јазиците. Кои се клучните спорни прашања што ги имаат уставните судии јавноста ќе ги дознае на подготвителната седница која ќе се оддржи на 20 март годинава.
На прашањата на уставните судии ќе одговараат странски и македонски уставни судии, професори по уставни право, а поканети се и потписниците на Охидскиот рамковен договор и изготвувачи на Уставот.
Подготвителната седница следува откако во декември минатата година, Уставниот суд одлучи да повика експерти за да слушне различни мислења за Законот за употреба на јазиците, а дури потоа да одлучува.
По подготвителната седница Уставниот суд може да ги отфрли иницијативите, да одлучи да поведе постапка за законот во целост или само за делови од него, да ја запре времено неговата примена додека да донесе конечна одлука, или да го прати на доработка во Парламентот.
Одлуките за уставноста на законот претседателот на Уставниот суд очекува да бидат донесени во текот на мај или најдоцна јуни, каде на седница ќе се разгледуваат два реферата, првиот од подготвителната седница на 20 март за суштината на законските решенија, а вториот од подготвителната седница одржана на 18 март 2021 година за начинот на кој е донесен законот, кога тогашниот македонски претседател Ѓорѓе Иванов не го потпиша указот за законот.
За овој закон, до Уставниот суд во 2019 година кога стапи во сила, пристигнаа 12 иницијативи со кои се оспоруваат делови од него, но и целиот закон. Законот беше оспорен од граѓани, адвокати, универзитетски професори, но и две политички партии - владејачката ВМРО-ДПМНЕ и опозициската Левица. Сите иницијативи Уставен ги спои во еден предмет.
Мислења и од членови на Венецијанската комисија и Судот во Стразбур
Меѓу странските експерти кои до сега го потврдиле своето присуство е потпретседателот на Венецијанската комисијаМартин Куљер кој ќе има задача да го образложи ставот на Комисијата по пријателскиот совет кој го побара Уставниот суд од нив.
На слични прашања ќе одговора и неговиот колега од Судот за човекови права во Стразбур Артур Кучс, кој како искусен експерт за малцински прашања и употреба на јазици ќе одговара на прашањата за праксата на Судот во слични случаи и ќе ги презентира европските стандарди за употребата на јазиците.
Од домашните експерти и професори кои до сега го потврдиле своето присуство се поранешната судијка во Судот за човекови права Маргарита Цаца Николовска, како и професорката по уставно право и член на Венецијанската комисија Рената Дескоска и нејзиниот заменик член, професорот по уставно право Јетон Шасивари. Меѓу останатите се професори од сите факултети во земјава кои се занимаваат со уставно и административно право и претседателот на Основниот Скопје 1, Иван Џолев, претседателот на Управниот суд, Бурим Сејдини и претседателката на Апелациониот суд во Битола, Жаклина Доведен.
Дел од подносителите на иницијативата како Тодор Петров и професорката Татјана Каракамишева го потврдиле своето присустви на подготвителната седница.
Минатата седница во декември лани помина со бојкот на тројца судии, а пред Уставниот суд беа поставени шатори од таканаречените „чувари на законот за употреба на јазиците “ предводени од лидерот на ДУИ Али Ахмети, и лидерите на опозициската коалиција “Европски фронт“ како и од симпатизери на партиите.
Од Уставнниот суд велат дека до Министерството за внатрешни работи испратиле допис со најава за седницата, затоа што како што велат, ќе има и странски гости и учесници во неа. Од коалицијата „Европски фронт “ при последната седница најавија дека ќе одржат собир пред Уставниот суд секој пат кога ќе се дискутира за уставноста на Законот за употреба на јазиците.
Во последното соопштение од ДУИ ( на 14 март) кусо најави дека „ со сите демократски средства ќе го брани Законот за употреба на јазиците и нема да дозволи враќање назад“, без да открие повеќе детали. До објавувањето на овој текст од ДУИ не одговорија на прашањата на РСЕ, какви планови има за 20 март.
ДУИ: Се будат анти-Охридски духови
Во соопштението е наведено дека четири години од потпишувањето на Законот за употреба на јазиците, со како што велат, моментот кога беше заокружен легислативниот дел од Охридскиот рамковен договор, се будат анти-Охридските духови .
„Секој обид за оспорување на Законот за употреба на јазиците е обид за оспорување на Охридскиот договор и уставниот поредок на Северна Македонија“, се вели во нивното соопштение.
Претседателот на Уставниот суд, Дарко Костадиновски на брифинг со новинарите посочи дека со индигнација ги отфрла сите лаги и опасни манипулации.
„Контрастот на тоа прашање би било зошто постои уставниот суд, да ја скинеме или да ја чуваме до 2030 или 2050. Ние имаме должности, да се употребат такви тешки зборови и да се манипулира е политичко дивјаштво, од каде знаат каква ќе биде одлуката на судот, уште од сега знаат каква е одлуката на судот. Што ако судот рече дека нема проблем, дали ќе се извинат тогаш?“, вели Костадиновски.
Во последното интервју за РСЕ, пратеникот на ДУИ Блерим Беџети изјави дека можно е да не учествуваат на локалните избори во октомври доколку „се чепне “ во законот за употребата на јазиците.
„Значи ни во овој период ни за кандидат не е одлучено, ни со коалиционите партнери не е дефинирано, бидејќи сметаме дека има време. Периодот пред нас за жал и во овој месец, еден параполитички орган како што е Уставниот суд ќе експериментира „во начело на правото“ со законот за употребата за албанскиот јазик“, изјави Беџети.
Костадиновски - Не правам компромиси со владеење на правото
За претседателот на Уставниот суд Костадиновски „злоупотребата на сензитивни прашања е на примитивно политичко ниво.
„Не правам компромиси со владењето на правото . Зошто е толку голема недовербата на граѓаните во целокупниот систем? Тоа е поради невладеењето на правото. Како владеењето на правото е прекршување на нивното право? Не е мојата цел да ги разубедувам политичарите, нема да престанат, нивните манипулации ќе продолжат. Ако успееме ние како судот да ги убедиме граѓаните да не бидат манипулирани, тоа е успех“,, вели Костадиновски.
На претходната седница во декември минатата година против одржување на подготвителна седница се изјасни уставната судијка и поранешна претседателка на Уставниот суд, Добрила Кацарска, која рече дека е несериозно по пет години да се држи подготвителна седница.
Наспроти информацијата на судијката известител Елизабета Дуковска, која кажа дека побарала и „пријателски совет“ од Венецијанската комисија, Кацарска потенцираше дека ова советодавно тело на Советот на Европа веќе дало свое мислење во дури 98 точки. Таа посочи и дека за предметот веќе има готов реферат во кој се одговара на сите спорни прашања што се покренуваат во поднесените иницијативи.
Уставниот суд се состои од девет судии. Шестмината кој присуствуваа на минатата дискусија за Законот за употреба на јазиците се од македонска националност. Двајцата судии Албанци во актуелниот состав на Уставен, Осман Кадриу и Насер Ајдари, како што беше најавено, воопшто не присуствуваа на седницата.
Судијата Фатмир Скендер, кој е од турска националност, пак, ја напушти дебата за оваа точка откако не му беше прифатен предлогот таа да се тргне од дневниот ред на седницата.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете