Во размената на затвореници од 1 август, во која беа вклучени Соединетите Држави, Русија и неколку европски земји, беа опфатени три високо профилни граѓани на САД, пет германски државјани затворени во Русија и Белорусија и осум руски политички активисти затворени во Русија во врска со нивното противење на претседателот Владимир Путин.
Но, неколку други Американци кои Вашингтон ги назначи како неправедно затворени и стотици руски граѓани кои се сметаат за политички затвореници, остануваат зад решетки во Русија, што ги поттикна повиците до западните влади енергично да продолжат и со нивното ослободување.
„Тие остануваат во мачни услови. Тие се во голема опасност. Едноставно не смееме да заборавиме на нив, дури и на еуфоричната позадина дека е можно да се извлече некого“, изјави за „Current Time“ самопрогонетиот руски опозициски политичар Дмитриј Гудков по размената на затвореници, во која беа видени осум Руси, вклучително и осуден атентатор и шпиони вратени во Москва од притвор на запад.
Меѓу руските граѓани ослободени во размената беа истакнатите непријатели на Кремљ, Илја Јашин и Владимир Кара-Мурза, како и активисти од мрежата на Алексеј Навални, опозицискиот лидер за чие ослободување Белата куќа соопшти дека исто така преговарала пред неговата мистериозна смрт во руски затвор во февруари.
Но, речиси 800 Руси назначени како политички затвореници од руската група за човекови права Меморијал остануваат затворени од владата на Путин, бројка што се зголеми во услови на задушување на несогласувањето по целосната инвазија на Русија на Украина во февруари 2022 година.
Сергеј Давидис, водачот на проектот „Меморијал за поддршка на политичките затвореници“, рече дека оваа бројка е потценета со оглед на времето потребно за анализа на случаите и дека во многу случаи властите не објавувале информации за специфичните криминални случаи.
„Значи, за жал, вкупниот број на политички затвореници во Русија е многу поголем отколку што некој може да наведе. Нашиот број е минимална, сигурна проценка“, изјави Давидис за РСЕ.
Давидис рече дека иако би било невозможно да се ослободат сите руски политички затвореници според размената на 1 август, тој верува дека размената на затвореници може да даде одредена надеж „дека и тие можат да бидат ослободени еден ден“.
Едно лице кое ги покрена маките на руските политички затвореници беше новинарот на „Волстрит журнал“ Еван Гершкович, еден од тројцата граѓани ослободени во размената, заедно со новинарката на РСЕ, Алсу Курмашева и Пол Вилан, директорот за корпоративна безбедност од Мичиген.
Откако се симна од авионот што го донесе дома на 1 август, Гершкович рече дека е одлично да се види дека руските политички затвореници биле ослободени, но дека „во основа сите“ со кои тој бил затворен „биле политички затвореници“.
„Никој не ги знае јавно. Тие имаат, знаете, различни политички убедувања… Мислам дека би било добро да видиме дали потенцијално би можеле да направиме нешто и за нив. И јас би сакал да разговарам со луѓето за тоа во следните недели и месеци“, рече Гершкович.
Апсолутно неправедно
Меѓу оние кои останаа надвор од размената на затвореници беа неколку граѓани на САД кои остануваат затворени во Русија, но кои Вашингтон не ги назначил со статус на „погрешно притворени“, статус што владата на САД може да им го додели на Американците кои се чуваат во странство, а кој им дава приоритет на напорите да се обезбеди нивно ослободување.
Тие ги вклучуваат:
Марк Фогел, наставник уапсен на московскиот аеродром Шереметјево додека носел мала количина марихуана за која рече дека била за медицински цели;
Гордон Блек, наредник од армискиот штаб на САД осуден во Владивосток за кражба и упатување смртни закани кон жена со која бил романтично поврзан;
Роберт Гилман, поранешен маринец на САД осуден на 3 и пол години затвор откако бил осуден за напад врз руски полицаец, наводно, пијан;
Јуџин Спектор, поранешен фармацевтски извршен директор во Русија во моментов затворен поради обвинувања за шпионажа;
Роберт Вудланд, маж роден во Русија, кој беше посвоен од американски родители како дете и осуден на 12 и пол години затвор во јули поради осуда за поседување дрога;
Мајкл Лик, музичар и поранешен воен падобранец на САД, осуден на 13 години затвор во јули од московскиот суд поради осуда за поседување дрога;
Ксенија Карелина, двојна американско-руска државјанка обвинета за предавство поради наводна донација од 51 американски долари на организација со седиште во САД која обезбедува помош и помош за Украина.
Во изјавата од 1 август за размена на затвореници, американскиот претседател Џо Бајден рече дека „нема да престане да работи се додека секој Американец кој е погрешно приведен или држен како заложник ширум светот не се обедини со своето семејство“.
„Премногу семејства страдаат и се одвоени од своите најблиски, а јас како претседател немам поголем приоритет од тоа да ги вратам тие Американци дома“, рече Бајден.
Роднините и најблиските на американските граѓани кои остануваат затворени во Русија, сепак, изразија гнев и разочарување што не биле вклучени во размената на затвореници.
„Апсолутно неправедно е што не го донесоа дома“, изјави сестрата на Фогел, Ен Фогел, за PBS News.
Таа истакна дека нејзиниот брат е осуден според истиот статут како и американската професионална кошаркарска ѕвезда Бритни Гринер, чие ослободување беше обезбедено од Вашингтон со размена на затвореници со Русија во декември 2022 година, но не беше означен како „погрешно притворен“ како што беше Гринер.
„Марк никогаш не добил приоритет“, рече Фогел.
Дечкото на Карелина, пак, беше цитиран од Ројтерс дека е среќен за тројцата граѓани на САД ослободени во размената на затвореници, за која рече дека „ми дава надеж“.
„Во исто време, сум скршен и тажен... Таа не е на списокот“, рече тој.
Сенаторот Џим Риш од Ајдахо, врвен републиканец во Комитетот за надворешни работи на Сенатот, ги цитира Фогел и Карелина во изјавата, велејќи дека „не смееме да ги заборавиме оние што останале зад решетки“ и ја повика владата на САД да ги удвои напорите за нивно ослободување.
Претставникот Тед Лиу (демократ од Калифорнија), кој го претставува Лос Анџелес, каде што живее Карелина, рече дека нејзиното ослободување и на другите Американци сè уште затворени во Русија „мора да остане дипломатски приоритет за напредување“.
Белоруски, украински политички затвореници
По размената на затвореници на 1 август, белоруската опозициска лидерка Свјатлана Циханускаја, исто така, ја повика глобалната заедница да не ги заборави политичките затвореници затворени од режимот на авторитарниот владетел Александар Лукашенко.
Размената го вклучи германскиот државјанин Рико Кригер (30), кој беше осуден на смрт во јуни под обвинение за платенички и терористички активности во Белорусија, пред да биде помилуван од Лукашенко на 30 јули.
„Го поздравувам денеска ослободувањето на политичките затвореници од руските затвори. Сега е време да ги насочиме сите наши напори за ослободување на политичките затвореници во Белорусија. Многумина се држени во нехумани услови, лишени од итно потребната медицинска помош и контакт со надворешниот свет“, напиша Циханускаја на мрежата „Х“.
Белоруската група за човекови права „Вјасна“ назначи речиси 1400 луѓе како политички затвореници на режимот на Лукашенко, кој служеше како клучен сојузник на Кремљ во сеопфатната војна на Русија против Украина.
Таа војна резултираше и со, како што се проценува, илјадници украински цивили приведени од Русија.
Украинскиот парламентарен комесар за човекови права, Дмитро Лубинец, во јуни изјави дека најмалку 14 000 украински цивили во моментов се држат во заробеништво од Русија.
Давидис од Меморијал рече дека и овие Украинци треба да се сметаат за политички затвореници, но дека е исклучително тешко да се добијат информации за нив и нивните случаи.
„Тие се лишени од слобода поради очигледна политичка мотивација“, изјави Давидис за РСЕ.
Соработка на текстот Риин Алијас
