Унгарците денеска (9 јули) гласаат на изборите за Европскиот парламент, но и на локални избори кои се гледаат како тест за моќта на авторитарниот премиер Виктор Орбан и неговата десничарска популистичка партија Фидес, која речиси 15 години ја има власта во раце, а сега е пред еден од најсериозните предизвици.

Питер Маѓар, 43-годишен адвокат и некогашен сојузник на Орбан, со обвинувањата за корупција и лошо управување, привлекува сè поголем број поддржувачи од почетокот на оваа година.

На митингот што вчера (8 јуни) го организираше Маѓар, кој сега е основач и лидер на партијата Почит и слобода (Тиса), пред десетиците илјади поддржувачи порача дека „ако сакате, Унгарија ќе биде земја на правдата, честа и законите“.

„Унгарија нема да биде клин, туку врска меѓу Истокот и Западот“, додаде тој.

Партијата Фидес на Орбан не е дел од ниту една група во Европскиот парламент, но се надева дека на изборите ќе има корист поради растот на екстремно десничарското расположение низ целиот континент. Очекувањата се дека по изборите, бројот на пратеници од екстремно десничарските партии во Европскиот парламент ќе се зголеми.

Партијата на Маѓар се претстави како центристичка алтернатива на нелибералниот популизам на Орбан и најверојатно ќе добие неколку места во Европскиот парламент.

Орбан налути многу лидери во ЕУ поради неговата авторитарна политика, противењето на помошта за Украина и неговите блиски врски со рускиот претседател Владимир Путин.

Тој тврди дека гласањето за опозицијата ќе ја вовлече Унгарија директно во војната што се одвива во соседна Украина и ќе забрза глобален вооружен конфликт.

Поддршката за Фидес во последните анкети се движи од 44 до 48 отсто од гласачите. Десничарската Тиса има 23 до 29 отсто, но многу набљудувачи сметаат дека победата на Фидес не е сигурна со оглед на силниот подем на партијата што беше создадена пред само неколку месеци.

Габор Тока, професор и истражувач на Централноевропскиот универзитет и автор на изборниот водич „Вокс Попули“, за РСЕ изјави дека анкетите можеби не се целосно точни и дека анкетарите „ги прашуваат луѓето кои одговараат на еден начин, но можеби подоцна нема да гласаат така“.

„Има многу луѓе кои во последен момент одлучуваат за кого ќе гласаат. Кога политичката ситуација навистина се менува од недела во недела, од големо значење е точно кога е направена анкетата“, вели тој.

Изборите, исто така, ќе бидат тест и за контроверзната Канцеларија за заштита на суверенитетот (СЗХ), која беше формирана во февруари и која влезе во кампањата за јавно оцрнување на поединци и групи и криминализирање на кандидатите поради обвинувањата за странско финансирање и влијание.

„Оваа агенција е создадена за да спречи непријатни изненадувања за Орбан на претстојните избори“, изјави за РСЕ Ким Лејн Шепеле, професор од Принстон и експерт за авторитарни режими и унгарска политика и право.

Орбан рече дека победата на изборите е „потребна“ и предвиде дека Фидес ќе добие „засилување“ од секоја европска земја со што ќе може да формира про-мировна европска коалиција во Брисел.

Тој, исто така, ги коментираше претседателските избори во САД, велејќи дека Американците во ноември ќе имаат „шанса да изберат претседател за мир“, мислејќи на очекуваниот републикански претседателски кандидат Доналд Трамп.

Орбан, кој постојано изјавува дека Украина не може да победи, рече дека војната „нема решение на бојното поле“ и го повтори својот повик за преговори за ставање крај на целосната инвазија што Русија ја започна во 2022 година.

Маѓар, долгогодишен политички инсајдер во партијата Фидес, работел во Министерството за надворешни работи и во постојаното претставништво на Унгарија во ЕУ. До 2023 година, тој беше во брак со Јудит Варга, истакната членка на Фидес и поранешна министерка за правда.

Тој го привлече вниманието во февруари кога неговата поранешна сопруга беше инволвирана во случај во кој маж беше помилуван откако беше прогласен за виновен за соучесник во случај со сексуален напад на деца.

Скандалот им стави крај на политичките кариери и на Варга, но и на претседателката на Унгарија, Каталин Новак, која си поднесе оставка.

Маѓар на почетокот на мај им рече на поддржувачите дека доаѓаат промени во земјата што актуелните лидери нема да можат да ги спречат.

„Промената може да се запре за неколку дена, неколку недели, но никој во историјата никогаш не ја запрел, а не можат ниту тие“, рече Маѓар на 4 мај.

Европската Унија ќе биде подготвена да возврати со контрамерки на американските царини доколку е потребно, изјави претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен.

Таа во својот говор во Европскиот парламент во Стразбур истакна дека целта на ЕУ е да се најде решение преку преговори.

„Сепак, доколку е потребно, ќе ги заштитиме нашите интереси, луѓе и компании“, рече таа.

Според неа, ЕУ не сака да возврати, но Брисел има силен план за тоа и ќе возврати ако треба.

Пред неколку дена, американскиот претседател Доналд Трамп се закани со повисоки царини за Европската унија и Канада доколку соработуваат „да предизвикаат економска штета на САД“.

ЕУ прво ги објави првите контрамерки, а потоа ги одложи до средината на април, вклучувајќи, на пример, царини од 50 отсто за американскиот бурбон.

Како одговор, Трамп се закани дека ќе воведе царини од 200 отсто за сите винa и други алкохолни производи од ЕУ, доколку Брисел го стори тоа.

Во болниците се лекуваат уште сто пациенти од пожарот во Кочани од вкупно 193 колку што имаше. Тројца од нив се во критична состојба, рече министерот за здравство, Арбен Таравари, на прес-конференција на 1 април.

Пациентите беа повредени во пожар во дискотеката „Пулс“ во Кочани на 16 март, при што загинаа 59 лица, а 193 беа повредени. Повеќе од половина од повредените беа испратени на лекување во странски медицински центри.

Од пациентите кои се на лекување, 80 се во болници во странство, а 20 пациенти се распоредени во Клинички центар, во ГОБ „8 септември“, во болницата „Св.Наум Охридски“ и тројца во приватните болници.

Денеска во земјава се враќаат уште двајца пациенти, од Полска и од Белгија. Таравари рече дека до крајот на неделава се очекува враќање на уште неколкумина пациенти.

Засега во Северна Македонија се враќаат полесно повредените пациенти, што се рехабилитирани целосно. Од следната недела треба да се разговара за враќање на лицата кои беа потешко повредени во пожарот.

За нивната рехабилитација се разглаедуваат неколку опции: прилагодување на просторот каде беше сместен ковид центарот во ГОБ „8 Септември“, Центарот за рехабилитација во Козле или да се искористат понудите од други држави за пациентите на кои ќе им биде потребна подолга рехабилитација, за што трошоците ќе бидат покриени од тие држави.

Вкупниот број на осомничени за пожарот во Кочани досега е 34 лица. Со истрагата се опфатени 27 физички и три правни лица, а истражни постапки има и против седум полициски службеници од полициските станици во Штип и во Кочани.

Германската министерка за надворешни работи, Аналена Бербок, која е во ненадејна посета на Киев, предупреди дека не треба да се наседнува на руската тактика за одложување на мировните преговори за ставање крај на војната во Украина.

Германската дипломатка во заминување, која е во посета на Украина по деветти пат откако Кремљ ја започна својата инвазија во февруари 2022 година, рече дека верува оти Киев е подготвен да потпише мировен договор по интензивните преговори предводени од Соединетите Држави.

„На претстојниот состанок на министрите за надворешни работи на НАТО, јасно ќе и ставиме до знаење на американската страна дека не треба да се занимаваме со тактиката на застој на Путин“, рече таа на 1 април во изјавата по пристигнувањето во Киев.

Нејзината изјава доаѓа откако американскиот претседател Доналд Трамп и се закани на Русија со нови царини за нафтените деривати доколку Москва ги блокира неговите иницијативи за прекин на огнот. Трамп, исто така, рече дека украинскиот лидер Володимир Зеленски ќе се соочи со „големи проблеми“ доколку не го потпише клучниот договор за ретки минерали со Вашингтон.

„Тој се обидува да се повлече од договорот за ретките минерали, а ако го направи тоа, ќе има проблеми, големи проблеми“, им рече Трамп на новинарите на 30 март во врска со украинскиот претседател.

„Се договоривме за ретките минерали. И сега тој вели, добро, знаете, сакам повторно да преговарам за договорот. Тој сака Украина да биде членка на НАТО, но тоа никогаш нема да се случи. Тој го разбира тоа“, додаде Трамп.

Украинската влада на 28 март објави дека сè уште размислува за нацрт-договор со САД за ретки минерали, по извештаите во медиумите дека Вашингтон неколку пати ги менувал условите на договорот.

Украинската министерка за економија Јулија Свириденко на владиниот состанок најави дека Киев ќе го формира својот став за договорот, но дека пратениците ќе го кажат својот став дури кога ќе се постигне консензус. Пред тоа, рече таа, јавна дискусија би била штетна.

Украина поседува значителни количини на ретки минерали. Овие суровини се високо ценети поради нивната употреба во одбранбената технологија, како и во уреди како што се компјутери, паметни телефони и батерии.

Украина и САД претходно овој месец се договорија да склучат сеопфатен договор за развој на ретките минерални ресурси во Украина. Напорите за постигнување договор пропаднаа на 28 февруари, откако Трамп и Зеленски вербално се судрија во Белата куќа.

Во меѓувреме, Трамп на 30 март рече дека ќе воведе секундарни тарифи меѓу 25 и 50 отсто за целата руска нафта, доколку почувствува дека претседателот Владимир Путин ги блокира неговите напори да стави крај на војната во Украина.

Трамп во телефонско интервју за Ен-Би-Си за време на викендот рече дека е „многу лут“ откако Путин повика на преодна влада во Украина што може ефективно да го собори украинскиот претседател Володимир Зеленски.

„Ако Русија и јас не можеме да постигнеме договор за запирање на крвопролевањето во Украина, и ако мислам дека за тоа е виновна Русија, а можеби и не е, но ако мислам дека е виновна Русија, ќе воведам секундарни царини за нафтата, целата нафта што доаѓа од Русија“, рече Трамп.

„Тоа би значело дека ако купувате нафта од Русија, не можете да работите во САД. Ќе има царини од 25 проценти за целата нафта, од 25 до 50 проценти за целата нафта“, додаде Трамп.

Тој истакна дека трговските мерки ќе бидат воведени во рок од еден месец, доколку не се постигне договор за прекин на огнот.

Чувствителниот дипломатски момент доаѓа откако Белата куќа на 25 март објави дека и Русија и Украина се согласиле на прекин на огнот и дозволиле пловење во Црното Море, како и дека се договориле да не се напаѓаат енергетските капацитети на другиот.

Кинеската војска денеска (1 април) соопшти дека започнала воена вежба во која учествуваат различни родови на војската околу Тајван, „за да послужат како остро предупредување и моќно одвраќање за тајванската независност“ и го нарече тајванскиот претседател Вилијам Лаи „паразит“.

Кина, која го смета Тајван за своја провинција, го зголемува политичкиот и воениот притисок врз островот во последниве години.

„Фокусот на вежбите е на практикување борбено патролирање на море и во воздух, воспоставување сеопфатна контрола, удар на морски и копнени цели и наметнување блокада на стратешките области и рути“, напиша Источната команда на кинеската армија на својот официјален профил на WeChat.

Тајванската војска соопшти дека внимателно ги следи вежбите, во кои учествуваше и кинескиот носач на авиони „Шандун“.

Овие вежби се одржуваат само две недели по големите маневри во средината на март кога Пекинг испрати голем број беспилотни летала и бродови на островот.

Кинеската канцеларија за прашања на Тајван објави дека вежбите биле насочени кон тајванскиот претседател Лаи Чинг-те.

„Лаи Чинг-те тврдоглаво инсистира на ставот за „независност на Тајван“, дрско нарекувајќи ја континенталната Кина „непријателска странска сила“ и ја претстави таканаречената „стратегија од 17 точки“ за да го поттикне антикинеското расположение“, соопшти кинеската канцеларија за прашања на Тајван.

„Нема да го толерираме или одобриме на кој било начин и мора одлучно да се спротивставиме и строго да ги казниме ваквите постапки“, додаваат од Канцеларијата.

Во средината на март, Лаи претстави стратегија од 17 точки чија цел е зајакнување на националната безбедност на Тајван.

Меѓу точките се дозволувањето случаи на шпионажа да се судат во воени судови, заострување на регулативите за имиграција за кинеските државјани кои бараат постојан престој.

Пекинг испраќа воени авиони и морнарички бродови кон Тајван на речиси секојдневна основа во обид да ја намали одбраната и моралот на Тајван, иако повеќето од 23-те милиони жители на Тајван го отфрлаат кинеското барање за суверенитет над островот.

Кина го зголеми опсегот на овие вежби во последниве години, од испраќање само борбени авиони до испраќање групи авиони, беспилотни летала и бродови.

Косовската полиција соопшти дека во зградата на Косовската пошта во Звечан експлодирала рачна граната, додека друга била активирана.

Заменик-директорот на косовската полиција за северниот регион, Ветон Елшани за Радио Слободна Европа изјави дека нема повредени, но дека е причинета материјална штета.

Знакот на Поштата на Косово во Звечан на оваа зграда беше поставен минатата недела.

Во него до мај 2024 година функционираше банката Поштенска Штедилница, која работеше во српскиот систем.

Истиот знак на Пошта на Косово беше поставен и во други општини со српско мнозинство на северот на Косово, во зградите каде што функционираа експозитурите на банката Поштенска штедилница.

Косовските власти ја затворија оваа банка, Поштата на Србија и другите институции кои работат во системот на Србија со образложение дека се нелегални, односно немале дозвола за работа. Ова наиде на незадоволство кај локалната српска заедница и критики од Меѓународната заедница.

Минатата година неколку експлозивни направи беа фрлени и врз косовските институции во општините на северот на Косово, додека косовските власти оценија дека „криминалните и терористичките напади“ имале за цел заплашување.

Европската Унија го поздрави формирањето на новата преодна влада во Сирија и изрази подготвеност за соработка со неа во справувањето со големите предизвици, изјави синоќа високата претставничка на ЕУ за надворешна политика и безбедност, Каја Калас.

Како што е наведено на официјалната веб-страница на ЕУ, Калас изјави дека аспирациите на сите Сиријци мора да бидат исполнети и дека Унијата ќе застане покрај сирискиот народ, обезбедувајќи новата влада да ги почитува своите обврски кон мирна и инклузивна транзиција.

„ЕУ ја повторува својата непоколеблива поддршка за транзициониот процес што го води и поседува самата Сирија – процес кој е мирен, инклузивен и кој ги опфаќа сите сегменти на сириското општество. Сеопфатната транзициска правда мора да обезбеди одговорност за сите злосторства и значително да придонесе за национално помирување“, изјави Калас.

Таа нагласи дека процесот инициран на Конференцијата за национален дијалог, одржана на 25 февруари, ќе има клучна улога во овој контекст.

„Клучно е сите надворешни актери целосно да го почитуваат единството, суверенитетот и територијалниот интегритет на Сирија. ЕУ ги осудува сите обиди за поткопување на нејзината стабилност и перспективите за мирна и инклузивна политичка транзиција“, рече Калас.

Министрите на новата сириска преодна влада пред два дена положија заклетва во Народната палата во Дамаск.

Британски, француски и украински високи воени претставници ќе одржат состанок во наредните денови за да дадат „реален импулс“ на напорите за јакнење на безбедноста на Украина, изјави портпаролот на британскиот премиер Кир Стармер.

Средбата, која има цел да ги разгледа следните фази на детално воено планирање, била договорена за време на телефонскиот разговор меѓу Стармер и украинскиот претседател Володимир Зеленски.

Состанокот следува по неодамнешната средба во Париз на т.н. „коалиција на подготвените“, која вклучува европски земји што ја поддржуваат Украина.

„Лидерите се согласија дека постои реален напредок во долгорочната поддршка за безбедноста на Украина“, изјави портпаролот на британскиот премиер.

Во одделно соопштение, Зеленски нагласи дека ја цени позицијата на Велика Британија во вршењето притисок врз Русија.

„Потребен е силен притисок за да се одврати Русија од ширење на војната. Ова е уште поважно сега, кога Москва се потсмева на обидите на нашите партнери да го придвижат мировниот процес“, изјави Зеленски.

Во исто време, Кремљ соопшти дека Русија и САД ги разгледуваат можните опции за мировно решение на војната во Украина.

Француската крајнодесничарска лидерка Марин Ле Пен изјави дека судската одлука со која ѝ се забранува да извршува изборни функции практично ја исклучува од трката за претседателските избори во 2027 година. Таа нагласи дека нема големи надежи дека нејзината жалба ќе биде разгледана пред изборите.

Според неа, забраната е „политичка одлука“.

„Да бидеме искрени, јас бев елиминирана, но вистината е дека елиминирани беа и гласовите на милиони Французи“, изјави Ле Пен за францускиот TF1.

Таа додаде дека ќе ги искористи сите правни средства за да ја поништи пресудата, по што би можела да ја разгледа можноста повторно да се кандидира.

Доколку не успее, 29-годишниот лидер на Национален собир, Жордан Бардела, може да биде нејзин кандидат за претседател.

„Жордан Бардела е голем адут за партијата, и тоа го велам одамна“, нагласи Ле Пен.

Таа истакна дека одлуката на судот претставува „практика која сме ја сметале за резервирана за авторитарни режими“ и дека милиони Французи се „восхитени“ од нејзината борба против „неправдата“.

Француски суд вчера донесе одлука според која Марин Ле Пен од десничарската француска партија Национален собир е осудена на четири години затвор поради проневера на средства од европски фондови.

Според одлуката, две од вкупно четирите години затвор ќе бидат условна казна. Судот пресуди и дека Ле Пен треба да добие петгодишна забрана за вршење јавна функција и треба да плати парична казна од 100.000 евра.

Бројот на загинати во земјотресот во Мјанмар достигна 2.065 лица. Повеќе од 3.900 лица се повредени, а над 270 се водат како исчезнати, јави Ројтерс повикувајќи се на државниот телевизиски канал на земјата.

Земјотресот со јачина од 7,7 степени според Рихтеровата скала, што го погоди Мјанмар во петокот, на 28 март е еден од најсилните во Мјанмар во изминатиот век.

Индија, Кина и Тајланд се меѓу соседите на Мјанмар кои испратија помошни материјали и тимови, заедно со помош и персонал од Малезија, Сингапур и Русија.

Соединетите Американски Држави ветија помош од 2 милиони долари „преку организациите за хуманитарна помош со седиште во Мјанмар“ и во соопштението наведоа дека тим за одговор при итни случаи од УСАИД, кој е подложен на огромни намалувања под администрацијата на Трамп, се распоредува во Мјанмар.

Предвидливото моделирање на Американската геолошка служба процени дека бројот на загинати во Мјанмар би можел да достигне 10.000 лица, а загубите би можеле да го надминат годишното економско производство на земјата.

Шест пациенти денеска се враќаат од странство, пет од Србија (тројца од КБЦ Ниш и двајца од ВМА Белград) и еден од Италија, соопшти Министерството за здравство. Тие ќе бидат примени во здравствени установи од кои биле испратени и согласно повредите.

Во однос на останатите пациенти во странство, кај дел има подобрување, а неколкумина се уште се интубирани и во потешка здравствена состојба.

Пациентите беа повредени во пожар во дискотеката „Пулс“ во Кочани на 16 март, при што загинаа 59 лица, а околу 200 беа повредени. Повеќе од половина од повредените беа испратени на лекување во странски медицински центри.

Во здравствените установи во државава остануваат 16 пациенти во добра општа состојба - по шест во Св.Наум Охридски и ГОБ 8 Септември и четири во приватните болници.

„И понатаму внимателно ја следиме состојбата на повредените пациенти и остануваме во постојана комуникација со медицинските тимови во земјата и странство, посветени на обезбедување најдобра можна нега за повредените од несреќата во Кочани“, соопштија од Министерството за здравство.

Трагедијата во Кочани предизвика низа протестни собири на граѓаните во Северна Македонија кои бараат правда и одговорност за пожарот во дискотеката.