Руските власти на 18 декември објавија дека уапсиле државјанин на Узбекистан кој признал дека поставил експлозивна направа во која загина висок руски офицер.

Генерал-полковник Игор Кирилов и неговиот помошник беа убиени од бомба скриена во скутер пред влезот на зграда во Москва рано на 17 декември.

Иако ниту еден поединец или група официјално не ја презеде одговорноста за убиството, извор од украинската безбедносна служба СБУ за РСЕ изјави дека експлозијата била резултат на специјална операција на СБУ.

Руската Федерална служба за безбедност (ФСБ) во соопштение од 18 декември наведе дека неименуваниот осомничен бил регрутиран и обучен од украинските специјални служби.

ФСБ објави дека осомничениот, по инструкции од Украина, „пристигнал во Москва, добил рачно изработена експлозивна направа со голема моќност и ја ставил на електричен скутер, кој го паркирал во близина на влезот во куќата на генерал Игор Кирилов“.

Во соопштението се наведува дека осомничениот ја активирал бомбата кога Кирилов и неговиот помошник излегувале од зградата.

„Неименуваниот осомничен, кој е роден во 1995 година, добил 100 000 долари за убиството, како и престој во европска земја“, се вели во соопштението и се додава дека на осомничениот му се заканува доживотен затвор за наводното кривично дело.

„Украинските специјалци вклучени во организацијата на терористичкиот напад ќе бидат пронајдени и ќе ја добијат заслужената казна“, соопшти ФСБ.

Кирилов е највисокиот руски воен офицер кој е убиен во очигледен атентат од почетокот на руската инвазија на Украина во февруари 2022 година.

Убиството на Кирилов доаѓа ден откако СБУ објави дека украинските обвинители го обвинија дека е одговорен за употреба на хемиско оружје против украинските војници за време на војната што започна со руската инвазија на Украина.

СБУ соопшти дека руските сили користеле хемиско оружје речиси 5000 пати за време на војната во Украина под водство на Кирилов. Тврдењето не можеше да се потврди независно.

Руските трупи за нуклеарна, биолошка и хемиска заштита (РКхБЗ) се специјални сили кои дејствуваат во услови на радиоактивна, хемиска и биолошка контаминација.

Кирилов е еден од бројните руски офицери и провоени фигури кои се убиени во Русија и делови од Украина под руска окупација. Неговата смрт дојде една недела откако висок функционер на руска компанија која развива крстосувачки ракети користени од Москва во војната, наводно, бил застрелан надвор од главниот град.

Бројот на загинати во земјотресот со јачина од 7,3 степени според Рихтеровата скала што го погоди Вануату во вторникот (17 декември) се искачи на 14, додека тимовите за пребарување минуваат низ купишта урнатини за да се обидат да ги лоцираат преживеаните.

Други 200 се згрижени со повреди, а во текот на ноќта биле забележани силни последователни потреси.

Двајца од загинатите се кинески државјани, изјави кинескиот амбасадор во Вануату Ли Мингганг за државните медиуми.

Во земјотресот биле оштетени згради, вклучително и амбасадите на САД, Франција, Велика Британија и Нов Зеланд. Прекинато е и снабдувањето со електрична енергија и мобилните услуги.

Полицијата на Вануату соопшти дека е прогласена седумдневна вонредна состојба за да се ограничи движењето на јавноста додека траат операциите за пребарување и спасување.

„Се проценува дека околу 116 000 луѓе би можеле да бидат погодени од најтешките последици од земјотресот“, објави Канцеларијата на ОН за координација на хуманитарни прашања.

Вануату и Нова Каледонија се наоѓаат на таканаречениот Огнен прстен на Пацификот, односно геолошки најактивната зона на Земјата.

Имплементацијата на Планот за раст на Западниот Балкан, напорите за регионална интеграција, како и можностите за натамошно унапредување на постепената интеграција меѓу Европската Унија и регионот, ќе бидат главни теми на денешниот Самит ЕУ-Западен Балкан на кој ќе учествува и премиерот Христијан Мицкоски, придружуван од министрите за надворешни работи и надворешна трговија Тимчо Муцунски и за европски прашања Орхан Муртезани.

Како што најави Владата, покрај учеството на Самитот, премиерот Мицкоски ќе има средби и со претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен и со неговите колеги од Шпанија и Полска, Педро Санчез и Доналд Туск.

Утре (19 декември), Мицкоски ќе учествува и на Самитот на Европската народна партија (ЕПП), кој ќе се одржи пред средбата на шефовите на држави или влади на членките на ЕУ.

Во пресрет на посетата на Брисел, премиерот Мицкоски во саботата изјави дека пораките кои доаѓаат од таму „не се баш така јасни“, но дека нашата порака е јасна оти ние доволно направивме како ниту една држава во ЕУ.

„Ние ќе продолжиме да промовираме европски вредности, ќе си ја вршиме домашната задача, ако се подготвени да најдеме конструктивно решение и да го продолжиме патот во ред, во секое време сме подготвени позитивно да одговориме на таквото барање, во спротивно можам да заклучам дека ние како држава, Балканот, за жал не сме во фокусот на оваа администрација на Брисел“, изјави Мицкоски.

Според него, во Брисел има политичари кои „одлучија да бидат заложници на политичари кои се уште се со мислите во средниот век, наместо да гледаат кон 21 и 22 век“.

Инаку, во најавата на Европскиот совет за Самитот ЕУ-Западен Балкан, се посочува дека лидерите на Унијата и на земјите од регионот ќе го искористат состанокот како можност за продолжување на новиот моментум во нивното стратешко партнерство, вклучително и размислувања за тоа како да се продлабочи тоа партнерство со цел европските партнери од регионот да се движат кон заедничка иднина во Европската Унија.

Предвидено е на Самитот, кој почнува доцна попладнево, да стане збор и за унапредување на интеграцијата на Западниот Балкан со ЕУ преку Планот за раст на регионот, продлабочување на соработката во повеќе области, вклучително и надворешната и безбедносната политика, изградбата на економска основа за заедничката иднината, ублажување на влијанието на руската агресија врз Украина, справувањето со миграцијата и борбата против корупцијата и организираниот криминал.

Предлог на законот за изменување и дополнување на Законот за јавните набавки, во прво читање денеска (18 декември) е на дневен ред на собраниската Комисија за финансирање и буџет.

Како што се наведува во причините за носење на изменитe и дополнувањата, во законот се вршат одредени интервенции со цел постигање на чекорите планирани со Реформската агенда во рамки на Планот за раст за Земјите од Западен Балкан.

Како дел од Реформската агенда се предвидени повеќе реформи во делот на управувањето со јавните финансии, меѓу кои и реформата - Зајакнување на системот на јавните набавки. Во рамки на оваа реформска заложба се предвидени чекори кои се однесуваат на намалување на користењето електронски аукции и зголемување на користењето на е-пазарот, и тоа: користењето електронски аукции во постапките за јавни набавки во фискалната 2025 година, да се намали до најмногу 40% од бројот на објавените постапки, со рок за реализација декември 2025 година и Електронскиот пазар за набавки од мала вредност да се користи за доделување на најмалку 800 постапки (договори за јавни набавки), со рок за реализација декември 2026 година.

Во делот на Државната комисија за жалби по јавни набавки, се предвидува зајакнување на капацитетот со дополнителни два члена. Условите за избор и именување во основа нe се менуваат, освен што се дополнуваат основите за разрешување во случај на членување во органи на политичка партија на претседателот или членот на комисијата, како и поради незаконско или нестручно вршење на должноста, со што се сака да се зајакне одговорноста, независноста и интегритетот на членовите и претседателот при вршење на нивната должност.

За законот, кој се носи во редовна постапка, деновиве имаше повеќе реакции.

Невладините организации сметаат дека сериозно треба да се размисли околу предложените измени, и во најголем дел да се повлечат за да се отвори една широка јавна расправа во однос на тоа како поквалитетно да се подобри контролата во јавните набавки, а не да се оди кон нејзино укинување.

Платформата на граѓански организации за борба против корупцијата укажува дека предложените законски измени со кои се укинува управната контрола на јавните набавки што ја спроведува Бирото за јавни набавки се сериозно уназадување на заштитата од корупција во услови кога според оценките на сите релевантни меѓународни и домашни чинители корупцијата во јавните набавки е широко распространета.

Пратениците во руската Државна дума, Долниот дом на парламентот, на 17 декември одобрија нацрт-закон со кој ќе се ограничи пристапот на таканаречените „странски агенти“ до нивните приходи во земјата.

Државната дума го одобри во второто и третото читање на предлог-законот насочен против „странски агенти“, контроверзна ознака која ги стигматизира оние кои руските власти така ги прогласиле и ја ограничува нивната можност да ја користат слободата на говорот, објави рускиот сервис на Радио Слободна Европа.

Нацрт-законот го ограничува пристапот на таканаречените „странски агенти“ до различни форми на приход со потекло од Русија, вклучително и приходите од продажба на средства, авторски права за креативна работа или профит од инвестиции, со тоа што бара сите тие приходи да бидат ставени на посебни блокирани банкарски сметки.

Тие средства би станале достапни за некого само ако официјално му се одземе статусот на „странски агент“, што критичарите велат дека е речиси невозможно.

Групите за човекови права и меѓународните набљудувачи го критикуваа предложениот закон како уште еден потег за зајакнување на авторитаризмот во Русија.

Претседателот на Државната дума, Вјачеслав Володин, го оправда предлог-законот како одбрана на националните интереси.

„Оние кои ја изневеруваат нашата земја нема да се збогатат на сметка на нејзините граѓани. Средствата заработени во Русија не смеат да се користат против неа“, напиша Володин на Телеграм.

Терминот „странски агент“, првпат воведен во 2012 година, се применува за невладини организации, независни новинари, опозициски политичари, активисти и личности од светот на културата. Законот беше изменет неколку пати додека репресијата во Русија се интензивираше.

Бројот на таканаречените „странски агенти“ порасна на околу 500 лица, од кои повеќето мораа да ја напуштат Русија и престојуваат во странство.

Последниот предлог претставува нова фаза во кампањата на Кремљ да ги замолчи своите противници.

Хонорарите и заработката од интелектуална сопственост станаа клучни за музичарите, авторите и уметниците означени од владата како „странски агенти“. Критичарите велат дека новите мерки економски ќе се одразат врз луѓето чија работа или јавни изјави го оспоруваат наративот на владата.

Руските сили со поддршка на севернокорејските трупи ја интензивираа офанзивата против украинските војници во регионот Курск, додека побројните украински војници се обидуваат да пружат отпор на таа руска територија, како и на фронтот во Украина, објави украинскиот сервис на Радио Слободна Европа (РСЕ).

„Непријателот веќе трет ден спроведува интензивни офанзивни операции на територијата на регионот Курск, активно користејќи единици на севернокорејската армија“, изјави во своето обраќање врховниот воен командант на Украина, Олександр Сирски.

Американските и украинските власти рекоа дека севернокорејските трупи се борат заедно со руските сили во Курск и дека некои загинале или се повредени.

РСЕ не можеше независно да ги потврди овие тврдења. Русија не го коментираше извештајот.

Сирски рече дека ситуацијата на линијата на фронтот „останува тешка“ бидејќи руските трупи презедоа „стратешка иницијатива“ во последните недели.

Тој рече дека руските сили ги продолжуваат операциите за заземање на стратешкиот град Покровск во областа Доњецк, за ој се чини дека цивилите главно го напуштија.

Локалните воени команданти изјавија дека одбранбените сили го „одбиваат нападот“, иако многу украински официјални лица рекоа дека е опасна целокупната ситуација во градот, дом на околу 65.000 луѓе пред војната.

Украинската безбедносна служба (СБУ) соопшти дека открила „голема мрежа“ агенти кои работат за руската воена разузнавачка служба, кои се обиделе да соберат информации за снабдувањето на Украина со авиони Ф-16, испорачани од Запад, кои се наоѓаат на тајни локации низ земјата.

„Како резултат на специјалната операција беа разоткриени 12 руски агенти и нивните доушници. Некои од нив се дезертери кои доброволно ги напуштија вооружените сили на Украина и беа регрутирани од руската специјална служба кога се криеја од правдата“, објави СБУ.

На политички фронт, полскиот премиер Доналд Туск се состана со украинскиот претседател Володимир Зеленски во Лавов, ветувајќи поддршка за надежите на Украина за членство во НАТО, додека Зеленски ги повика западните сојузници „итно да ја зајакнат Украина“ со дополнителна помош.

Новоизбраниот претседател на САД, Доналд Трамп (Трамп) на прес-конференција во вторникот рече дека Зеленски и рускиот претседател Владимир Путин мора да бидат подготвени да „склучат договор“ за ставање крај на „страшната“ војна во Украина.

„Тој треба да биде подготвен да направи договор, тоа е сè“, рече Трамп за Зеленски за време на прес-конференцијата во неговиот клуб Мар-а-Лаго во Флорида.

Путин, исто така, мора да „склучи договор“, додаде Трамп.

„Мора да има договор. Премногу луѓе се убиени“, рече тој.

Трамп, кој ќе ја преземе функцијата на 20 јануари, рече дека ќе разговара со Зеленски и Путин за начините за завршување на војната, но не одговори директно на прашањето дали Украина ќе биде принудена да ѝ отстапи територија на Русија.

Кривичниот суд им одреди триесетдневен притвор на поранешниот прв вицепемиер Артан Груби и на поранешниот директор на АД „Државна лотарија“, Перпарим Бајрами, поврзани со истрагата за Државна лотарија.

Јавното обвинителство вечерта на 17 декември издаде наредба до МВР за објава на национална потерница, а потоа и распишување меѓународна потерница за Груби и за Бајрами.

„По добиено известување од надлежното МВР, дека двете лица за кои јавното обвинителство предложи мерка притвор од нивно пронаоѓање односно лишување од слобода, а поврзани со истрагата за Државна лотарија, се недостапни за органите на прогон, донесе решенија да го прифати предлогот на јавното обвинителство и им определи мерка притвор од траење од 30 дена“, соопшти Кривичниот суд на 17 декември.

Обвинителството побара притвор за Груби и за Бајрами поради сомнежи за проневера во „Државна лотарија“. Од Обвинителството велат дека oд прибраните докази произлегува основано сомнение дека двајцата соизвршители учествувале во дејствија со кои е направена штета на „Државна лотарија“ со намера да прибават противправна имотна корист за друг.

Завчера, Артан Груби самиот напиша на Фејсбук дека не е во бегство и се наоѓа во приватна посета во Косово.

„Веднаш штом завршам обврските, ќе се вратам дома кај моето семејство“, напиша Груби.

Ден потоа кога полицијата вршеше претрес на две негови локации, не го пронајде дома.

Премиерот Христијан Мицкоски вчера изјави дека и Артан Груби и Перпарим Бајрами не се наоѓаат на територија на Северна Македонија.

За Груби рече дека „заедно со уште едно лице, стопанственик во возило со дипломатски таблички ја напуштил Македонија и последно се упатил кон нашиот северен сосед Косово“, а за Бајрами рече дека подолго време не се наоѓал во државата.

Артан Груби заедно со апелацискиот судија Енвер Беџети беа ставени на „црната листа“ на Стејт департментот, објавена на 9 декември, поради вмешаност во значителна корупција, политичко мешање и обиди за оцрнување на судството. Образложението е дека примиле мито да влијаат врз судските процеси поврзани со кривичната пресуда на екс директорот на Управата за безбедност и контраразузнавање (УБК), Сашо Мијалков за предметот „Таргет“ што го отвори Специјалното јавно обвинителство(СЈО), а се однесуваше на масовното прислушување.

Државниот јавен обвинител Љупчо Коцевски потоа кажа дека е оформен предмет за обезбедување докази за евентуална кривична одговорност за лицата ставени на црната листа на САД.

Груби е член на опозициската Демократска унија за интеграција (ДУИ), поранешен пратеник и вицепремиер во претходната влада на СДСМ и ДУИ.

Поднесена е кривична пријава против осум лица за „злоупотреба на службената положба и овластување“,„примање поткуп“ и „злоупотреба на постапката за јавен повик, доделување на договор за јавнa набавкa или јавно-приватно партнерство“ во случајот со „Државна лотарија“, соопшти Министерството за внатрешни работи(МВР) на 17 декември.

Како што соопшти МВР, првопријавениот П.Б(31), како претседател на Управниот одбор на „Државна лотарија“, свесно ги прекршил законите за игри на среќа со тоа што им овозможил на правни лица од Скопје, Битола и Белград да организираат игри на среќа без лиценца. П.Б. доставил информации до Владата за основање нови правни лица кои би добиле право да организираат електронски и интернет игри на среќа, со помош на второпријавениот А.Г(47), добивајќи согласност од Владата за објавување два јавни повици кои не смееле да ги објават.

АД „Државна лотарија“, спротивно на Законот за игрите на среќа, склучила договори за заедничко вложување со правни лица од Скопје, Битола и Белград, иако тие не ги исполнувале законските услови.

„Првопријавениот П.Б. извршил дејствија што не би смеело да ги изврши, спроведувајќи постапка за јавен повик која не требало да ја изврши, донел одлука за избор на најповолен понудувач, а како награда за вака преземените службени дејствија примил подарок во вредност од 1.635.000 денари“, соопшти МВР.

Второпријавениот А.Г., како вицепремиер, со цел да го прикрие кривичното дело на првопријавениот П.Б., изјавил дека има позитивно мислење од Министерството за финансии за основање на трговското друштво „Нова Државна Видео Лотарија – НОВО ВЛТ ДОО Скопје“, иако знаел дека такво мислење не постои. Дополнително, А.Г. ја водел седницата и ја ставил на дневен ред и ги усвоил информациите без прибавено мислење, иако тоа било задолжително.

Третопријавениот Д.К., како премиер, по претходен договор со првопријавениот П.Б., на 08.03.2022 година ја ставил на дневен ред и усвоил постапка за основање на трговското друштво „Нова Државна Видео Лотарија – НОВО ВЛТ ДОО Скопје“, иако знаел дека материјалите не се разгледуваат на седница согласно Деловникот за работа на Владата. Со ова овозможил друштвото да стекне право да приредува игри на среќа без лиценца и на одговорните лица им овозможил противправна имотна корист од 8.598.000 денари.

Четвртопријавениот М.Д. како генерален секретар на Владата и покрај тоа што знаел дека материјалите кои се доставени до Владата не се разгледуваат на седница на Владата, ја предложил како точка на дневен ред информацијата за основање на трите нови трговски друштва за интернет игри на среќа.

Кривична пријава е поднесена и за В.П, претседател на Комисијата за јавен повик и за А.А. и Н.Х и М.З., , членови на Комисијата. Тие констатирале дека понудувачот-правно лице од Скопје ги исполнува сите критериуми за склучување на договор за заедничко вложување и покрај тоа што истиот не ги исполнувал законските услови. Според соопштението од МВР, В.П.и Х.Х за тоа добиле парична награда.

Јавното обвинителство на 16 декември соопшти дека е покрената истрага против шест лица осомничени за проневера во АД „Државна лотарија“, како и за злоупотреба на службената положба.

Соопштението на Обвинителството следуваше откако претходно беше објавено дека полициски службеници изутрината на 16 декември вршеле претреси во домовите на поранешниот вицепремиер Артан Груби и екс директорот на Државна лотарија, Перпарим Бајрами.

Груби, кој неодамна заврши на црната листа на САД, на Фејсбук напиша дека е во приватна посета на Косово.

Изминатата година, Радио Слободна Европа објави серија на истражувања поврзани со работата на Државната лотарија, а во кои се испреплетуваа имињата на Артан Груби и Перпарим Бајрами.

Постои огромен моментум во однос на проширувањето кое е приоритет на Европската унија (ЕУ) и што треба да се искористи. Да ги почекаме резултатите од самитот ЕУ - Западен Балкан, изјави амбасадорот на Европската унија во Северна Македонија, Михалис Рокас на новинарско прашање за очекувањата од дипломатските активности на македонската влада на самитот најавен за 18 декември во Брисел, во однос на деблокада на евроинтеграцијата на Северна Македонија.

„Како што знаете, ќе се одржи многу важен самит помеѓу ЕУ и земјите од Западен Балкан, меѓутоа истовремено има и бројни активности, т.е. билатерални средби кои се одржуваат во самиот момент. Мислам дека треба сите да почекаме да ги видиме кои се резултатите од овој важен самит. Навистина се надеваме, имајќи ја предвид многу јасната порака која ЕУ постојано ја потенцира дека процесот на проширување останува приоритет за ЕУ“, рече Рокас во одговор на новинарско прашање по акција за засадување дрвца кај новиот Мега Парк во општина Карпош на 18 декември.

Според него, она што во моментов е потребно е напорна и посветена работа од сите во земјава на Реформската агенда усвоена од Владата.

Средбата во Брисел со лидерите на Србија, Босна и Херцеговина, Албанија, Северна Македонија, Косово и Црна Гора е можност да се разговара за „нов моментум“ за стратешкото партнерство меѓу Европската Унија и Западен Балкан, како да се продлабочи и да се придвижи кон заедничка иднина во Европската унија, според Европскиот совет.

За време на вечерата, се очекува да се разговара за геополитичкиот контекст и предизвиците што ги засегаат и ЕУ и Западен Балкан.

Ова ќе биде прв самит со кој ќе претседава Антонио Коста, новоизбраниот претседател на Европскиот совет.

Десетици километри од брегот на Црното Море во руската област Краснодар се покриени со мазут, објавија локалните власти и жителите откако два танкери беа тешко оштетени во невреме во Керченскиот теснец.

Гувернерот на регионот, Вениамин Кондратиев рече дека екипите за чистење биле пратени во областа откако силните ветрови помогнале да се прошират големи количини излеана нафта по должината на брегот, што ја зголеми загриженоста за можна еколошка катастрофа во Црното Море, објави рускиот сервис на Радио Слободна Европа (РСЕ).

Фотографиите и видеата на социјалните мрежи покажуваат диви животни покриени со темна течност, како резултат на инцидентот во неделата со два танкери кои превезувале илјадници тони мазут, гориво со низок квалитет.

Инцидентите со танкери се случиле во еколошки чувствителни води во близина на брегот на украинскиот полуостров Крим, кој Русија незаконски го анектираше во 2014 година. Еден од танкерите наводно се превртел и се скршил на половина за време на силна бура. Се претпоставува дека несреќата ја предизвикале бранови високи до четири метри, кои се сметаат за опасни за вакви пловни објекти.

Како што нафтата се шири низ морето и покрај бреговите, кои се вообичаена дестинација за летните одмори за Русите, се повеќе има извештаи за деградација на животната средина.

Локални жители укажаа на страшна состојба на брегот, со птици покриени со нафта кои не можат да летаат и кучиња скитници покриени со мазут кои талкаат по брегот.

Речиси 300 луѓе, вклучително и волонтери и тешка опрема, работат на справување со последиците од несреќата, соопштија властите. Но, екологистите предупредуваат дека количината на истуреното масло можеби е веќе преголема.

Русија ја користи таканаречената флота на танкери во сенка - група стари, неосигурени танкери - за да ги заобиколи санкциите од западот наметнати поради нејзината инвазија на Украина. Лошата состојба на овие бродови ја зголеми загриженоста за еколошки катастрофи.

Властите покренаа кривична истрага за несреќата, за која украинскиот претседател Володимир Зеленски предупреди дека може да се повтори и во други делови на Европа.

„Нашите мориња се соочуваат со уште една еколошка катастрофа предизвикана од Русија. Но, има уште поголеми и поопасни руски танкери кои пловат по вашите мориња. Запирањето на таа флота не значи само прекинување на финансирањето на Русија за војната - туку и заштита на природата“, напиша Зеленски на мрежата Икс.