Владимир Путин (71), кој е претседател или премиер на Русија од август 1999 година, сè посилно ги потиснуваше несогласувањата додека градеше персонализиран авторитарен систем кој се покажа издржлив низ политички пресврти, економски кризи, војни и глобалниот КОВИД-19.
Во јануари, кога Путин се подготвуваше да се кандидира за петти претседателски мандат на строго контролирани избори, дописникот на Би-Би-Си праша пензионерка во централниот руски град Ржев дали има некој што би можел да го замени Путин.
„Не сега“, одговори жената, повторувајќи го наративот што Кремљ внимателно го негуваше за време на владеењето на Путин. „Можеби Путин ќе најде некој подоцна. Но, мислам дека тој ќе биде на власт уште долго време“.
И покрај тешкотијата да се размислува „надвор од Путин“, Systema – руската истражувачка редакција на РСЕ – им го постави ова прашање на повеќе од 150 водечки руски експерти, вклучувајќи политиколози, социолози и новинари од Русија, САД и Европа. Над 40 се согласија да одговорат и беа прашани кои се најверојатните сценарија за транзиција од Путин и кој би можел да го наследи.
Многу испитаници нагласија дека ваквите шпекулации навистина припаѓаат во доменот на фантазијата, додавајќи дека изборот на наследник со каква било точност е невозможно. Неколкумина додадоа дека нема индикации дека самиот Путин има јасни идеи за овие работи или дека подготвува наследник.
„Слабеењето и кризата на режимот на Путин ќе се зголемуваат и ќе бидат резултат на природното стареење на Путин“, рече украинскиот политиколог Володимир Фесенко.
„Додека смртта не не раздели“
Мнозинството експерти рекоа дека најверојатното сценарио за промена на власта во Русија би била смртта на Путин. Всушност, речиси сите испитаници го наведоа ова меѓу најверојатните патеки за Русија, додека осум го наведоа како единствена можна рута.
Понатаму, 23 рекоа дека пуч или внатре-елитен бунт може да предизвика промена на власта. Неколку од нив го наведоа само ова можно сценарио.
Само пет испитаници наведоа „граѓанска војна“ или „револуција“ како можност за Русија, нешто помалку од бројот што рече дека крајот на Путиновата Русија може да биде предизвикан од руски воен пораз. Еден експерт претпоставуваше дека крајот може да биде предизвикан од голема катастрофа како катастрофа на нуклеарна централа или глобален економски колапс. Друг истакна дека Путин може да биде отфрлен настрана со „мек удар“ во случај на сериозна болест.
Ниту еден од испитаниците не го спомна крајот на владеењето на Путин преку конкурентни избори како можност за Русија. Но, новинарот Андреј Захаров коментира: „Русија еден ден ќе биде слободна“.
„Вообичаените осомничени“
Експертите, исто така, беа замолени да ги именуваат можните наследници на Путин во две различни сценарија за транзиција: прво, едно во кое самиот Путин учествува во процесот на селекција - како на пример со назначување фаворизиран наследник, како што тоа го направи претседателот Борис Елцин со Путин - и второ. оној во кој Путин би умрел или на друг начин не е учесник во изборот.
Во првото сценарио, 19 експерти го спомнаа премиерот Михаил Мишустин, додека 18 го споменаа секретарот на Државниот совет и поранешен телохранител на Путин, Алексеј Дјумин. Други кои постојано се именуваа беа градоначалникот на Москва Сергеј Собјанин, поранешниот претседател Дмитриј Медведев и министерот за одбрана Андреј Белоусов.
Двајца експерти рекоа дека Путин би можел да ја наименува својата најмлада ќерка од бракот со Људмила Путина, Катерина Тихонова, додека еден ја спомна неговата најстара ќерка Марија Воронцова.
Во второто сценарио, во кое Путин не е вклучен во процесот на селекција, мнозинството од испитаниците го спомнаа Мишустин, а Собјанин беше втор. Седум испитаници го споменаа помошникот на претседателот и поранешен шеф на Федералната служба за безбедност и Советот за безбедност Николај Патрушев. Петмина го спомнаа синот на Патрушев, вицепремиерот Дмитриј Патрушев.
Сè на сè, експертите спомнаа 34 можни наследници, кои се на возраст од, 75-годишната претседателка на Советот на федерацијата Валентина Матвиенко, до 37-годишната Тихонова. Еден експерт го наведе и претседателот на Чеченската Република Рамзан Кадиров, и покрај постојаните извештаи за сериозни здравствени проблеми.
Друг експерт го спомна прогонетиот бизнисмен-дисидент Михаил Ходорковски (61) како можност да го наследи Путин. Ходорковски беше единствената вистинска опозициска личност што ја именуваше некој од испитаниците.
Алексеј Навални, најистакнатиот противник на Путин во последната деценија, ненадејно почина во арктичкиот затвор во февруари, по три години зад решетки.
Неколку експерти забележаа дека да се предвиди можен наследник е невозможно бидејќи многу зависи од околностите на транзицијата.
„Во случај на ненадејна промена, кој и да ја заземе функцијата премиер има најголеми шанси да успее“, напиша еден аналитичар, кој побара да не се користи неговото име. „Покрај тоа, тоа е чиста претпоставка и може да биде некој чие име не би ни помислиле да го спомнеме.
„Тоа едноставно е однапред непознато“, додаде тој, споменувајќи дека малкумина би го именувале Никита Хрушчов за наследник на советскиот диктатор Јозеф Сталин.
Рускиот политички аналитичар Фјодор Крашениников ја нагласи непроѕирноста на владеачкиот систем на Путин: „Ние дури и не знаеме кој е всушност во најтесниот круг на Путин“.
Сергеј Санович, соработник на Хувер на Универзитетот Стенфорд, рече дека мисли дека е веројатно дека политичката транзиција во Русија нема да се случи до 2036 година, крајот на потенцијалниот шести и, според сегашното законодавство, последен претседателски мандат на Путин.
„Да се случеше сега, ќе ги ставив парите на помладиот Патрушев“, коментира тој. „Но, мислам дека тоа нема да се случи порано од 2036 година, кога Дмитриј Патрушев ќе има околу 60 години. Тоа значи дека тоа би било некој помлад“.
Во соработка со Роберт Коалсон
