Во источна Европа е изборна сезона, а за Кремљ, кој е заглавен со Украина и очајно има потреба од сојузници, влогот е поголем од кога било.
Во Молдавија на 20 октомври се одржуваат претседателски избори и референдум што може да помогне да се обезбеди иднината на земјата во ЕУ.
Романија штотуку му забрани на про-руски кандидат да се кандидира на претседателските избори во ноември.
И про-Кремљ, екстремно десничарската партија „Преродба“ во Бугарија се очекува да добие значително присуство во парламентот по претстојните избори.
Значи, што ќе добие Кремљ и неговите популистички регионални сојузници од играта за влијание на гласовите?
Не биди незадоволен за тоа со кого работиш
Планот А, според Антон Шеховцов, украински политиколог и експерт за екстремната десница, „секогаш бил да соработува со главните сили“, а потоа да ги корумпира за да се усогласи со руските надворешно-политички интереси.
Во некои земји, планот А успеа, при што Кремљ одржува добри односи со политичарите како што се унгарскиот премиер Виктор Орбан, српскиот претседател Александар Вучиќ и словачкиот премиер Роберт Фицо.
„Проблемот за Москва“, вели Шеховцов, „е тоа што мејнстрим силите имаат помала веројатност од популистите да соработуваат со Русија, особено по 2014 година (анексијата на полуостровот Крим на Украина) и уште повеќе по февруари 2022 година (сеопфатна инвазија на Русија на Украина).“
Тоа значеше сè повеќе потпирање на планот Б.
„Русија има тенденција да се усогласи со екстремно десничарските партии, но, исто така, ќе формира сојузи со леви партии и донекаде со центристичките партии“, вели Мичел Оренштајн, професор по руски и источноевропски студии на Универзитетот во Пенсилванија.
Прагматичното постапување и работата со политичките маргини понекогаш може да вроди со плод. Со години, водачот на „Преродба“, Костадин Костадинов, дејствуваше во екстремистички кругови, кога еднаш ги нарекуваше Ромите „паразити“ и отровно ги осудуваше мигрантите. Но, сега неговата партија, која се спротивстави на демократските реформи и се залагаше за повлекување на Бугарија од НАТО, се очекува да заврши дури втора на парламентарните избори на 27 октомври.
Бидете внимателни со кесите со готовина
Властите во Молдавија, која се бореше да се ослободи од влијанието на Кремљ и сè уште има повеќе од 1000 руски војници стационирани во отцепениот регион Трансдњестар, неодамна објавија дека откриле шема предводена од Илан Шор, проруски бегалец обвинет за најголемата банкарска измама во земјата досега, за купување гласови и ширење лажни информации за ЕУ, при што повеќе од 130 000 Молдавци добија над 15 милиони долари руски готовина само во септември.
Ваквите шеми, сепак, ретко се откриваат и често е многу тешко да се докажат, со финансиска поддршка маскирана од офшор компании и сметки. А за Кремљ директното финансирање е ризична тактика.
„Тие се многу, многу претпазливи“, вели Шеховцов, бидејќи „зборуваме за криминални активности овде каде што нема даноци и партиите земаат пари од странска сила“.
Потоп од дезинформации
За Кремљ, поевтин и поефикасен начин за зајакнување на своите сојузници во Источна Европа е да го преплави пазарот со дезинформации.
Покрај руските државни медиуми, како што е РТ, „Русија има веб-страници на различни европски јазици кои промовираат пораки корисни за антиестаблишментот, популистичките сили. Ова го компензира недостатокот на медиумско влијание на популистите во нивните земји“, вели Шеховцов.
Американскиот технолошки гигант Мета на 11 октомври соопшти дека избришал мрежа на профили наменети за Молдавци кои зборуваат руски, кои шират проруски содржини и објавуваат страници маскирани како независни вести.
Ваквите операции често се дел од поголемите мрежи, понекогаш познати како „веб-страници печурки“, кои се создаваат на големо и евтино и заработуваат од ширењето на дезинформации.
Мобилизиција преку страв
Ако ги прифатите дезинформациите, тогаш „мигрантите доаѓаат по вашите работни места, ЛГБТ заедницата доаѓа по душите на вашите деца, невладините организации финансирани од странство подготвуваат заговор да соборат влади, а само Русија може да го врати мирот во фашистичка Украина“.
Игор Додон, поранешен претседател на Молдавија, поддржан од Москва, неодамна предупреди, без никакви докази, на „ЛГБТ квоти“ во државните институции доколку про-ЕУ претседателката на земјата, Маја Санду победи на реизбор.
И во Бугарија, „Преродба“ се залага за закон за странски агенти во руски стил, кој ќе ги таргетира западните невладини организации.
„Ти ќе бидеш следниот“!, изјави лидерот на партијата Костадинов за Фондацијата Америка за Бугарија, најголемиот странски донатор во земјата.
Во социјално-конзервативните општества, со луѓе разочарани од демократијата и измачувани од економските тешкотии, голем дел од пандемијата со ковид-19, ваквите емотивни наративи честопати удираат силно.
Со плашење за заканите за традиционалниот начин на живот и суверенитет, Русија се позиционира, и тоа не за прв пат, како потенцијален спасител на регионот.
Прилагодете ја пораката
Клучен дел од стратегијата на Кремљ е локализирање на неговите пораки.
„Русија бара каква било можна заедништво меѓу нивниот пристап и партиите што ги поддржуваат. Во една земја тие би можеле да се жалат на панславизмот, во друга, на православните религиозни врски, а во трета, на антиукраинските чувства“, вели Оренштајн.
На пример, во Бугарија, проруските партии играат на советската носталгија и добро воспоставените наративи за Русија како ослободител од отоманското владеење.
Во Унгарија и Словачка, партиите кои се блиски до Кремљ ги користат стравувањата за мигрантите и перцепцијата дека ЕУ го поткопува националниот суверенитет.
Во Молдавија, Ирина Влах, промосковски поранешен гувернер, рече дека големиот број на романски пасоши во земјата е доказ за злобниот романски заговор за преземање на помалиот и посиромашен сосед.
Што е крајот на играта на Кремљ?
Долгорочно, целта на Кремљ е да ги поткопа ЕУ и НАТО и да ги повлече земјите од Источна Европа назад во руската орбита.
На краток рок, сè е за Украина. За Кремљ, тоа значи раздвојување на кревкиот европски консензус дека Киев заслужува воена и економска поддршка.
Она за што Кремљ најмногу се грижи, вели Оренштајн, е „надворешнополитичката ориентација“ на партиите што ги поддржува во Источна Европа, а се со цел да се обезбеди нивна поддршка за прашања како што се санкциите или статусот на Крим.
„Имате некои партии кои кога почнаа да добиваат руска поддршка, тие всушност сменија многу од нивните надворешнополитички позиции за да ги ориентираат кон Русија“, вели Оренштајн.
Од суштинско значење, сепак, на Русија не нужно и е потребна експлицитна поддршка за да успее. Понекогаш сеењето раздор и поларизирањето на населението може да ги уништи демократиите и граѓанските општества од кои Кремљ толку очајно се плаши.
