Вести
Клековски: Лековите поевтини од кутија цигари, не треба да бидат на позитивната листа

Матичните лекари ќе добијат зголемена капитација, а пациентите проширена позитивна листа на лекови. Ова се дел од новините кои за идната година ги најави директорот на Фондот за здравството осигурување, Сашо Клековски.
Фондот за здравството осигурување има повеќе дилеми за тоа како да ја прошири позитивната листа, но приоритет ќе имаат лековите за кардиоваскуларни болести, оти како што рече директорот на ФЗО, Сашо Клековски, тие се причина за 60 отсто од смртните случаи во земјава.
Тој истакна дека лековите кои во моментот се поевтини од една кутија цигари и чинат од 50 до 100 денари, не би требало да бидат на позитивната листа.
„Треба да се ослободат средства за понови и поскапи лекови. Говорам за таму каде што товарот врз граѓаните е поголем. Според проценката од СЗО, 65 отсто од потрошувачката на лекови е платена од џебот на граѓаните. Тој процент мора да го намалиме, но и тука ни треба стратегија“, рече Клековски на брифинг со новинарите.
Од ФЗО најавуваат и поскапување на специјалистичките прегледи, иако како што велат, тоа нема да биде радикално.
„Цената на основен специјалистички преглед е 280 денари и таа е цената од пред повеќе од 10 години. Разгледуваме неколку опции. Цената нема да порасне како во приватните болници, но зборуваме за соодветно валоризирање на трудот на специјалистите. Зголемувањето на партиципацијата може да биде за 10 до 15 денари“, изјави директорот на ФЗО.
Во меѓувреме, Фондот и Министерството за здравство со поддршка од ЕУ преку нова стратегија ќе го решаваат проблемот со недостиг на кадри, особено во внатрешноста. На здравствените установи не им недостигаат само лекари и медицински сестри, туку и болничари и хигиеничари, но ретко кој сака да работи на овие позиции.
Според Клековски, неминовна ќе биде и регионализацијата, а тоа ќе значи функционирање на поликлиниките надвор од Скопје како дневни амбуланти. Болнички капацитети пак, ќе има само во неколку поголеми регионални центри.
Вработените со договор на дело повторно ќе извисат
Уште еден проблем на кој укажуваат од Фондот е нерешениот статус на голем дел од лекарите. Над илјада здравствени работници од целата државата чекаат трајно вработување, но нивните договори, според најавите од Клековски, нема да бидат трансформирани со закон.
„Сите јавни здравствени установи имаат обврска да поднесат барање до Министерството за здравство, но и до Министерството за финансии преку Фондот. Тоа е барање за нови согласности за вработување во 2025 година и треба да се реализира до 31 март 2025 како краен датум“, објасни Клековски.
Со одлука на ФЗО, на овие здравствени работници, договорите на дело им се продолжени за уште три месеци.
Таргетот на новите вработувања ќе биде за околу 1500 лица, но новото решение за кое размислуваат здравствените власти, отвора можност да не добијат трајно вработување оние кои сега работат со вакви договори, бидејќи на оглас ќе може да конкурира кој било.
„Теоретска шанса има, но станува збор генерално за средномедицински кадар. Не станува збор за лекари. Не верувам дека понудата на работна сила е толку голема. Во најголем дел од здравствената заштита има голем недостиг на овие кадри“, додаде Клековски.
Решавањето на работниот статус на околу илјада вработени во здравството кои имаат договор на дело, требаше да се реализира до крајот на оваа година. Министерот за здравство, Арбен Таравари зборувајќи за огромниот дефицит од кадри, рече дека до крајот на 2024 ќе има решенија барем за дел од нив.
Решение за овој проблем најави и еден од неговите претходници, екс министерот Фатмир Меџити, кој меѓу другото, ветуваше и дисперзија на кадри од Клиничкиот центар низ целата државата.
види ги сите денешни вести
„Фридом хаус“: Северна Македонија останува делумно слободна земја

Северна Македонија и годинава останува делумно слободна земја, покажува последниот извештај на „Фридом хаус“ насловен „Слободата во светот 2025“.
Земјава, исто како и минатата година, има индекс на слобода од 67 од можни сто поени.
Рангирањето на „Фридом хаус“ е врз основа на два критериуми - политички права и граѓански слободи. Политичките права се оценети со индекс 28 од можни 40, а граѓанските слободи со 39 од 60 поени.
Во извештајот се наведува дека земјата продолжува да се бори со корупцијата, и додека медиумите и граѓанското општество учествуваат во енергичен јавен дискурс, новинарите и активистите се соочуваат со притисоци и заплашување.
Од државите во поширокиот регон, најдобро позиционирана е Словенија со индекс 96. Во групата слободни земји се и Грција (85), Хрватска (82) и Бугарија (77).
Во делумно слободни, пак, се Црна Гора(69), Албанија (68), Косово (60), Србија (56) и Босна и Херцеговина (52).
„Фридом хаус“ во извештајот оценува дека слободите ширум светот минатата година опаднаа, додека авторитарните режими ја зацврстија својата контрола, но дека е забележан значителен напредок во Јужна Азија.
Организацијата со седиште во Вашингтон посочи две земји како „слободни“ – Сенегал, каде опозицијата триумфираше откако беше поразен обидот на претседателот во заминување да ги одложи изборите и Бутан, хималајското кралство кое ја консолидираше транзицијата кон демократија со конкурентни избори.
Најголемо подобрување на оценката во индексот, кој ги следи и земјите и териториите, е во Кашмир под индиска управа, кој одржа избори за првпат откако националистичката влада во Њу Делхи го укина специјалниот статус на регионот со мнозинско муслиманско население во 2019 година.
Јана Гороховскаја, коавторка на извештајот, изјави дека слободите паѓаат на глобално ниво 19-та година по ред, но дека 2024 година била особено нестабилна поради големиот број избори.
„Големата слика е дека ова беше уште една година на истата траекторија на глобален пад на слободата, но поради сите избори, таа беше подинамична од претходните години“, рече Гороховскаја.
Ретка светла точка на Блискиот Исток е Јордан, кој беше надграден од „неслободен“ во „делумно слободен“. „Фридом хаус“ укажа на реформите што овозможија поконкурентни избори во кралството.
Од друга страна, четири земји беа деградирани од „делумно слободни“ во „неслободни“ – Кувајт, Нигер, Танзанија и Тајланд.
„Фридом хаус“ е меѓународна организација, со седиште во Соединетите Американски Држави(САД), која ја документира состојбата со човековите права и слободи во светот.
Во своите извештаи секоја година ја проценува состојбата на слобода во 195 земји и 15 територии и ги рангира врз основа на различни индикатори.
Една година затвор за Милорад Додик и шест години забрана за функција претседател на Република Српска

Судот на Босна и Херцеговина(БиХ) го осуди Милорад Додик, претседател на ентитетот на Република Српска во БиХ на затворска казна од една година, а му изрече и забрана за вршење на должноста претседател на Република Српска во период од шест години, од денот на правосилноста на пресудата.
Станува збор за првостепена пресуда против која постои можност за жалба.
На Додик му се судеше за непочитување на одлуките на високиот претставник на меѓународната заедница во Босна и Херцеговина, Кристијан Шмит.
Додик е обвинет за потпишување на претседателски декрети со кои се прогласени за валидни два неуставни закони на Република Српска - за неприменување на одлуките на Уставниот суд на БиХ и за неприменување на одлуките на високиот претставник на територијата на Република Српска - кои високиот претставник Кристијан Шмит претходно ги поништи.
Говорејќи по изрекувањето на пресудата, Милорад Додик рече дека е „осуден на нивниот затвор на една година“.
„Тие велат дека сум виновен. Нема причина за загриженост“, рече Додик на собирот за поддршка пред зградата на Народното собрание на Република Српска.
За објавување на указите на Додик му се судеше и на в.д. директорот на Службенот весник, Милош Лукиќ. Него судот го ослободи од обвиненијата.
Највисоките претставници во Република Српска најавија радикални одлуки доколку судот ги прогласи Додик и Лукиќ за виновни.
Притисоци имаше и одпретставници на властите на соседна Србија и на Унгарија.
Така, српскиот претседател Александар Вучиќ на 17 февруари во Будимпешта изјави дека се надева оти „во БиХ нема да бидат донесени пресуди кои би можеле да ја загрозат стабилноста“.
Два дена пред последното рочиште, унгарскиот премиер Виктор Орбан повика на „престанок на казнувањето на Додик“, кој заедно со целото раководство на РС е под санкции од САД и Европската Унија поради корупција и поткопување на БиХ.
Високиот претставник Кристијан Шмит, со Бонските овластувања, укина два закони за ентитетите на 1 јули 2023 година и воведе измени во Кривичниот законик на БиХ, со што неуспехот да се имплементираат одлуките на високиот претставник е кривично дело.
На 7 јули 2023 година, Додик потпиша декрети со кои овие закони се прогласени за валидни и тие беа објавени во Службен весник на РС.
Обвинителството на БиХ на 11 август поднесе обвинение против Додик и Лукиќ, а судот го потврди на 11 септември.
Полицијата пронајде голем број деца во куќа во Брчко, тројца уапсени за трговија со луѓе

Полицијата во Босна и Херцеговина(БиХ) пронајде голем број деца при рација на непозната локација во североисточниот округ Брчко, при што три лица се осомничени за трговија со луѓе и злооупотреба на деца, јави агенцијата АФП.
Во соопштението од полицијата се вели дека децата биле однесени на „безбедна локација“.
Истрагата е во тек и не беа кажани детали за бројот на спасени деца, нивната возраст или националност.
Кога беше контактирана од АФП, полицијата во округот Брчко не даде дополнителни информации, велејќи само дека обвинителите, Агенцијата за социјална заштита на БиХ и Црвениот крст им помагаат на истражителите.
Русија ја нападна Украина со 177 беспилотни летала

Русија и Украина лансираа десетици беспилотни летала една врз друга во воздушен напад на 26 февруари во кој загина едно лице, најмалку четворица се ранети и се оштетени енергетски објекти, соопштија официјални лица.
Новинарите на АФП во Киев јавија за експлозии откако украинските воздухопловни сили соопштија дека Русија истрелала 177 беспилотни летала од различни типови кон земјата.
Властите во регионот на Киев соопштија дека едно лице загинало, а две се ранети во предградието на главниот град.
„Телото на почината жена е пронајдено за време на гаснење пожар во двокатна приватна куќа во областа Буча“, изјави гувернерот на коевската област, Микола Калашник.
Министерството за внатрешни работи соопшти дека две лица се ранети во вториот по големина град во Украина, Харков и дека беспилотно летало удрило во деветкатница.
Најголемата украинска приватна енергетска компанија ДТЕК објави дека еден од нејзините објекти е оштетен во регионот Дњепропетровск, без дополнително објаснување.
Во последните месеци Киев ги засили воздушните напади врз енергетските и воените објекти на руска територија, како одговор на руското бомбардирање на украинските градови и енергетската инфраструктура.
Нападите со беспилотни летала од двете страни станаа смртоносна рутина во војната која влезе во нејзината четврта година, додека Соединетите Држави се обидуваат да ги насочат Украина и Русија кон крај на конфликтот.
Најмалку 46 лица загинаа при пад на транспортен воен авион во Судан

Најмалку 46 лица загинаа во несреќата кога судански воен транспортен авион се урна во станбен кварт во предградието на Картум, главниот град на Судан, јави агенцијата АП.
Канцеларијата за медиуми во Картум соопшти дека во несреќата биле повредени уште десет лица.
Војската претходно соопшти дека во несреќата загинале персонал од вооружените сили и цивили, но не објави бројки на загинатите.
Не е наведено што ја предизвикало несреќата.
Авионот „Антонов“ се урна на 25 февруари при полетување од воздухопловната база „Вади Саидна“ северно од градот Омдурман, соопштени војската. Омдурман е збратимен град на Картум.
Во несреќата оштетени се и голем број куќи во областа Карари во Омдурман.
Судан е во состојба на граѓанска војна од 2023 година кога тензиите меѓу војската и паравоените сили за брза поддршка (РСФ) експлодираа во отворена војна.
Војната се интензивираше во последниве месеци, при што војската бележи постојан напредок против РСФ во Картум и на други места во земјата.
Вонредна состојба во Чиле, милиони луѓе без струја

Владата на Чиле прогласи вонредна состојба по голем прекин на електричната енергија што остави во темнина милиони во оваа јужноамериканска земја, вклучувајќи го и главниот град Сантијаго.
Прекинот на електрична енергија на 25 февруари, најлош во земјата во последните години, е предизвикан од дефект на високонапонскиот далновод во северниот дел на Чиле, изјави министерката за внатрешни работи Каролина Тоха, отфрлајќи ја можноста за саботажа.
Националната служба за одговор при катастрофи на Чиле соопшти дека 14 од 16 региони во земјата се погодени.
Владата воведе полициски час од 22 часот до 6 часот наутро од најсеверното пристаниште Арика до јужниот регион Лос Лагос.
Министерството за внатрешни работи соопшти дека распоредува вооружени сили низ целата земја - која се протега на 4.300 километри долж јужниот брег на Тихиот Океан - за одржување на редот.
Од 22 часот, само околу една четвртина од побарувачката на електричната мрежа во земјата се врати, рече Хуан Карлос Олмедо, претседател на одборот на Националниот координатор за електрична енергија на Чиле (ЦЕН).
Уличните светла во Сантијаго се изгаснаа и се огласија сирените кога метрото во главниот град - кое превезува милиони патници дневно - беше исклучено и патниците евакуирани, објави Ројтерс.
Чилеанскиот министер за транспорт, Хуан Карлос Муњоз, ги повика луѓето да останат дома бидејќи предупреди дека работат само околу 27 отсто од семафорите во Сантијаго.
Властите на меѓународниот аеродром „Артуро Мерино Бенитез“ во Сантијаго соопштија дека терминалите користат струја за итни случаи и летовите функционираат нормално.
САД ќе продаваат виза „златна карта“ по цена од 5 милиони долари

Американскиот претседател Доналд Трамп ги откри плановите за продажба на дозволи за престој наречени „златни карти“ во вредност од по 5 милиони долари и рече дека руските олигарси би можеле да бидат подобни за нив.
Трамп ја објави програмата во Белата куќа, велејќи дека „златните карти“ ќе бидат достапни за околу две недели.
„Имате зелена карта, ова е златна карта. Ќе ставиме цена на таа картичка од околу 5 милиони долари“, рече Трамп.
Приходите од продажбата ќе бидат искористени за намалување на дефицитот. Програмата ќе биде насочена кон „луѓе со пари“ кои ќе отворат работни места, рече американскиот претседател.
„Тие ќе бидат богати и успешни и ќе потрошат многу пари, ќе плаќаат многу даноци и ќе вработат многу луѓе, а ние мислиме дека тоа ќе биде исклучително успешно“, рече Трамп.
Кандидатите за новите златни карти ќе бидат внимателно проверени и можеби ќе биде можно да аплицираат богати Руси.
„Познавам некои руски олигарси кои се многу фини луѓе. Можно е“, рече Трамп. „Тие не се толку богати како порано. Мислам дека можат. Мислам дека можат да си дозволат 5 милиони долари“.
Американскиот министер за трговија, Хауард Лутник, рече дека „Златната карта на Трамп“ ќе ја замени Програмата за имиграциски инвеститори ЕБ-5, која беше создадена од Конгресот во 1990 година за да генерира странски инвестиции. Визите EB-5 се достапни за луѓе кои трошат околу 1 милион долари на компанија која вработува најмалку 10 луѓе.
Конгресната служба за истражување објави во 2023 година дека некои членови на Конгресот и други набљудувачи долго време изразувале загриженост за измама во програмата ЕБ-5. Се вели дека тоа се случува кога апликантите погрешно го прикажуваат своето богатство, лажат за нивниот идентитет или не успеваат да ги направат потребните инвестиции.
Според извештајот, повеќе од половина од визите ЕБ-5 доделени во 2022 година биле за кинески граѓани.
Трамп, кој го направи приоритет депортирањето на мигрантите без документи, рече дека новата картичка ќе биде пат до американско државјанство.
„Многу луѓе ќе сакаат да бидат во оваа земја и да можат да работат и да обезбедат работа и да градат компании. Тоа ќе бидат луѓе со пари“, рече Трамп.
Трамп процени дека САД ќе можат да „продадат можеби милион од овие картички“.
Според најновиот годишен извештај за имиграција, околу 8.000 луѓе добиле визи за инвеститори преку програмата EB-5 во периодот од 12 месеци кој заврши на 30 септември 2022 година.
Во март ќе биде потпишан договорот за гасниот интерконектор со Грција

Очекуваме во март да го потпишеме договорот за почнување на изградбата на интерконекторот со Грција – изјави попладнево премиерот, Христијан Мицкоски на прес конференција. Тој информираше дека тендерската документација е завршена, а веќе е избрана и компанија со најдобра понуда.
„Имаме зелено светло од банките коишто го финансираат - ЕИБ и ЕБРД така што очекувам и од тука да влеземе со уште една можност, а тоа е конечно јужниот интерконектор да биде функционален и оперативен. Тоа е од прилика три милијарди нормални метри кубни годишно“, рече Мицкоски.
Северниот интерконектор, пак, како што кажа тој, е дел од проектите кои ќе бидат финансирани во Планот за раст кој беше донесен од страна на ЕУ.
Минатата недела компанијата „Терна“ ги започна прелиминарните работи за грчкиот дел од интерконекторот за природен гас што ќе ги поврзе Грција и Северна Македонија, јави дописничката на МИА од Атина.
Компанијата „Терна“ пред четири месеци беше избрана за изведувач на грчкиот дел на интерконекторот, при што го презеде деталниот проект, набавката на материјали и изградбата на гасоводот Неа Месимврија – Евзони/Гевгелија.
Проектот се очекува да биде финализиран на пролет следната година, временски период поместен поради доцнењето од наша страна.
Гасоводот предвидено е да биде во должина од 123 километри, од кои 67 километри се на македонска територија, да се протега од Неа Месимвриа кон Неготино преку Гевгелија и да ги поврзува двата национални системи за пренос на природен гас а со цел да се диверзифицираат изворите на снабдување со природен гас во Северна Македонија.
Паралелно преку проектот, нашата земја ќе има можност да се снабдува и со природен гас и течен природен гас (ЛНГ) од грчките терминали во Ревитуса и Александруполи.
Почетниот капацитет ќе биде 1,5 милијарди кубни метри годишно, со можност за проширување до 3 милијарди кубни метри годишно, а се спроведени и студии со цел гасоводот да има соодветни спецификации за транспорт на зелен водород.
Со изградбата на интерконекторот, поради географската положба, нашата земја може да стане крстопат во регионот, со оглед на тоа што веќе постои конекцијата со Бугарија, се работи на онаа со Грција, а минатата година беше потпишан меморандум за соработка и со Србија, со што се очекува земјава да стане транзитна рута преку која со гас ќе се снабдува не само Србија, туку и Унгарија и Австрија
Белград: Студенти, наставници и средношколци протестираат пред Министерството за образование

Неколку илјади луѓе се собраа пред Министерството за образование во Белград на протестот на просветните работници под паролата „Вие сте одговорни! Од вас зависи!".
На протестот се собраа и средношколците и студентите, а улицата каде што се наоѓа зградата на Министерството е затворена за сообраќај – јави репортерката на РСЕ.
Може да се видат знамињата на факултетите и Универзитетот во Белград, како и транспаренти со училишни обележја.
Учесниците извикуваат „Сите со просветата" и „Сите во штрајк".
На протестот дојдоа просветни работници и од другите градови во Србија.
Граѓаните прочитаа заедничко соопштение во кое организаторите наведуваат дека според нив, најголемата одговорност за моменталната состојба во ресорот, ја носи Министерството кое како што сметаат, на никаков начин не придонело барањата на студентите, учениците и наставниците да бидат исполнети.
Ѓорѓе Марковиќ, актер и доцент на Факултетот за драмски уметности во Белград, се обрати на собирот наведувајќи дека пред зградата на Министерството се наоѓаат претставници на повеќе од 100 училишта и факултети од повеќе градови на Србија.
„Сакаме да им порачаме на вработените во оваа Министерство – вие сте одговори и од вас зависи“, рече Марковиќ.
Како што се наведува во најавата за собирот, ова е првпат да биде организиран протест од претставници на три нивоа во образованието, со поддршка од студентите. Протестот се одржува во неделата кога има целосен прекин на наставата, кој почна на 24 февруари.
Просветните работници кои протестираат бараат да престанат репресивните мерки кон вработените кои штрајкуваат, како и измени и дополнувања на посебниот колективен договор кој синдикатите го потпишаа со Министерството.
Тие бараат и да се подобри материјалната позиција на сите вработени во образованието.
Бараат и да се намали административниот дел од работата, но и да се создаде можност за училишните одбори да бидат избирани од директорите, а не од министрите за образование.
Покрај тоа, тие им даваат поддршка на студентите во блокадата и бараат исполнување на сите нивни барања.
Студентите пак, кои блокираат повеќе од 60 факултети низ целата земја, бараат политичка и кривична одговорност за падот на настрешницата на железничката станица во Нови Сад, при што загинаа 15 лица, а две лица беа потешко повредени.
Колку училишта се во штрајк?
На протестот во Белград, се планира да бидат пречекани професорите од Универзитетот во Нови Сад, кои започнаа штафетен маратон до Белград.
Српското министерство за образование во писмен одговор до Радио Слободна Европа наведе дека денеска (25 февруари) наставата се одвива во 93 проценти од основните и средните училишта, додека во седум проценти од училиштата часовите се во целосен прекин.
Од Министерството не го прецизираа процентот на училишта во кои часовите се во прекин само делумно.
Министерката за образование, Славица Џукиќ Дејановиќ во изјава за Радио Слободна Европа на 21 февруари рече дека секој ќе биде платен „колку што работи".
Ова беше потврдено уште еднаш на 24 февруари, кога Министерството за образование испрати допис до сите основни и средни училишта во Србија, во кое се прецизира на кој начин ќе се пресметуваат платите за февруари, со што ќе се намалат платите на наставниците кои штрајкуваат.
Естонија прва во светот воведува четботови во училиштата

Естонија е првата земја во светот која отпочна иницијатива за интегрирање на четботови и други алатки од областа на вештачката интелигенција специјализирани за образование, во националниот образовен систем – соопшти естонската влада.
Од 1-ви септември односно од почетокот на новата учебна година, 20.000 средношколци во 10-то и 11-то одделение и 3.000 наставници ќе имаат слободен пристап до „ЧетЏиПиТи Еду“ (ChatGPT Edu), алатката на „Опен ЕјАј“ (OpenAI), како и други алатки за вештачка интелигенција, се наведува во соопштението на владата.
Планирано е следната година програмата да се прошири и на стручните училишта, што значи уште 38.000 ученици и 2.000 наставници – пренесе Еурактив.
„Конкурентноста на Естонија зависи од тоа колку добро ги подготвуваме младите луѓе за ерата на вештачката интелигенција", изјави министерката за образование Кристина Калас, додавајќи дека Естонија ќе инвестира многу во обука на наставници како дел од програмата AI Lip (Leap).
Програмата ќе биде финансирана од страна на јавно-приватната фондација AI Lip, развиена од страна на Претседателскиот дигитален совет и Министерството за образование и истражување, и во која учествуваат голем број на приватни претприемачи.
Специфичните задачи, членовите и моделот на финансирање на фондацијата ќе бидат договорени во март.
Во соопштението се додава дека се започнати преговори со OpenAi и Antropik и дека се планира да се вклучат и други провајдери.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете