Во Унгарија утре се одржуваат парламентарни избори, на кои долгогодишниот премиер Виктор Орбан и неговата партија Фидес ќе се соочат со најголемиот предизвик досега.

За разлика од претходните избори циклуси, кога убедливо победувашe, 58-годишниот Орбан сега има сериозен ривал. Станува збор за разноликата коалиција Обединети за Унгарија, сојуз од шест партии, предводен од кандидатот за премиер Петер Марки-Зај. Тој е 49-годишeн економист.

• Орбан: Унгарија нема да стави вето на санкциите на ЕУ за Русија

Анкетите покажуваат дека Фидес е во благо водство, но дека резултатите од изборите се неизвесни. Според истражување спроведенo од 23 до 25 март, владата на Орбан ја поддржува 44 отсто од гласачите, а опозицијата има поддршка од 42 проценти, со маргина на грешка од 3,5 проценти.

Националистот Орбан кој е на чело на владата од 2010 година се бори за петтиот мандат. Кампањата му се заснова на ветувањето дека ќе го зачува мирот и безбедноста и ќе обезбеди увоз на енергија од Русија, во време на војна со Украина, со која Унгарија се граничи.

Унгарската влада гласаше за најголем дел од санкциите кои ги воведе ЕУ за Русија и дозволи распоредување на НАТО војници во Унгарија, но одби да ѝ испрати оружје на Украина и не дозволи транзит на оружје преку унгарско-украинската граница.

Орбан, кој повеќе од една деценија негуваше блиски политички и економски врски со Русија и нејзиниот претседател Владимир Путин, го осуди рускиот напад врз Украина, но прогласи неутралност на Унгарија во врска со тој конфликт.

Неговата влада жестоко лобира против забраната за увоз на руски енергенси, тврдејќи дека таков чекор би ја уништил економијата на Унгарија. Тој во својата кампања тврди, без да посочи докази, дека опозицијата ќе ја втурне земјата во војна, наведува агенцијата Асошиејтед прес.

„Унгарската политика не е ни проруска, ниту проукраинска, туку е проунгарска. Ако сакаме мир, мора да гласаме за Фидес. Ако сакаме да го ризикуваме нашиот мир, можеме да гласаме за левицата. Ако опозицијата победи в недела, ден подоцна ќе почне испорачувањето на оружје за Украина и ќе се затворат славините за руски гас“, рече Орбан минатата недела за време на кампањата.

Коалицијата Обединети за Унгарија ги остави на страна идеолошките разлики и создаде обединет фронт против Орбан и неговиот политички и економски систем, за кој тврдат дека изобилува со корупција и со ерозија на демократските вредности.

Кандидатот на обединетата опозиција за премиер на изборите во Унгарија, Петер Марки-Зај во интервју за унгарскиот сервис на Радио Слободна Европа на прашање дали доколку дојде на власт ќе го екстрадира поранешниот македонски премиер Никола Груевски, кој доби азил во неговата земја кратко одговара дека тоа ќе го направи веднаш.

Груевски во ноември 2018 година избега во Будимпешта откако беше осуден на двегодишна затворска казна за предметот на СЈО, „Тенк“ за набавката на луксузниот мерцедес од 580.000 евра. Судот во Унгарија во јуни 2019 година донесе одлука да не го екстрадира Груевски, откако тоа го побараа македонските власти. Според Судот во Будимпешта, не биле исполнети услови за негова екстрадиција во Македонија.

Американската амбасадорка во Украина, Бриџит Бринк, поднесува оставка, објави Стејт департментот, оставајќи ја позицијата празна додека траат клучните мировни преговори меѓу Вашингтон, Киев и Москва.

Таа беше назначена од поранешниот претседател Џо Бајден и е во Киев од мај 2022 година, каде што ги водеше односите меѓу САД и Украина за време на критичниот период обележан со сеопфатната инвазија на Русија врз Украина.

„Амбасадорката Бринк се повлекува. Таа беше амбасадорка три години. Тоа е долго време во воена зона“, изјави портпаролката на Стејт департментот, Теми Брус, за новинарите на 10 април.

Се очекува таа да ја напушти функцијата во наредните недели.

Мандатот на Бринк опфаќаше две претседателски администрации кои се разликуваа во нивните политики кон Украина.

Односите со Москва се влошија на најниско ниво по Студената војна за време на администрацијата на Бајден, која ги прекина комуникациите со рускиот претседател Владимир Путин во време на најголемата војна во Европа по Втората светска војна.

Спротивно на тоа, администрацијата на Трамп повторно воспостави директен контакт со Кремљ.

Видете и ова:

Од Дејтон до Ријад, „шатл- дипломатијата“ на дело

Трамп и Путин телефонски разговараа најмалку двапати во последните неколку месеци, а Вашингтон во моментов се обидува да посредува во мировен договор меѓу Украина и Русија.

Бринк е најновиот висок дипломат од кариера кој поднесе оставка под сегашната администрација, вклучувајќи го и Џон Бас, третиот највисок функционер во Стејт департментот, кој се повлече од функцијата во јануари.

Не беше наведена причина за одлуката на Бринк да се повлече, но Ројтерс цитираше извори кои велат дека потегот бил по нејзина слободна волја.

Бринк се соочи со критики од украинскиот претседател Володимир Зеленски за нејзиниот одговор на смртоносниот руски ракетен напад врз украинскиот град Криви Рих минатата недела, во кој загинаа 20 луѓе, меѓу кои и девет деца.

Во објава на социјалните мрежи за нападот од 4 април, Бринк не ја спомена Русија како одговорна, по што претседателот Зеленски изрази разочарување.

Високиот суд во Нови Сад на 11 април објави дека го вратил предметот во врска со обвинението за падот на настрешницата на железничката станица во тој град за „дополнување на истрагата“, објави агенцијата Бета.

Во образложението на таа одлука, судот наведува дека „е потребно подобро разјаснување на прашањето за да се испита валидноста на обвиненијата“.

„Дадена е наредба за дополнување на истрагата и таа е испратена од судот до надлежното обвинителство, обвинетите и адвокатите на одбраната. Тие немаат право на жалба“, соопшти судот.

Петнаесет лица загинаа при падот на настрешницата на 1 ноември, а друго лице почина од повредите четири месеци подоцна.

На 30 декември, Вишото јавно обвинителство во Нови Сад поднесе обвинение против 13 лица, под сомнение за пропусти во реконструкцијата на настрешницата.

Видете и ова:

Почина тешко повредено момче, шеснаесетта жртва од несреќата во Нови Сад

Меѓу обвинетите се поранешниот министер за градежништво, транспорт и инфраструктура Горан Весиќ и неговата помошничка Анита Димоски, како и поранешната директорка на јавното претпријатие „Инфраструктура на железници Србија“, Јелена Танасковиќ.

Десет обвинети се во притвор, Весиќ е на слобода, додека Танасковиќ и Димоски се во домашен притвор.

Врховното јавно обвинителство на Србија (ВЈТС) на 12 февруари објави дека го префрлило случајот за коруптивни дела поврзани со работите во станицата на Обвинителството за организиран криминал (ТОК).

По падот на настрешницата во Нови Сад, следеше бран протести во градовите низ Србија.

Видете и ова:

Студентите во Ниш и Нови Сад повикуваат на формирање експертска влада

Протестите ги предводат студенти кои повеќе од четири месеци ги блокираат колеџите, барајќи одговорност за смртта на 16 лица.

Владата, предводена од Српската напредна партија, ги осудува блокадите и протестите.

Објавувањето на целата документација за реконструкцијата на Железничката станица во Нови Сад е во фокусот на студентските барања, кои беа поддржани од универзитетски професори, адвокати, земјоделци, вработени во ИТ секторот и голем број едукатори.

Пратениците на ЕУ и земјите-членки постигнаа привремен договор за построги правила за безбедност на играчките, насочени кон подобра заштита на децата од штетни хемикалии и ризици од онлајн пазарите.

Клучна карактеристика на договорот постигнат во четврток е воведувањето на дигитален пасош за производи, потребен за сите играчки што се продаваат во ЕУ.

Пасошот ќе обезбеди информации за безбедност и предупредување достапни преку алатки како QR кодови, овозможувајќи им на потрошувачите и царинските органи полесно да ја потврдат усогласеноста.

Италијанскиот фотограф Габриеле Галимебрти направил серија фотографии на деца од разни делови на светот и нивните играчки. Вели дека некогаш убедувањето и подготвувањето за фотографирање траело кратко, а некогаш и по неколку часови. Меѓу другото, дошол и до заклучок дека децвата во посиромашните земји се помалку посесивни во однос на оние од богатите.

Новите правила, исто така, имаат за цел да ја забранат употребата на одредени штетни супстанции, вклучително и хемикалии PFAS (полифлуороалкални супстанции), кои можат да се акумулираат во животната средина и човечкото тело.

Биозидите (хемиска супстанца наменетa да уништи или да изврши контролно дејство врз кој било штетен организам) ќе бидат дозволени само во играчки специјално наменети за надворешна употреба.

Договорот сè уште бара формално одобрување и од Европскиот парламент и од Советот на ЕУ.

Францускиот претседател Емануел Макрон денеска изјави дека суспензијата на американските реципрочни санкции претставува „кревка пауза“ и оти Европа мора да продолжи да работи на контрамерки за да се заштити.

„Заедно со Европската комисија мора да покажеме сила: Европа мора да продолжи да работи на сите неопходни контрамерки“, напиша Макрон на платформата Х.

Тој додаде дека Европската Унија треба да се заштити „од текови од трети земји“, особено Кина, која останува максимално оданочена, а чиј прилив на производи може да доведе до нерамнотежа на пазарот.

Видете и ова:

Трамп објави 90-дневна пауза за царините за повеќето земји, за Кина ги зголеми на 125 отсто

Американскиот претседател Доналд Трамп, соочен со пад на глобалниот пазар, одлучи да го одложи воведувањето на американските реципрочни царини за повеќето трговски партнери за 90 дена, притоа задржувајќи ги царините од 10 отсто за речиси целиот глобален увоз.

Во исто време, Трамп ги зголеми царините за кинескиот увоз од 105 на 145 отсто – само неколку часа откако Кина воведе царини од 85 отсто на Америка како одмазда.

Велика Британија во петок (11 април)објави дека ќе ѝ обезбеди на Украина 580 милиони долари воена помош, пред самитот на Контакт-групата за Украина.

Велика Британија соопшти дека, во соработка со Норвешка, ќе бидат потрошени 580 милиони долари за помош на Киев со стотици илјади борбени беспилотни летала, радарски системи и противтенковски мини, како и договори за поправка и одржување на украински оклопни возила.

Британскиот министер за одбрана Џон Хили и германскиот министер за одбрана Борис Писториус ќе бидат копретседатели на 27-от самит на Контакт-групата за одбрана на Украина во петок.

Пред состанокот во Брисел, украинскиот министер за одбрана Рустем Умеров изјави дека клучното прашање е зајакнување на воздушната одбрана на неговата земја.

„На Украина ѝ се потребни доволен број модерни системи како „Патриот“. Потребна е политичка одлука за стекнување на овие системи, со цел заштита на градовите, селата и животите на нашите луѓе - особено од заканата од руските балистички ракети. Нашите партнери имаат на располагање такви системи“, рече Умеров.

Видете и ова:

Американски воени претставници загрижени за слабостите на воздушната одбрана на НАТО

Руските сили имаат предност во војната во Украина, која сега е во својата четврта година.

Украинските претставници и воените аналитичари веруваат дека Русија се подготвува да започне нова воена офанзива во наредните недели за да го зголеми притисокот и да ја зајакне позицијата на Кремљ во преговорите за примирје.

Со состаноците на Контакт-групата за Украина претседаваше американскиот секретар за одбрана сè до стапувањето на должноста на Доналд Трамп во јануари.

Оттогаш, Хили ја држи оваа позиција и тој го водеше својот прв состанок во февруари.

Британското Министерство за одбрана соопшти дека британските и украинските добавувачи ќе достават нов и „голем“ пакет воена поддршка за да помогнат во зајакнувањето на вооружените сили на Украина во нивната борба за одбрана од руски напади.

Бостонскиот федерален судија Индира Талвани во четвртокот (10 април) ја блокираше одлуката на американскиот претседател Доналд Трамп да им го одземе привремениот правен статус на стотици илјади Кубанци, Хаиќани, Никарагваци и Венецуелци во Соединетите Држави.

Во својата одлука, Талвани навела дека одлуката за одземање на привремениот правен статус на мигрантите на две години е заснована на погрешно толкување на законот бидејќи овие мигранти легално ја преминале американската граница.

Видете и ова:

Почна депортацијата на илегални мигранти од САД

Таа изјави дека Трамп сакал да ја забрза депортацијата на 450 000 мигранти од 24 април.

Трамп веднаш по преземањето на функцијата на 20 јануари воведе вонредна состојба на границата меѓу САД и Мексико за да спречи влез на илегални мигранти, а набрзо испрати и дополнителна војска.

Израел и Египет размениле нацрт-документи за договор за прекин на огнот и ослободување на заложниците, пренесе Тајмс од Израел.

Предлозите имаат за цел да го премостат египетскиот компромисен предлог и предлогот на американскиот специјален пратеник Стив Виткоф за договор, се вели во извештајот.

Високи израелски функционери изјавиле за радиото дека е можно наскоро да се постигне договор.

Видете и ова:

Израел продолжи со напади врз Газа, Египет има нов мировен предлог

Египетскиот предлог, објавен претходно оваа недела, предвидува ослободување на осум живи заложници и осум тела на заложници во замена за примирје кое би траело меѓу 40 и 70 дена и ослободување на голем број палестински затвореници.

Виткоф минатиот месец предложи договор со кој ќе бидат ослободени пет заложници во замена за голем број палестински безбедносни затвореници, во замена за двомесечен прекин на огнот.

Хрватските власти го осудија протерувањето на хрватски граѓани од Србија. Премиерот Андреј Пленковиќ побарал и појаснување од властите во Белград.

„Протерувањето на хрватските граѓани од Србија е неприфатлива практика достојна за осуда, со инсинуација дека нашите граѓани се мешаат во внатрешните настани во Србија, што секако не е случај“, рекол Пленковиќ на владина седница на 10 април.

Тој посочил дека Хрватска бара „појаснувања од властите во Србија“ и додал дека протестна нота поднело и Министерството за надворешни работи, објави Владата на социјалната мрежа Икс.

Пленковиќ на владината седница рекол и оти за сè се информирани и хрватските партнери во ЕУ.

Видете и ова:

Што содржи декларацијата за воена соработка меѓу Косово, Албанија и Хрватска?

Шефот на хрватската дипломатија Гордан Грлиќ Радман изјави дека очекува Брисел да реагира на протерувањето на хрватските граѓани од Србија и оцени оти постапките на официјален Белград не се во духот на добрососедските односи.

„Секоја земја што претендира да стане членка на ЕУ треба апсолутно да ги прифати сите вредности на ЕУ, а слободата на движење е една од основните слободи на Унијата“, изјави Грлиќ Радман пред новинарите во Загреб, пренесува агенцијата Бета.

Тој рече дека во последните месеци се евидентирани 32 случаи на протерување или забрана за влез во Србија за хрватски државјани, нагласувајќи дека може да има уште такви случаи.

„Од земја-кандидат (за ЕУ) се очекува да развива и промовира добрососедски односи, а овој чин не го покажува тоа“, нагласи хрватскиот министер.

Еден од случаите на протерување е хрватската државјанка Ариен Стојановиќ Ивковиќ, која дипломирала на Медицинскиот факултет во Белград, се вработила, омажила и основала семејство во Србија. Но, по 12 години живеење во Белград, српските власти ја протераа и ѝ забранија влез во земјата во траење од една година.

На 8 април, полицијата и врачила решение со кое и го укинува претходно одобрениот привремен престој во Србија и ѝ забранува влез во земјата на една година.

Причините за тоа не се објавени во јавноста, но Стојановиќ Ивковиќ претпоставува дека тоа се должи на нејзината поддршка на студентите кои со месеци протестираат во Србија.

Хрватскиот амбасадор во Србија, Хидајет Бишчевиќ, за медиумите во Србија изјави дека во последните три дена добил информација за протерување на тројца хрватски државјани од Србија, меѓу кои и првиот човек на Хрватската стопанска комора.

Видете и ова:

Протераните активисти од Србија преговараат за заедничка жалба

Ова е само еден во низата случаи на протерување на хрватски државјани од Србија. Под изговор дека претставуваат безбедносен ризик, во јануари 2025 година беа протерани учесниците на работилница организирана од фондацијата „Ерсте“ во Белград.

Освен тоа, српското раководство ја обвини Хрватска дека се обидува да ја собори владата преку тајната служба и студентските протести.

На крајот на декември 2024 година, српскиот претседател Александар Вучиќ зборуваше за влијанието на хрватската разузнавачка агенција кај невладиниот сектор во Србија велејќи дека сето тоа директно или индиректно било поддржано од западните разузнавачки агенции, како од Европа, така и од САД.

Вучиќ во таа прилика не понуди никаков доказ за тие тврдења.

Во Србија со месеци се одржуваат протести и блокади на факултетите, а студентите бараат одговорност за смртта на 16 лица при уривањето на настрешницата на железничката станица во Нови Сад на 1 ноември 2024 година.

Во случајот со прегазувањето на 22-годишната Теодора Ристовска во Тетово во 2022 година, судот не можел да изрече повисока казна за возачот бидејќи од страна на Обвинителството немало жалба во досегашната судска постапка.

Ова е заклучокот што може да се извади од извештајот што го објави Судскиот совет откако работна група го разгледа случајот по досудената двегодишната казна затвор за возачот Менсур Пајазити што покрена лавина реакции во јавноста.

„Согласно член 428 од Законот за кривична постапка (ЗКП), ако е изјавена жалба само во корист на обвинетиот пресудата не смее да се измени на негова штета во однос на правната оцена на делото и на кривичната санкција“, велат од Судскиот совет.

Пред да го наведат ваквиот заклучок, од Судскиот совет хронолошки се осврнуваат на тоа како се движел случајот во судската постапка изминатите години, каде не може да се сретне дека имало жалба од обвинителството.

Видете и ова:

Извештајот од работната група за случајот со Теодора доставен до Судски Совет

Според хронологијата, за прегазувањето на младата Теодора, во јуни 2023 Основното јавно обвинителство (ОЈО) Тетово поднело обвинителен предлог за кривичното дело „тешки дела против безбедноста на луѓето и имотот во сообраќајот“. За ова дело, предвидена е казна затвор од една до пет години.

Во судот се оформил предмет, а пресуда била донесена на 30 ноември 2023 со која обвинетиот Пајазити добил затвор од три години и шест месеци.

Против пресудата на тетовскиот Основен суд, само обвинетиот преку својот адвокат поднел жалба до Апелацискиот суд Гостивар, а Вишото јавно обвинителство Гостивар се изјаснило таа да се одбие како неоснована, покажува извештајот на Судскиот совет.

Апелација одлучила делумно да ја уважи жалбата така што „на обвинетиот ќе му се изрече поблага кривична санкција“.

„Со пресуда на Апелациониот суд Гостивар пресудата на Основниот суд Тетово се преиначува само во делот на одлуката за кривичната санкција, така што обвинетиот се осудува на казна затвор во траење од две години“, наведуваат од Судскиот совет.

Видете и ова:

Мицкоски го повика Судскиот совет да го преипита работењето на судијата кој ја донесе пресудата за смртта на Теодора

На ова, било поднесено барање за вонредно преиспитување на пресудата, за што Врховниот суд одлучил да ја укине пресудата и да го врати предметот на повторно судење.

Тогаш се оформил нов предмет, и за нов судија бил назначен Ељведин Ферати.

На 7 април годинава, се одржало судско рочиште, обвинетиот возач признал вина, а Ферати ја изрекол пресудата во траење од две години.

Тој, според заклучокот од Судскиот совет, не можел да изрече казна на штета на обвинетиот бидејќи претходно имало жалба само во негова корист.

Министерот за надворешни работи и надворешна трговија, Тимчо Муцунски, денеска (10 април) оствари средба со неговиот грчи колега, Јоргос Герапетритис, соопштија од Министерството за надворешни работи и надворешна трговија.

Средбата се случи на маргините на Делфи економскиот форум во Грција.

„Двајцата министри ја нагласија заедничката подготвеност и потребата од понатамошно унапредување на билатералната соработка – преку интензивиран политички дијалог, приоритетно поврзување во сферата на инфраструктурата и енергетиката, како и нова динамика во економијата, културата и туризмот“, велат од МНР.

Оттаму додаваат дека Муцунски се заблагодарил за помошта од Грција во згрижувањето пациенти кои беа повредени во трагедијата во дискотеката во Кочани, во која загинаа 61 лице, а околу 200 беа повредени.

Видете и ова:

Пет години во НАТО: Членството донесе стабилност, вели Муцунски

Северна Македонија и Грција, имаа речиси тридецински спор околу старото уставно име на државата – Република Македонија, кој беше надминат со потпишување на Преспанскиот договор на 17 јуни 2018 година кога со двете држави раководеа владите предводени од премиерите Зоран Заев и Алексис Ципрас.

Годишниот економскиот форум што се одржува во грчкиот планински град со античко и историско значење Делфи, е јубилеен – десетти. Тој претставува независна, непрофитна организација со меѓународен карактер, која секоја година на едно место собира истакнати личности од економијата, политиката и академската заедница. Целта на форумот е да се прикаже реална рамка на цели и активности, да се бараат политики за справување со глобалните предизвици и да се најдат соодветни решенија за сложените прашања, како и да се промовираат иновативни идеи за одржлив и конкурентен раст за Европа и поширокиот регион на Источен Медитеран.

На форумот, покрај Муцунски, кој има обраќање на пленарна сесија на тема „Дали ЕУ – САД алијансата е надвор од поправка?“, учествува и министерката за финансии Гордана Димитриеска-Кочоска.