Претседателката Гордана Сиљановска-Давкова денеска напладне (25 декември) ќе има годишно обраќање во Собранието. Ова е прво годишно обраќање во нејзиниот мандат.

Се очекува претседателката да говори за актуелните и случувањата во изминатиот период, како и за очекувањата во следната година во внатрешната и надворешната политика, состојбата во економијата и друго.

Обраќањето на шефицата на државата е во рамки на 25. собраниска седница.

Иранскиот совет за сајбер простор гласаше за укинување на забраните за апликациите Ватсап и Гугл плеј, објавија државните медиуми.

На состанокот на 24 декември Врховниот совет за сајбер простор едногласно гласаше за укинување на ограничувањата за некои апликации во странска сопственост, вклучително Ватсап и Гугл плеј, објави државната новинска агенција ИРНА.

Не е јасно кога одлуката ќе стапи на сила. Советот ги одржува седниците зад затворени врати и не се објавува јавно како гласале членовите поединечно.

ИРНА извести дека членовите гласале за укинување на ограничувањата, но и дека истовремено „ја нагласуваат и важноста од управувањето со владеењето на правото во сајбер просторот“.

Видете и ова:

Турција го заменува Иран како доминантен странски „играч“ во Сирија

Овие две апликации беа ограничени во 2022 година, по избивањето на протестите под слоганот „Жени, живот, слобода“, кои потоа беа задушени.

Советот за сајбер простор, кој беше формиран по налог на иранскиот лидер Али Хамнеи, исто така ја нагласува и „поддршката за домашните платформи“.

Додека забраните за Ватсап и Гугл плеј се укинуваат, останатите платформи и социјални мрежи како што се Фејсбук, Икс, Телеграм и Јутјуб, остануваат блокирани во Иран.

Прекин на евроинтеграциите и на учеството во носењето одлуки на ниво на Босна и Херцеговина (БиХ) доколку не запре судскиот процес против Милорад Додик.

Ова, меѓу другото, се наведува во заклучоците што Сојузот на независни социјалдемократи (СНСД) на Додик и неговите коалициски партнери предлагаат да бидат изгласани во Народното собрание на Република Српска, ентитет во рамки на БиХ.

Ваквата информација на својот блог ја објави Небојша Вукановиќ, шеф на пратеничката група „За правда и ред“ во Народното собрание на Република Српска (НСРС). Тој рече дека неговата пратеничка група нема да ги поддржи ваквите заклучоци и дека тие се „обид за одбрана на еден човек, кој одамна е над Уставот и законот, а сега сака да го легализира тоа“.

Во документот за кој пратениците расправаат на собраниската седница што почна попладнето на 24 декември, има осум заклучоци.

Во предлогот е нагласено дека Народното собрание останува „посветено на почитување на територијалниот интегритет и заедничкиот суверенитет меѓу ентитетите“ дефинирани со Дејтонскиот мировен договор, но за негово кршење во документот се обвинуваат високите претставници, Уставниот суд, судот и обвинителството на БиХ. Тоа, како што е наведено, кулминирало со „политички монтиран судски процес против претседателот на Република Српска и директорот на Службениот весник“.

Видете и ова:

Вонредна седница на Собранието на Република Српска за судењето на Додик

Во предлогот, СНСД и партнерите бараат Додик и в.д. директорот на Службен весник, Милош Лукиќ, да не се одзиваат на поканите од судот на БиХ каде им се суди за неизвршување на одлуките на високиот претставник.

„Националното собрание на РС бара од именуваните и избраните претставници на Република Српска во институциите на БиХ, без исклучок, да го прекинат одлучувањето на ниво на БиХ, додека судот и обвинителството не го суспендираат политички инсценираниот процес против Додик и Лукиќ“, се наведува во документот.

Исто така, се бара и прекин на европската интеграција „додека не се воспостави владеење на правото во БиХ“.

Пратениците од коалицијата на Додик бараат од Владата на Република Српска итно да почне измена на Кривичниот законик со која би се криминализирале „непочитувањето и неизвршувањето на одлуките на институциите и органите на Република Српска“.

Посочуваат и дека доколку не се почитуваат ваквите заклучоци во рок од 48 часа „ќе преземат еднострани мерки со цел нивно спроведување“.

Претседателот на Народното собрание, Ненад Стевандиќ, претходно во текот на денот изјави дека за седницата на која се расправа за ваквиот предлог-заклучоци го информирал обвинителството на БиХ, кое ден претходно испратило итно барање за информација.

Обвинителството на Босна и Херцеговина испрати барања врз основа на Законот за кривична постапка и достапните податоци кои укажуваат на сомнение за сторени повеќе кривични дела меѓу кои „договор за извршување кривично дело“, „подготовка на кривично дело“ и „напад врз уставниот поредок“.

Видете и ова:

Обвинителството во БиХ истражува неколку луѓе од американската „црна листа“

За што се гони Додик?

Обвинителството на Босна и Херцеговина на 11 август минатата година поднесе обвинение против Додик, бидејќи тој потпишал претседателски декрети со кои прогласил за валидни два закони во ентитетот Република Српска, кои претходно беа поништени од високиот претставник Кристијан Шмит.

Освен него, Обвинителството го товари и Милош Лукиќ кој како в.д директор на Службен весник овозможил објавување на указите на Додик.

Станува збор за измени на Законот за објавување закони и други прописи на Република Српска и на Законот за неизвршување на одлуките на Уставниот суд на Босна и Херцеговина.

Високиот претставник во БиХ, Кристијан Шмит, ги поништи двата закони на 1 јули 2023 година, додека законодавната процедура официјално сè уште беше во тек.

Видете и ова:

Додик: Република Српска ќе бара финансирање преку БРИКС

Истиот ден, Шмит, користејќи ги своите овластувања, наметна измени и во Кривичниот законик на Босна и Херцеговина, со што беше додадено кривично дело „неизвршување на одлуките на високиот претставник“, за што потоа беше обвинет Додик.

Милорад Додик се наоѓа на црната листа на САД од јули 2017 година поради попречување или закана за саботирање на Дејтонскиот мировен договор.

На почетокот на јануари 2022 година тој повторно беше санкциониран, бидејќи директно или индиректно учествувал во кршење или во чин што го попречил или загрозил спроведувањето на Дејтонскиот мировен договор, како и поради коруптивни активности.

Со 28 гласа „за“ и два „против“, 45-члениот Совет на Град Скопје денеска, 24 декември, го изгласа Буџетот на главниот град за следната 2025 година.

Буџетот изнесува 140 милиони евра.

За него беа поднесени 42 амандмани од повеќе политички партии, но по координацијата што ја имаа советничките групи со претседателот на Советот, Трајко Славески, од ВМРО-ДПМНЕ и градоначалничката Данела Арсовска, предлагачите сами повлекоа дел од амандманите, а други беа одбиени поради технички неправилности.

На седницата, Советот даде зелено светло и за одлуката за извршување на градскиот буџет за 2025, а беше донесен и План на програми за развој за 2025-2027 година.

Видете и ова:

Скопје плаче за ослободување од „современите окупатори“

Овој план, како што образложи Јулијана Тасиќ од секторот за финансии на Градот, претставува среднорочен приказ на програмите што се наменети за развој на инвестиции во следните три години.

„Планот ги содржи сите капитални проекти кои се наменети за подобрување на инфраструктурата, изградба и реконструкција на патишта и инфраструктурни објекти и сите други капитални проекти каде инвестицијата опфаќа период подолг од една година. Планот станува составен дел на буџетот на Град Скопје и сите измени што се предвидоа во буџетот ќе се рефлектираат во овој план“, вели Тасиќ.

Буџетот за 2025 година е последен што се носи во мандатот на градоначалничката Данела Арсовска и на актуелниот состав на Советот.

Видете и ова:

Град Скопје купува дрвја од по 600 евра додека долговите растат

Следниот ќе биде предложен од нов градоначалник и ќе го гласа друг состав на Советот, со оглед дека во октомври идната година ќе се одржат локални избори.

Арсовска веќе изјави дека нема амбиции за втор мандат.

Таа стана градоначалничка откако победи на изборите во 2021 година со поддршка од ВМРО-ДПМНЕ. Меѓутоа, патиштата им се разделија по помалку од една година од мандатот откако меѓусебно се обвинуваа за злоупотреби и неработење.

Косовскиот премиер Албин Курти, денеска, 24 декември, обвини дека бизнисменот од северот на Косово, Милан Радоичиќ, дал наредба да се изврши нападот на каналот Ибар-Лепенац на 29 ноември, а по Србија како држава ја прозва дека стои зад финансирањето, планирањето и логистиката на нападот.

На прес-конференција, Курти рече дека овие тврдења ги базира на разузнавачки информации.

Според неговите зборови, поддршката што официјален Белград ја дава на, како што рече, „терористичката група на Милан Радоичиќ“, не може да се нарече поинаку, туку координација на државата Србија со оваа група за интензивирање на хибридната војна против Косово.

Курти презентираше хронологија од 15 напади во периодот од 20 јуни до 29 ноември годинава кои, според него, имале за цел да му наштетат на Косово „користејќи тероризам“. Како што рече, кулминацијата бил нападот на каналот Ибар-Лепенац.

Каналот беше нападнат на 29 ноември во селото Варага во општина Зубин Поток, општина со српско мнозинство на северот на Косово.

Косовската полиција соопшти дека нападот бил извршен со експлозив тежок до 20 килограми.

Видете и ова:

Вода на тензичната граница: Може ли Србија да го смени текот на Ибар?

Каналот Ибар-Лепенац преку езерото Ујман го снабдува со вода целиот север на Косово, регионите на Митровица, Приштина и околината, како и Косовската енергетска корпорација, за ладење на нејзините термоелектрани.

Курти изјави дека во повеќе наврати во текот на годинава Радоичиќ овластил луѓе да вршат напади во Косово.

Косовските власти го бараат Милан Радоичиќ откако тој призна дека го организирал и извршил нападот во Бањска во септември 2023 година.

Тогаш, група Срби ја нападна косовската полиција во селото Бањска во општина Звечан при што беше убиен еден полицаец.

Косово го окарактеризира овој напад како терористички акт и ја обвини Србија дека стои зад него, што Белград го негираше.

Милан Радоичиќ, поранешен политичар и бизнисмен од северот на Косово, е на црната листа на САД и Велика Британија поради обвинувања за корупција и организиран криминал.

Сообраќајот на Јутјуб во Русија во последните денови се намали на само 20 отсто од своето „нормално ниво“, изјави водечки руски експерт, опишувајќи ја ситуацијата како „де факто“ блокирање на платформата за споделување видеа.

Михаил Климарев, директор на непрофитно друштво за заштита на интернетот, на 23 декември на Телеграм напиша дека сообраќајот на Јутјуб во Русија паднал на една петтина од нивото на сообраќај во споредба со периодот пред властите наводно да почнат намерно да ја забавуваат услугата на оваа платформа во јули.

„Јутјуб де факто е блокиран во Русија“, рече тој.

Јутјуб, кој е во сопственост на Гугл, има десетици милиони корисници во Русија.

Видете и ова:

Загушување на Јутуб: Цензурата на Кремљ влегува во непознати води

Од јули, руските корисници на Јутјуб беа сведоци на масовни прекини и забавување на услугите.

Руските власти соопштија дека проблемите се предизвикани од неуспехот Гугл да ја надгради опремата и на тој начин да обезбеди пристап до услугите на компанијата во Русија.

Дел од критичарите, сепак, ја обвинуваат авторитарната влада во Москва дека намерно ја прекинала услугата за да ги спречи руските граѓани на Јутјуб да гледаат содржини во кои се критикуваат политиките на Кремљ.

Во јули, рускиот весник „Газета“ цитираше два извори блиски до администрацијата на претседателот Владимир Путин кои рекоа дека Москва планира да започне со блокирање на Јутјуб во септември.

Информативниот сајт „Медуза“ со седиште во ЕУ тогаш цитираше извор од руската телекомуникациска сфера кој тврдеше дека владата почнала да ја намалува брзината на платформата од 11 јули.

Видете и ова:

Русија го блокираше користењето на апликацијата Вибер

Од Јутјуб во август соопштија дека имаат информации оти некои луѓе во Русија не можат да пристапат до платформата, но дека проблемот не е предизвикан од никакво дејство или технички проблеми од страна на самата компанијата.

За време на неговата годишна прес-конференција на 19 декември, рускиот претседател Владимир Путин побара Гугл и Јутјуб да ги почитуваат руските закони и да не го користат интернетот како алатка за „постигнување на политичките цели на (американската) влада“.

Русија веќе блокираше одредени социјални мрежи како Фејсбук и Икс (поранешен Твитер).

Поради палењето на новогодишна елка во Сирија избувнаа протести што предизвика реакции и повици до новата исламистичка власт да преземе чекори за заштита на малцинствата, јавува Би-би-си.

На видео објавено на социјалните мрежи се гледа како гори дрво на централниот плоштад во Сукајлабија, град со мнозинско христијанско население во централна Сирија.

Хајат Тахрир ал-Шам (ХТС), главната исламистичка фракција што ја предводеше офанзивата во која беше соборен сирискиот претседател Башар ал-Асад, соопшти дека поради инцидентот биле приведени странски борци.

Претставниците на ХТС претходно ветија дека ќе ги заштитат правата и слободите на верските и етничките малцинства во Сирија.

На протестите излегоа илјадници демонстранти, и во Дамаск и во Сукејлабија.

Видете и ова:

За 15 дена, речиси 25000 сириски бегалци од Турција се вратиле дома

На видеото на социјалните мрежи, се гледа како двајца маскирани борци палат новогодишна елка една ноќ пред христијаните да го прослават Бадник, пренесува Би-би-си.

Од видеата објавени потоа, се забележува дека верски службеник од владејачката бунтовничка група ХТС ја уверува толпата народ во Сукајлабија дека дрвото ќе биде обновено.

Сирија е дом на многу етнички и религиозни групи, вклучувајќи Курди, Ерменци, Асирци, христијани… А, сунитски Арапи го сочинуваат мнозинството од муслиманското население.

Сирискиот претседател Башар ал-Асад ја напушти земјата во доцните часови на 8 декември, откако ХТС и нејзините сојузници, од кои некои се поврзани со Турција, во молскавична офанзива ги соборија владините сили.

Со 61 односно 62 гласа „за“ пратениците во Собранието на Северна Македонија попладнето на 24 декември ги изгласаа двете автентични толкувања со кои се отвора можноста да бидат отповикани амбасадорите кои пред да бидат испратени во мисија, не беа сослушани пред собраниската Комисија за надворешни работи.

Против гласаа само пет односно шест пратеници, повеќето од опозицискиот СДСМ.

Автентичните толкувања се однесуваат на два члена од Законот за надворешни работи, кои пред да бидат изгласани на денешната пленарна седница, на 2 декември беа усвоени на Законодавно-правната комисија.

Радио Слободна Европа пишуваше дека актуелната власт планира да врати амбасадори кои беа испратени од минатата влада предводена од СДСМ и ДУИ без да ги бранат тезите пред пратениците во Комисијата за надворешни работи. Неофицијално, во прашање се десетина амбасадори.

Видете и ова:

Собраниската комисија на став дека амбасадорите мора да бидат „сослушани“ пред пратениците

Едно од автентичните толкувања кое го донесе парламентарното мнозинство е дека „сослушувањето“ во Собранието е задолжително, а не протоколарно како што сметаше минатата власт.

„Одредбата од ставот 3 на членот 39 треба да се толкува така што презентирањето на своите согледувања на кандидатот за амбасадор, за односите со државата на приемот или меѓународната организација, пред надлежното работно тело на Собранието, за надворешна политика е законска обврска, без којашто не може да биде потпишан указ за поставување на амбасадор од страна на претседателот“, гласи едното автентично толкување.

Другото, пак, се однесува на членот 45 од Законот за надворешни работи односно на постапката за отповикување амбасадори. Според него, таква иницијатива може да покрене и Владата, на барање на министерот за надворешни работи.

Иницијатор на овие автентични толкувања беше пратеникот од ВМРО-ДПМНЕ, Бојан Стојаноски, кој претходно за РСЕ рече дека ако бидат усвоени, како што и се случи денеска, тие како пратеници би барале од МНР да се отповикаат амбасадорите што не биле „сослушани“.

Ваквите автентични толкувања од СДСМ беа протолкувани дека власта сака на „мала врата да создаде услов за разрешување амбасадори“.

„Ставот 3 во член 45 е многу јасен, дека претседателот ќе го отповика амбасадорот ако се исполни еден од трите услови, а иницијатива за отповикување може да покрене и Владата. Сега, со ова (автентично толкување), ние велиме, не мора да се исполни ниту еден од условите, а Владата или министрите може да предложат промена на кој било амбасадор. Навлегуваме во рушење на тој поредок и создаваме правна несигурност“, рече пратеникот и координатор на пратеничката група на СДСМ, Оливер Спасовски, на собраниската седница на 24 декември.

Бранењето на тезите од страна на амбасадорите пред пратениците претходната власт на СДСМ и ДУИ го прескокнуваше во неколку наврати во ситуации кога се соочуваше со блокада поради незакажување на седници на собраниската Комисија за надворешни работи од страна ВМРО-ДПМНЕ која како опозиција раководеше со ова тело. Претставниците на СДСМ и ДУИ беа на став дека „сослушувањето“ во парламентот не е задолжителен дел од процедурата.

Видете и ова:

Ќе бидат ли вратени амбасадорите што не беа „сослушани“ во Собранието?

Меѓу ваквите примери, беше случајот со амбасадорката на Северна Македонија во Бугарија, Агнеза Руси Поповска. За неа, како што сведочат и медиумските архиви, пет-шест месеци се чекаше да се закаже седница на Комисијата за надворешна политика од страна на тогашниот претседател на ова тело Антонијо Милошоски од ВМРО-ДПМНЕ.

Во истиот период во септември 2022, без бранење на тезите во парламентот, за амбасадор во Белгија замина и дипломатот од кариера Методија Белевски.

Од кабинетот на тогашниот претседател Стево Пендаровски, кој ги потпиша указите, тврдеа дека нема прескокнување на законската процедура односно дека законската обврска на амбасадорите била завршена со претставувањето на тезите пред Колегиумот на Министерството за надворешни работи.

И поранешниот министер за надворешни работи Бујар Османи во изјавите пред новинарите тврдеше дека тоа не е законска обврска туку повеќе да се покаже добра волја за инклузивност и вклучување на парламентот.

Рускиот суд денеска, 24 декември, го осуди американскиот државјанин Јуџин Спектор на 15 години затвор за „шпионажа“ во период кога на адреса на Москва стигнуваат обвинувања од неколку западни влади дека осудува странци за потоа да ги користи во преговори за размена на затвореници.

За обвиненијата со кои во Русија се соочи поранешниот директор на фармацевтска компанија малку се знае бидејќи судењето беше затворено за јавноста поради наводни доверливи материјали кои биле презентирани во текот на судскиот процес.

Овој случај доаѓа во време на влошување на односите меѓу Москва и Вашингтон, кои се на најниско ниво од крајот на Студената војна.

Москва е обвинета дека ги таргетира американските граѓани со тоа што ги приведува под лажни обвиненија за подоцна да ги користи во преговорите за екстрадиција на Русите кои се осудени за кривични дека во САД и други западни држави.

Најмалку десет американски државјани останаа зад решетки во Русија откако на 1 август беше направена размена на затвореници. Москва се согласи да ослободи 16 лица во замена за осум Руси кои биле осудени и отслужуваа затворски казни во САД и Европа.

Видете и ова:

Затворениците кои останаа во Русија по историската размена

„Иако размената на затвореници со право може да се смета за победа на дипломатијата, не треба набрзина да прогласиме дека правдата победи“, изјави по тогашната размена, Јулија Минеева, соработничка на „Чатам Хаус“.

Таа додаде дека „руската страна држела заложници за да ги ослободи своите убијци, шпиони и хакери, додека Западот донел тешка одлука во корист на слободата и животите на невините луѓе, не само на неговите, туку и на руските граѓани“.

За случајот со Спектор, државната руска новинска агенција ТАСС, наведе дека тој е роден во 1972 година во Санкт Петербург и се преселил во САД, каде што станал американски државјанин. Неговото руско име, според агенцијата, е Евгениј Миронович.

Спектор беше претседател на одборот на „Медполимерпром Груп“, фармацевтска компанија позната по својот фокус на развој на лекови за рак.

Тој во 2021 година беше осуден на четири години затвор за наводно примање мито. Во повтореното судење, казната му беше намалена за шест месеци.

Алсу Курмашева, Еван Гершкович и Пол Вилан - тројца американски државјани ослободени од Русија во најголемата размена на затвореници од Студената војна - беа пречекани од претседателот Џо Бајден и нивните семејства во воздухопловната база Ендрус кај Вашингтон.

Основното јавно обвинителство за гонење организиран криминал и корупција (ОЈО ГОКК) во мислење испратено до Основниот кривичен суд Скопје наведува дека за тројца од вкупно четворицата обвинети во предметот „Организаторите на 27 април“ треба да важи Законот за амнестија од 2018 година.

Предметот е поврзан со упадот во Собранието на 27 април 2017 година, настан познат во јавноста и како „крвавиот четврток“. Упадот беше со цел да се спречи избор на Талат Џафери за претседател на парламентот при што беа повредени пратеници и новинари.

Обвинети во „Организаторите на 27 април“ за делото терористичко загрозување на уставниот поредок и безбедноста се поранешниот претседател на Собранието од ВМРО-ДПМНЕ, Трајко Славевски, неговите сопартијци и поранешни министри Миле Јанакиески и Спиро Ристовски, како и бившиот директор на УБК, Владимир Атанасовски.

„Почитувајќи ги законските одредби и имајќи ги предвид ограничувањата при примената на законот, обвинителството темелно ги образложи причините за своето мислење со кое наоѓа дека кај тројца од обвинетите законските одредби налагаат амнестија, додека кај еден обвинет не може да се примени овој правен институт, бидејќи за истиот важат исклучоците од амнестијата која ја дал законодавецот со своето законско решение“, соопштија од ОЈО ГОКК.

Видете и ова:

Одложено судењето за „Организатори на 27 април“, Кривичен ќе одлучува по барањето за амнестија

Во соопштението испратено до медиумите, од Обвинителството не наведуваат за кои тројца сметаат дека треба да важи амнестијата.

Од ОЈО ГОКК наведуваат дека „барањето на одбраната на обвинетите за примена на законот не може да се спори, дотолку повеќе ако се земат предвид обвинетите и осудените што веќе се амнестирање“.

„Во секој случај имајќи ја предвид фазата во која се наоѓа оваа постапка, обвинителството е обврзано според Законот за амнестија да даде мислење, но судот ја носи конечната одлука по свое наоѓање и убедување како краен арбитер“, додаваат од ОЈО ГОКК.

Мислењето потенцираат го донеле врз основа на заземен став на стручниот колегиум на државното обвинителство во проширен состав.

За случајот „Организаторите на 27 април“ за денеска, 24 декември, беше закажано судско рочиште во Основниот кривичен суд но тоа се одложи за 23 јануари токму поради мислењето што го доставило Обвинителството откако обвинетите претходно поднесоа барање да бидат амнестирани.

Четворицата обвинети првостепено еднаш беа осудени во овој предмет и тоа: Вељановски на шест и пол години затвор, Јанакиески и Ристовски на по шест години и три месеци, а Атанасовски на шест години. Ваквата пресуда беше донесена во јули 2021, но во април минатата година Апелацискиот суд ја укина и го врати предметот на повторно судење.

Видете и ова:

Се бара начин осудените за „крвавиот четврток“ да излезат од затвор?

Инаку, како дел од организаторите во истрагата беа опфатени и поранешниот премиер Никола Груевски и ексразузнавачот Никола Бошковски, но бидејќи не беа достапни за органите за прогонот против нив не беше покренато обвинение заедно со останатите.

Покрај „Организаторите на 27 април“, за упадот во Собранието се водеше уште еден предмет во кој обвинетите се гонеа за терористичко загрозување на уставниот поредок и безбедноста.

Во него првично беа обвинети 33 лица од кои во пресрет на гласањето во парламентот за Преспанскиот договор со Закон за амнестија беа помилувани 15 лица меѓу кои и петмина пратеници од коалицијата на ВМРО-ДПМНЕ. За 16 лица кои беа осудени судот донесе пресуда со вкупно 188 години затвор.