Во своите први изјави по нападот во концертната сала во близина на Москва на 22 март, повеќе од 18 часа откако вооружени напаѓачи убија најмалку 139 луѓе во најсмртоносниот терористички напад во Русија во последните 20 години, претседателот Владимир Путин не ја спомна екстремистичката група Исламска Државата, која веќе ја презеде одговорноста за нападот.
Тој сепак ја спомена Украина, наведувајќи дека Киев обезбедил „прозорец“ на границата меѓу двете земји за да им овозможи на напаѓачите да се обидат да избегаат. Притоа тој не обезбеди докази за ваквото тврдење.
Во последователните коментари доцна на 25 март, Путин рече дека „радикалните исламисти“ го извршиле нападот, за кој Соединетите Држави рекоа дека е Исламска држава-Хорасан, огранок на екстремистичката група Исламска држава (ИД) и дека тој ја има единствената одговорност. Но, тој, исто така, ги удвои наводите дека Украина одиграла улога и исто така покажа со прст кон Соединетите Држави и Западот.
Помеѓу другите формулации што јасно треба да им пренесат на Русите дека Украина и Западот стојат зад нападот, Путин рече дека Соединетите Држави „го користат секој канал за да се обидат да ги убедат своите сателити и другите земји дека наводно нема индикации за вмешаност на Киев“.
И тој посочи дека нападот е дел од, како што ги опиша, напорите на Украина, „за спроведување на наредбите на нејзините западни управувачи“, да „сее паника“ во Русија додека силите на Москва остваруваат придобивки во инвазијата на нејзиниот сосед.
Во меѓувреме, државните медиуми во Русија жестоко ја „играа“ идејата дека Украина и Западот стојат зад нападот, како и високи функционери и пратеници.
Во кратката размена објавена на Телеграм, новинар го праша секретарот на Советот за безбедност и близок сојузник на Путин, Николај Патрушев, „ИД или Украина? и Патрушев одговори: „Се разбира, Украина“.
Префрлањето вина во странство за работите што се случуваат во Русија - од терористички напади до мирни протести на опозицијата, не е ништо ново за Путин. Тој тоа го прави од најмалку 2004-та година, по заложничката криза во која загинаа повеќе од 330 луѓе во училиште во јужниот град Беслан, инсинуирајќи дека Вашингтон и Западот ги поддржуваат исламските милитанти во Северен Кавказ во обид да ја ослабат Русија.
Но, влогот овојпат може да биде особено голем: Путин штотуку обезбеди нов шестгодишен мандат на изборите нарушени со докази за голема измама, а неговата одлука да започне сеопфатна инвазија на Украина доведе до долга, исцрпувачка војна и стотици илјади руски жртви, наместо брзото потчинување на Киев што тој очигледно го очекуваше.
Еве некои од причините зошто Путин го вперува прстот кон Киев и Запад во нападот во градското собрание на Крокус.
Наративот
Од почетокот на целосната инвазија во февруари 2022 година, Путин се обиде да ја претвори Русија во земја во која воената основа е се разбира, животен факт и да ја искористи за да ја заостри контролата врз земјата. Неговиот портпарол, Дмитриј Песков, неодамна повика на „внатрешна мобилизација“, сугерирајќи дека Русите не треба само да ја поддржуваат војната однадвор, туку да веруваат во неа како прашање на вера - впечатлива сугестија со оглед на тоа што, за повеќето Руси, поддршката за војната е пасивна или без личен ентузијазам.
Сè повеќе, Путин се обидува да ги убеди граѓаните дека земјата не води војна за агресија против Украина, туку егзистенцијално клучна одбранбена војна во која Украина е само алатка во рацете на Вашингтон и Западот, кои се наклонети да доминираат или уништуваат Русија. Овој став се спроведува преку законите што државата ги користи за да ги замолчи Русите кои ја критикуваат или ја доведуваат во прашање војната против Украина.
Во тој наратив, има малку простор за смртоносен напад од исламските екстремисти. Нападот во градското собрание на Крокус може да сугерира дека Путин го тргнал погледот од заканите кои се понеизбежни или пореални од оние за кои вели дека се поставени од Западот.
„Неуспехот“
Наспроти таа позадина, сугерирањето дека нападот на крајот е дело на Западот може да биде обид да се ублажи ударот, колку и да е тој симболичен, барем според мислењето на Александар Вершбоу, соработник во тинк-тенк организацијата на Атлантскиот совет и поранешен амбасадор на САД во Москва, кој рече дека нападот е „сериозен неуспех на разузнавањето“.
Игнорирањето на таква закана би било особено тешко да се објасни со оглед на фактот дека претходно во март, Соединетите Држави ја предупредија Русија за разузнавачки информации што укажуваат на тоа дека екстремистите имаат „непосредни планови“ за напад - и фактот дека Путин, три дена пред тоа да се случи, јавно го отфрли предупредувањето како „провокативен“ напор „да се заплаши и дестабилизира нашето општество“.
Така, еден мотив за сугерирање дека Соединетите Држави можеби имале улога во нападот би можел да се вклопи во предупредувањето на САД - кое дојде пред претседателските избори (15-17 март).
Украина негираше каква било улога во нападот, а портпаролката на Советот за национална безбедност на САД, Адриен Вотсон на 24 март рече дека „нема никаква украинска вмешаност“.
Дилема
Иако нема видливи докази за поврзаност со Украина, постои очигледна врска со Централна Азија: руските власти приведоа најмалку 11 лица и наредија осум од нив да бидат задржани во истражен притвор, вклучително и четворица државјани на Таџикистан кои се обвинети за извршување на пукањето.
Бидејќи Русија суштински се потпира на работниците мигранти од Таџикистан и другите земји од Централна Азија, идентитетот на наводните осомничени претставува „сериозна политичка дилема“ за Путин, смета Марк Галеоти, аналитичар за руската политика и безбедносни прашања.
„Ако тој вели: „Да, ова беше Исламска држава, која функционираше преку медиумите на жителите од Централна Азија и гастарбајтерите“, тогаш, прво, тоа ги влошува расните тензии, што всушност е проблематично прашање во мултиетничка, мултиконфесионална држава како Руската Федерација каде 10 отсто од населението се муслимани. Но, всушност, тогаш се поставува прашањето: што ќе направите во врска со тоа?
„Неизбежната последица би била некаква репресија врз централноазијците, што, како што знаеме од минатото искуство, ќе значи постапување на прилично насилнички и бесчувствителен начин“, рече тој.
„Во моментов, Русија не може да си дозволи да ги отуѓи и истера овие работници од Централна Азија, бидејќи и требаат. Помеѓу влијанието на војната и потребата фабриките за одбрана да работат целосно, всушност постои недостиг на работна сила“, заклучува аналитичарот.
Нападот ги влоши етничките тензии, а јавното прикажување на снимки на кои изгледа дека руските безбедносни офицери ги злоупотребуваат затворениците може да биде монтирано за да ја намали секоја жед за одмазда. Но, Путин можеби се надева дека ќе избегне преземање на поголеми чекори, како што е поставувањето построги ограничувања за влез во Русија за граѓаните на Таџикистан и неговите соседи, вели Галеоти, бидејќи тоа според него, „ќе ја оштети руската економија и ќе ја оштети положбата на Русија кај нејзините клучни сојузници од Централна Азија“.
