Пишува: Маријана Драх
Украинските новинари не само што известуваат за целосната руска инвазија - тие се и нејзини жртви.
Една од нив беше Викторија Рочшина, поранешна хонорарна новинарка на украинскиот сервис на РСЕ, која почина во руско заробеништво. Смртта на 27-годишната новинарка беше потврдена во октомври, но нејзиното тело сè уште не е вратено на семејството.
Таа не е единствената.
Тригодишната војна во Русија имаше огромно влијание врз украинските новинари, од кои многумина ги ризикуваат своите животи за да ја соопштат вистината. Меѓу нив има и новинари на РСЕ.
Во март ќе бидат одбележани четири години откако новинарот Владислав Есипенко беше затворен во окупираниот од Русија Крим, кој Москва го претвори во воена база.
Известувајќи за РСЕ за социјални и еколошки прашања, Владислав беше осуден за наводно поседување експлозив, што тој го негираше. Тој пред судот изјави дека бил измачуван во притвор.
Новинарот на РСЕ Дмитро Евчин е тешко ранет на линијата на фронтот во јужна Украина. По неколкумесечна рехабилитација, тој се врати во редакцијата на РСЕ во Киев.
Евгенија Китаива известуваше во близина на линијата на фронтот во источна Украина во 2023 година кога била нападната од руската артилерија. Таа остана неповредена и веднаш му пружила прва помош на ранетиот украински војник.
Ѝ требаа месеци да се опорави од искуството. Една година подоцна, Евгенија родила ќерка. Сега таа е повторно на фронтот, известувајќи за затвореници кои се подготвуваат да се приклучат на украинската армија, која се соочува со недостиг на регрути.
Репортерот Маријан Кушнир сними некои од најразорните битки во оваа војна. Не зборува за новинарските награди што ги добил. Наместо тоа, тој ја раскажува приказната за еден постар човек на кој му помогнал да се евакуира за време на напад. Тој човек беше последниот жител на неговото село на фронтот.
Опасностите постојат и далеку од фронтот.
Во есента 2024 година, канцеларијата на РСЕ во Киев доби закани за бомби – како и стотици украински училишта, деловни центри и владини институции.
Заканите уследија по истрагата на РСЕ за тоа како руски оперативци регрутирале украински тинејџери и деца, некои на возраст од 12 години, за да ја саботираат војската на нивната земја.
Известувањето за човечките жртви во војната е само дел од новинарската работа. РСЕ ја разоткри корупцијата во украинската војска, ги разоткри функционерите кои купиле луксузен недвижен имот во странство и ги идентификуваше судиите кои го криеја своето руско државјанство.
Некои од известувањата на РСЕ станаа дел од историјата. Украинската национална пошта издаде печат во чест на ослободувањето на Киевската област во 2022 година. Две од трите слики на печатот се направени од фотографот на Радио Слободна Европа, Серхи Назненко.
Еден од нив го прикажува Буча, град во близина на Киев каде руски војници оставија стотици убиени цивили на улиците. Буча стана симбол на руските злосторства во Украина. И покрај огромните докази, Москва продолжува да тврди дека масакрот бил исцениран.
Една од жртвите беше локалниот трговец Олексиј Побигај, пронајден во масовна гробница длабоко во шумата. Кој го убил и зошто?
Новинарот на РСЕ/РС ОСИНТ Дмитро Џулај ги истражи овие злосторства и ги идентификуваше руските единици одговорни за нив. Неговите откритија доведоа до покренување официјална истрага од страна на украинското обвинителство.
На само петнаесет минути возење од Буча се наоѓа Немишајеев, уште еден град накратко окупиран од руските сили.
Вира Хирич е погребана на гробиштата во овој град, во близина на куќата на нејзините родители. Новинарката на РСЕ беше убиена во април 2022 година кога руски проектил го погоди нејзиниот стан во Киев.
Последната приказна што ја објави беше за жена која го преживеа холокаустот, а потоа и опсадата на југоисточниот град Мариупол, кој Русија го окупираше во 2022 година. РСЕ ја истражуваше нејзината смрт и со ова злосторство се соочи со клучните луѓе во рускиот синџир на команда.
Тоа се случува кога војната доаѓа во вашиот дом.
