Вести
Министерката за финансии го потпиша договорот за унгарскиот кредит
Министерката за финансии, Гордана Димитриеска-Кочоска, денеска (8 октомври) во Будимпешта, во име на Владата го потпиша договорот за заем од унгарската Експорт-импорт банка.
Кредитот е во висина од 500 милиони евра и според власта е по поволни услови – со рок на отплата од 15 години, со вклучен грејс период од три години и каматна стапка од 3,25 проценти.
„Одлуката на Владата да го обезбедиме планираното надворешно задолжување со Буџетот за 2024 година преку билатерален заем од Унгарија, наместо со издавање нова еврообврзница, произлезе како резултат на поволните услови што ги добивме и заштедата што ја правиме само по основ на каматата. Каматните стапки по кои би ја добиле оваа сума на меѓународниот пазар е околу 6 проценти и тоа е голема заштеда по буџетот по овој основ, односно заштеда на годишно ниво од околу 14 милиони евра“, посочила Димитриевска-Кочоска, пренесува МИА.
Парите од кредитот се очекува Северна Македонија да ги добие до крајот на неделата. Владата планира половина од парите да се трошат за проекти во општините, додека другата да биде за заеми за компаниите.
Додека власта смета дека ваквиот билатерален заем се зема по поволни услови, опозицискиот СДСМ обвинува дека договорот за заем е коруптивен бидејќи е направен вонинституционално, а и се сомнева дека зад унгарскиот кредит стојат кинески пари.
Унгарскиот премиер Виктор Орбан, пак, за време на посетата на Северна Македонија на 26 и 27 септември, негираше поврзаност со Кина.
„Кинески заем не можеме да даваме, кинески пари не можеме да даваме. Ние со Кина имаме договор дека сите пари кои доаѓаат од Кина одат за конкретни проекти, кинески пари не можеме да ви даваме, но европски пари може да ви дадеме и тие ќе ви ги даваме“, рече Орбан на заедничка прес-конференција со премиерот Христијан Мицкоски.
Двајцата премиери го договорија кредитот на маргините на Самитот на НАТО во Вашингтон во јули годинава, а Законот за заем беше изгласан во Собранието на Северна Македонија на 17 септември.
види ги сите денешни вести
Романската Агенција за телекомуникации бара суспензија на „Тик-Ток“
Заменик-шефот на романската агенција за телекомуникации, Павел Попеску, рече дека официјалниот процес за суспендирање на платформата Тик-Ток низ цела Романија ќе започне денеска, во очекување на истрага за улогата што таа мрежа ја одигра во првиот круг од претседателските избори одржани во неделата.
„Повикувам платформата Тик-Ток да биде суспендирана во Романија од 28 ноември додека државните институции не ја завршат истрагата поврзана со манипулацијата со изборниот процес“, изјави Попеску.
Тој додаде дека официјалниот процес за таа цел ќе почне денеска (28 ноември).
Првиот круг од претседателските избори во Романија се одржа во неделата, но ниту еден кандидат не освои мнозинство од гласовите.
Кандидатот на десницата Калин Ѓорѓеску и лидерката на опозицијата Елена Ласчони се пласираа во вториот круг од претседателските избори во Романија.
Ѓорѓеску освои 22,95 отсто од гласовите, а Ласиони 19,2 отсто.
Вториот круг од претседателските избори ќе се одржи на 8 декември.
Голем руски напад врз украинската енергетска инфраструктура
Украинските власти рано утринава (28 ноември) јавија за масовен напад на руските сили врз енергетската инфраструктура на земјата, поради што има прекин на електричната енергија во голем дел од државата.
„Со температури околу нулата, уште еднаш, енергетскиот сектор беше подложен на масовен напад од непријателот“, соопшти украинското Министерство за енергетика на Фејсбук.
Русија врши напад од големи размери против енергетската инфраструктура на Украина, објави украинскиот министер за енергетика Герман Галушченко.
„Напади на енергетските капацитети се извршуваат низ цела Украина. Операторот на електропреносниот систем Укренерго итно воведе вонредни прекини на струја“, напиша министерот на Фејсбук, додавајќи дека висината на штетата ќе биде проценета штом дозволи безбедносната ситуација.
Рано утринава Русија истрела крстосувачки ракети кон Украина, предизвикувајќи воздушна тревога низ целата земја.
Снабдувањето со електрична енергија во градовите Киев, Одеса и Днипро е прекинато, прецизираше операторот на мрежата ДТЕК. Воздушна тревога беше прогласена низ целата земја, при што украинските воздухопловни сили известија за ракетни напади насочени главно кон регионите Одеса, Кировохрад, Херсон и Николаев.
Во вторникот, Русија го објави својот „одговор“ на двата нови украински напади со американски ракети ATACMS врз нејзината територија во последните денови.
Од почетокот на нејзината инвазија на Украина во февруари 2022 година, Русија ги напаѓа цивилните области во Украина, а како што се приближува зимата, таа ги засилува нападите, главно врз енергетската инфраструктура, јавија западни медиуми.
Руското Министерство за одбрана, пак, соопшти дека синоќа (27 ноември) уништило 25 украински беспилотни летала над областа Брјанск, Крим, Краснодарската и Ростовската област.
ЕУ подготвува нов пакет санкции против Русија
За нов пакет санкции на ЕУ против Русија, вклучително и мерки за таргетирање на кинеските компании што произведуваат беспилотни летала за руската војна против Украина, за првпат се разговараше вчера, јави ДПА.
Претставниците на 27-те земји-членки разговараа за новите предлози на Европската комисија во рамки на 15-тиот пакет санкции на ЕУ против Русија по руската инвазија врз Украина.
Според ДПА, предлозите вклучуваат и преземање построги дејствија против т.н руска флота во сенка што се користи за транспорт на нафта и нафтени деривати.
Претседателката на Мексико до Трамп: Не планираме да ја затвориме границата
Мексиканската претседателка Клаудија Шејнбаум одговори на тврдењето на новоизбраниот американски претседател Доналд Трамп дека ќе ја „запре“ миграцијата во Соединетите Држави нагласувајќи дека државата не планира да ја затвори границата.
„Позицијата на Мексико не е да ги затвора границите, туку да гради мостови меѓу владите и заедниците“, напиша Шејнбаум на X.
Трамп тврдеше дека се согласила „да ја запре миграцијата низ Мексико и во САД, практично затворајќи ја нашата јужна граница“.
Неодамна Трамп исто така најави дека ќе воведе нови големи царини за производите од Мексико, Канада и Кина штом ќе ја преземе функцијата, како дел од напорите за сузбивање на илегалната имиграција и трговијата со дрога.
Трамп на социјалната мрежа „Truth Social“ напиша дека на 20 јануари ќе ги потпише сите потребни документи за воведување царина од 25 отсто за сите производи од Мексико и Канада што се увезуваат во САД и царина од 10 отсто за производите од Кина.
СДСМ избра нови секретари и потпретседатели
Александар Димитриевиќ ќе биде новиот генерален секретар на СДСМ, одлучи вечерва, 27 ноември, Централниот одбор на партијата, кој избра и двајца организациски секретари и четворица потпретседатели.
Димитриевиќ е од редовите на општинската организација на СДСМ во Гази Баба и е актуелен советник во оваа општина. Тој доаѓа на позицијата генсек на местото на Миле Зечевиќ.
Во новото раководство на СДСМ отсега ќе има двајца наместо еден организациски секретар, можност која беше воведена со измените на статутот на партијата на конгресот одржан на 24 ноември.
За оваа функција, како што соопшти партискиот лидер Венко Филипче, се избрани поранешниот пратеник од Куманово, Мартин Костовски, и Љупчо Фармаковски од Општина Центар.
На четирите потпретседателски места, пак, Централниот одбор ги избрал: поранешната министерка за животна средина Каја Шукова, универзитетската професорка Ана Чупевска од Правниот факултет во Скопје, Кристина Костова од општинската организација на СДСМ во Штип и Менде Илиевски од Битола.
По седницата на ЦО, претседателот на СДСМ, Венко Филипче, оцени дека таа поминала во позитивна атмосфера, а новите лица во раководството се „луѓе со силен личен интегритет и знаење и искуство во своите области“.
„Оваа енергија и атмосфера што ја имавме вечерва е доказ дека консолидација не само што е започната туку и одлично се одвива на сите нивоа во партијата“, рече Филипче.
Тој најави дека веќе од утре новото раководство ќе започне со работа и ќе се има посети и средби по сите општински организации.
„Направен е план за посети, некои насоки за промена на делувањето, комуникацијата со луѓето, начинот на кој ќе допреме до членовите и симпатизерите, оние кои од некакви причини не гласаа – останаа дома или гласаа за друг политички субјект, веќе пристапуваат поради тоа што сме спремни да ги слушнеме сите нивни предлози и во широк процес да ги вклучиме во креирањето на политики“, рече Филипче.
ЦО на СДСМ вечерва избра и членови на Извршниот одбор за кој партискиот лидер рече дека воделе сметка да има соодветна застапеност од сите региони во државата.
Промената на раководството кај социјалдемократите следува по најтешкиот изборен пораз што партијата го доживеа во својата историја на парламентарните и претседателските избори во мај годинава.
По поразот, поранешниот премиер и претседател на СДСМ, Димитар Ковачевски, како и останатото раководство на партијата, си поднесоа оставки.
За нов лидер беше избран Венко Филипче на внатрепартиски избори на 30 јуни.
Новиот состав на Централниот одбор, пак, беше избран конгресот на 24 ноември кога по предлог на Филипче за заменик-претседателка на СДСМ беше изгласана Фани Каранфилова Пановска, поранешна директорка на Фондацијата Отворено општество.
Нордиско-балтичките држави и Полска ќе ја зголемат воената помош за Украина
Нордиско-балтичките земји и Полска ветија дека ќе ја засилат поддршката за Украина, вклучително и во обезбедување на повеќе муниција за зајакнување на капацитетите за одвраќање и за одбрана од хибридни напади.
Лидерите на Данска, Естонија, Финска, Латвија, Норвешка, Полска и Шведска, кои се состанаа денеска (27 ноември) во близина на Стокхолм, како што наведоа во заедничко соопштение, се подготвени да ги засилат и санкциите против Русија и поддржувачите на нејзината инвазија во Украина.
Тие разговарале и за истрагата за прекинот на подводните комуникациски кабли што се случи претходно овој месец во Балтичкото Море.
Состанокот беше прв на шефовите на влади на нордиско-балтичките земји од 2017 година. Полска присуствуваше за првпат. Средбата беше организирана со цел да се разговара за трансатлантските односи, регионалната безбедносна соработка и заедничката политика за војната во Украина.
Пред состанокот полскиот премиер Доналд Туск предложи заеднички мониторинг на Балтичкото Море од страна на морнариците на балтичките земји откако беа оштетени двата подморски комуникациски кабли, што се истражува како хибриден напад.
„Веќе постои балтичка воздушна полиција за воздушниот простор над Балтичкото Море. Ќе ги убедам нашите партнери во неопходноста веднаш да се создаде аналогна формула за контрола и безбедност на водите на Балтичкото Море, за поморски надзор“, рече Туск.
Подводните кабли, едниот што ги поврзува Финска и Германија, а другиот Шведска и Литванија, беа оштетени на 17-18 ноември, што предизвика сомнежи за саботажа.
Шведска, Германија и Литванија започнаа истрага, но причината за оштетувањето сè уште не е позната.
Финската полиција соопшти дека верува оти инцидентот бил предизвикан од кинески брод што влечел сидрото, а и шведските инспектори во истрагата се фокусирале на кинескиот товарен брод „Ји Пенг 3“, за кој се смета дека ги поминал двете локации во моментите на прекин на каблите.
Бродот сега стои неактивен во меѓународните води, но е во ексклузивната економска зона на Данска.
Шведска побара од бродот да се врати во нејзините води за да се олесни истрага, рече премиерот Улф Кристерсон на 26 ноември нагласувајќи дека со ова тој не упатува никакви обвинувања.
Тој рече дека се надева оти Кина позитивно ќе одговори на барањето.
„Од шведска страна имавме контакт со бродот и контакт со Кина и рековме дека сакаме бродот да се движи кон шведските води“, рече Кристерсон.
Портпаролката на кинеското Министерство за надворешни работи изјави дека комуникацијата со Шведска и другите релевантни страни била „непречена“.
Мао Нинг на редовниот брифинг за медиумите на 27 ноември изјави дека Кина покажала „конзистентна поддршка“ во работата со другите земји за одржување на безбедноста на меѓународните подводни кабли и другата инфраструктура.
„Ји Пенг 3“ го напушти руското пристаниште Уст-Луга на 15 ноември. Русија минатата недела оцени дека сугестиите дека таа има некаква врска со инцидентот се „апсурдни“.
Волстрит журнал на 27 ноември објави дека бродот во меѓународните води веќе една недела е опкружен со европски воени бродови. Инспекторите се сомневаат дека екипажот на „Ји Пенг 3“, кој е натоварен со руско ѓубриво, намерно ги пресекол каблите влечејќи го сидрото повеќе од 160 километри, пишува весникот.
Истрагата се фокусира на тоа дали капетанот на бродот бил наведен од руското разузнавање да ја изврши саботажата, пишува Волстрит журнал.
Владејачката партија номинираше поранешен фудбалер за претседател на Грузија
Грузиската владејачка партија го избра поранешниот фудбалер на Манчестер Сити, Михаил Кавелашвили, за свој претседателски кандидат на изборите на 14 декември, објави денеска (27 ноември) претседателот на Грузиски сон, Бидзина Иванишвили.
Грузиски сон, партија која противниците го обвинуваат дека за заземање проруски авторитарен став, победи на парламентарните избори на 26 октомври, но опозицијата не ги прифати резултатите.
Демонстранти го оспорија новиот состав на парламентот во пресрет на неговата прва седница одржава во понеделникот, а изборниот исход не го прифаќа ниту прозападната претседателка Саломе Зурабичвили, која го повика Уставниот суд да ги поништи резултатите.
И покрај тоа, грузиските парламентарци се состанаа во вторник за да го одредат 14 декември како датум за следните претседателски избори.
„Нашиот тим едногласно одлучи да го номинира Михаил Кавелашвили за функцијата претседател на земјата“, рече во средата почесниот претседател на Грузиски, сон Бидзина Иванишвили, нарекувајќи го поранешниот фудбалер „инкарнација на грузискиот човек“.
Таткото на четири деца, 53-годишниот поранешен фудбалер, кој играше за англискиот тим Манчестер Сити меѓу 1996 и 1999 година, влезе во политиката во 2016 година кога стана пратеник од партијата Грузиски сон.
Откако го напушти Грузискиот сон во 2022 година, тој ја основа својата десничарска евроскептична партија „Моќта на народот“.
За време на неговата фудбалска кариера, покрај за Манчестер Сити, играше и за грузиската репрезентација и за Динамо Тбилиси.
По спорните парламентарни избори на 26 октомври на кои владејачката партија извојува убедлива победа, Грузија ја тресат протести.
Зурабичвили, опозициските партии и независните набљудувачи велат дека изборите биле наместени.
Претседателските избори треба да се одржат на 14 декември.
За прв пат, идниот претседател ќе го избира избирачкиот колеџ наместо граѓаните во непосредно гласање. Ваквите измени беа воведени од партијата Грузиски сон со промена на Уставот во 2017 година.
Овие избори, се смета дека имаат за цел да ја зајакнат контролата на владејачката партија во време кога поранешната советска република минува низ период на политички турбуленции.
Инаугурацијата на идниот претседател ќе се одржи на 29 декември.
Австралија на чекор да ги забрани социјалните мрежи за помлади од 16 години
Долниот дом на австралискиот парламент со големо мнозинство го поддржа законот со кој на децата до 16 години им се забранува користење на социјалните мрежи.
Предлог-законот што денеска (27 ноември) го усвои Претставничкиот дом ги таргетира платформите на социјалните медиуми како ТикТок, Фејсбук, Инстаграм и Икс и предвидува казни до 50 милиони австралиски долари доколку не ја почитуваат забраната.
Откако беше усвоен со 103 гласа „за“ и 13 „против“, законот сега оди во Сенатот, каде исто така се очекува да помине со поддршка од најголемите партии во Австралија.
Опозицискиот пратеник Ден Техан рече дека владата се согласила со амандманите поднесени во Сенатот со кои ќе се зајакне заштитата на приватноста на корисниците на социјалните мрежи, вклучително и забрана за платформи кои ги принудуваат корисниците да се идентификуваат со личен документ од владата.
Ако се изгласа законот, социјалните мрежи ќе имаат една година да размислуваат како да се придржуваат до наредбата.
Иако забраната наиде на широка поддршка во парламентот, некои опозициски пратеници тврдат дека законот не решава многу од основните проблеми со социјалните медиуми, а во исто време ги ограничува правата на Австралијците.
„Вистинската цел на овој предлог-закон не е да ги направи социјалните медиуми безбедни, туку само родителите и гласачите да почувствуваат дека владата прави нешто во врска со тоа“, смета независната пратеничка Зои Даниел.
Технолошките компании, пак, ја повикаа австралиската власт да го одложи гласањето најмалку до јуни следната година, кога треба да бидат објавени резултатите од направената студија за технологиите за верификација на возраста.
„Во отсуство на такви резултати, ниту индустријата ниту Австралијците нема да ја разберат природата или степенот на верификација на возраста што го бара законот, ниту влијанието на таквите мерки врз Австралијците“, се вели во соопштението на компанијата Мета, која управува со Фејсбук и Инстаграм.
„Во сегашната форма, предлог-законот е неконзистентен и неефикасен“, додаваат оттаму.
Забраната на социјалните мрежи беше критикувана и од Амнести интернешенел и од австралиската комесарка за човекови права, Лорејн Финлеј, која рече дека тоа ќе ги лиши ранливите деца од социјална сигурност.
Укинат притворот на поранешниот српски министер Весиќ за несреќата во Нови Сад
Укинат е притворот на поранешниот министер за градежништво, транспорт и инфраструктура на Србија, Горан Весиќ, кој беше уапсен поради падот на настрешницата на железничката станица во Нови Сад од што загинаа 15 лица, соопшти денеска (27 ноември) Вишиот суд во Нови Сад.
„Вонистражниот совет на Вишиот суд во Нови Сад, одлучувајќи по жалбите на Вишото јавно обвинителство и бранителот на осомничениот, му го укина притворот на осомничениот Горан Весиќ. Имајќи ја предвид наредбата за истрагата, како и доказите доставени од Вишото јавно обвинителство во Нови Сад кои се дел списите на предметот, судот утврди дека засега не постои основано сомнение дека сторил тешко кривично дело против општата безбедност“, се вели во соопштението на Вишиот суд.
Според судот, јавниот обвинител досега не доставил докази кои укажуваат на постоење на основано сомнение за причинско-последична врска помеѓу дејствијата и пропустите на осомничениот Горан Весиќ со последиците што настанале.
„Советот оцени дека жалбените наводи на Вишото јавно обвинителство за постоење опасност од влијание врз сведоци и другите стравови се бесмислени, па му го прекина притворот на осомничениот Горан Весиќ и нареди тој веднаш да биде пуштен на слобода“, соопшти Вишиот суд во Нови Сад.
Весиќ, кој поднесе оставка по падот на настрешницата на железничката станица, беше уапсен на 21 ноември.
Под сомнение дека се одговорни за падот на настрешницата на железничката станица во Нови Сад, уапсени се уште 12 лица, меѓу кои и членката на кабинетот на Весиќ Анита Димоски, директорката на Инфраструктура железници Јелена Танасковиќ и нејзиниот претходник Небојша Шурлан.
Горан Весиќ и Небојша Шурлан поради здравствени проблеми од притвор беа пренесени на Институтот за кардиоваскуларни заболувања во Сремска Каменица.
Кос: Очекувам Северна Македонија да ги направи уставните измени
Новата еврокомесарка за проширување, Марта Кос, очекува Северна Македонија да ги направи потребните уставни измени и да ја вметне бугарската заедница во Преамбулата од Уставот.
Нејзината порака за земјава таа ја испрати денеска од Стразбур одговарајќи на новинарски прашања веднаш откако Европскиот парламент ја изгласа неа и уште 25 други комесари да бидат дел од новиот состав на Европската комисија.
„Тоа е нешто на коешто сметаме. Ништо помалку, ништо повеќе. Верувам дека тоа е можно и после тоа навистина да го забрзаме процесот“, нагласи Кос, пренесе МИА.
Прашана дали после направени уставни може да се дадат гаранции дека ќе нема други блокади, Кос рече дека таа не е онаа којашто може да даде одговор на тоа прашање.
Во однос на тоа како може да се реши проблемот со Бугарија, новата еврокомесарка рече дека треба да се разговара што е можно повеќе.
„Да се зборува, што е можно повеќе, и со Северна Македонија и со Бугарија. Мора да покажеме дека тоа е во наши раце, како да го решиме овој билатерален проблем. Без ова, а следејќи ги европските вредности, нема да можеме да го направиме она што е најдобро за ЕУ, и секако што е најдобро за Северна Македонија“, рече Кос.
Таа оцени дека проширувањето денес е поинакво отколку пред пет години. Според неа, постојат реални шанси во следните години, некои држави да дојдат до влезат во ЕУ. Кос посочи дека не знае кои би биле тие потенцирајќи дека ќе станува збор за оние што ќе ги исполнат сите услови.
А околу тоа дали 2030 година е реална временска рамка за влез на Западен Балкан во ЕУ, таа кажа дека нејзиното назначување ќе биде позитивно за регионот.
„Моето назначување мислам дека е позитивно за Западен Балкан, ќе имам блиска и тесна соработка колку што е можно повеќе со државите кои се подготвени да влезат во ЕУ. Да ги посетам сите“, додаде Кос.
Новата еврокомесарка за проширување е од Словенија, таа на функцијата ќе го наследи Унгарецот Оливер Вархеји.
Мандатот на новиот состав Европска комисија ќе започне на 1 декември.
Владата во Скопје, која по изборите во мај ја формираше ВМРО-ДПМНЕ, пред да направи уставни измени сака да добие гаранции дека ќе нема други условувања и вета од Бугарија во пристапниот процед кон ЕУ. Исто така, сака уставните измени да се направат, но да бидат со одложено дејство – да стапат во сила во моментот кога Северна Македонија ќе стане полноправна членка на ЕУ.
Премиерот Христијан Мицкоски денеска (27 ноември) посочи дека тие ги дефинирале црвените линии и нема да се поместат од тоа.
„Нема да бидеме жртва на билатерализација на процесот на приклучување на Македонија кон ЕУ. Ние кажавме што можеме да направиме и тоа е максимумот што можеме да го направиме. И тоа е кажано на сите светски фактори, на сите луѓе коишто одлучуваат генерално или имаат некаква улога во светската политика“, изјави Мицкоски.
Првата меѓувладина конференција со ЕУ во рамки на пристапниот процес Северна Македонија на 19 јули 2022 година. За да се одржи втората и да почнат да се отвораат поглавјата македонскиот парламент треба да изгласа уставни измени со кои Бугарите ќе ги вметне во Преамбулата.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете