Европската унија ќе продолжи силно да ја поддржува Украина во нејзината борба против неиспровоцираната руска инвазија и ќе продолжи да ја нуди сета своја поддршка на Молдавија во нејзините напори да се приклучи на 27-члениот блок, според нацрт-заклучоците од самитот закажан за следната недела.

Нацртот, во чија копија РСЕ имаше увид, исто така ја предупредува Грузија дека неодамнешните законодавни потези слични на мерките преземени од Москва за задушување на политичката опозиција и ограничување на правата на ЛГБТ заедницата го „загрозуваат“ патот на Тбилиси кон интеграција во евроатлантскиот институции.

Во документот, кој сè уште може да биде изменет пред самитот на 17-18 октомври во Брисел, се вели дека блокот продолжува да покажува „непоколеблива посветеност“ во обезбедувањето секаков вид поддршка на Киев „колку што е потребно и интензивно колку што е потребно“ додавајќи „Русија не смее да надвладее“.

И покрај тоа што ја повтори својата поддршка за мир заснован на принципите на Повелбата на ОН и меѓународното право, ЕУ потврди дека „не може да се преземе иницијатива за Украина без Украина“.

Нацртот, исто така, повикува на „брзо засилување на воената поддршка и забрзување на нејзината испорака“, со акцент на системите за воздушна одбрана, муницијата и ракетите.
ЕУ, исто така, ја поздравува заложбата преземена во јуни од страна на Групата 7 индустриски земји (Г7) да обезбеди околу 45 милијарди евра (50 милијарди долари) за Украина до крајот на годината со користење на приходите од замрзнатите руски средства во странство, се вели во нацртот.

Советот, исто така, ќе повика на подлабока интеграција на енергетскиот систем на Украина со оној на блокот пред студената сезона и во услови на повторени руски напади врз енергетската инфраструктура на Украина.

Во нацрт-изјавата се вели дека блокот ќе повика на „целосно и ефективно спроведување“ на санкциите против Русија и на дополнителни казнени мерки за да се спротивстави на нивното заобиколување.

Документот, исто така, ја изразува „силната поддршка“ на блокот за пристапниот пат на Молдавија во ЕУ и нејзината „непоколеблива посветеност“ на нејзиниот суверенитет и територијален интегритет.

Молдавија, која обезбеди кандидатски статус во јуни 2022 година заедно со Украина и ги отвори пристапните преговори во јуни, се соочува со клучни претседателски избори и референдум за членство во ЕУ на 20 октомври, а беше цел на руска кампања за дезинформации со цел да се прекине реизборот на прозападната претседателка Маја Санду.

ЕУ „ги осудува упорните обиди на Русија да користи странска манипулација со информации и мешање за да ги поткопа демократските избори и изборот на молдавскиот народ за просперитетна, стабилна и мирна европска иднина“, се вели во нацртот.

Во случајот на Грузија, Брисел, исто така, ќе ја повтори „својата сериозна загриженост во врска со текот на дејствувањето во Грузија што е во спротивност со вредностите и принципите врз кои е заснована Европската унија“, се вели во нацртот.

Владејачката партија Грузиски сон усвои и брзо едноподруго ги објави оваа пролет и лето два нацрт-закони кои предизвикаа масовни народни протести и остри критики од Брисел и Вашингтон.

Еден од законите е нацрт-законот за „странско влијание“, кој се смета за сличен на законот за „странски агент“ донесен пред неколку години од Русија, кој му дозволува на Кремљ да ја задушува политичката опозиција и да ја ограничи слободата на говорот. Втората е мерка која ги ограничува правата на ЛГБТ луѓето во име на заштита на „традиционалните семејни вредности“.

Брисел „потсетува дека неизвршувањето на сегашниот курс на дејствување го загрозува патот на Грузија кон ЕУ, што де факто води кон запирање“, се вели во нацртот, додавајќи, „ја повикува Грузија да усвои демократски, сеопфатни и одржливи реформи, во согласност со основните принципи на европска интеграција“.

И покрај тоа што ја потврдува поддршката на блокот за желбата на грузискиот народ да се приклучи на ЕУ, нацртот, исто така, ја предупредува актуелната влада на Грузија да се погрижи претстојните парламентарни избори што ќе се одржат подоцна овој месец „се слободни и фер“.

Израел во понеделникот ја одбележа првата годишнина од нападот на Хамас врз еврејската држава во кој загинаа повеќе од 1.200 луѓе и зедоа околу 250 заложници, додека израелската војска продолжи со нападите врз Бејрут и упадот во јужен Либан со цел уништување на Хезболах, милитантната група што го поддржува Иран.

Израелскиот претседател Исак Херцог присуствуваше на едноминутно молчење во понеделникот наутро во 6:29 часот, во времето кога започна нападот на 7 октомври 2023 година, во Кибуц Реим, местото на музички фестивал каде што стотици претежно млади луѓе беа убиени од Хамас, организација која САД и Европската Унија ја прогласија за терористичка.

Израелската војска соопшти дека за неколку моменти по испораката на пошта предводена од Херцог, четири ракети биле истрелани од Појасот Газа врз истите израелски заедници кои биле цел на почетокот на минатогодишниот напад. Војската соопшти дека церемонијата не била прекината.

Во Ерусалим, пред резиденцијата на израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху, членовите на семејството и роднините на околу 100 заложници кои сè уште ги држи Хамас, од кои многу се претпоставува дека се мртви, се собраа. Тие протестираа молчејќи затоа што владата на оваа земја се уште не успеала да ги ослободи заложниците од заробеништво.

По нападот на 7 октомври, Израел започна воен напад врз Појасот Газа во кој загинаа речиси 42.000 Палестинци, според Министерството за здравство на Газа, кое го води Хамас во Појасот Газа во текот на изминатата година откри 4.700 влезови во тунелите на Хамас и уништи илјада локации за лансирање ракети.

Конфликтот во Појасот Газа не престанува, додека Израел сега води битка на друг фронт - во јужен Либан против Хезболах.

На почетокот на 7 октомври 2023 година, Хезболах, прогласен за терористичка организација од страна на Соединетите држави, истрела ракети врз северните израелски градови Хаифа и Тиберија.

Европската унија го стави на црната листа вооруженото крило на Хамас, но не и нејзината политичка партија, која е присутна во либанскиот парламент.

Во последниве недели, Израел ги бомбардира јужните предградија на Бејрут и започна копнена инвазија на јужен Либан во обид да го елиминира раководството на Хезболах.

По кампањата на Израел против Хезболах, Иран одговори со напад на еврејската држава со масовни ракетни напади кои во голема мера беа одбиени од страна на израелска воздушна одбрана.

„Секој што мисли дека обичниот обид да ни наштети ќе не одврати од акција, треба да ги погледне израелските операции во Газа и Бејрут“, рече во неделата израелскиот министер за одбрана Јоав Галант.

Израел претходно соопшти дека извршил серија „целни напади“ врз „складиште на оружје“ и инфраструктурни локации кои му припаѓаат на Хезболах.

Официјалната либанска новинска агенција објави дека биле извршени повеќе од 30 напади врз упориште на Хезболах во областа.

Израел со денови ги бомбардира предградијата на Бејрут, убивајќи го лидерот на Хезболах Хасан Насрала и веројатно неговиот можен наследник Хашем Сафиедин.

Владата на Косово ја замени одлуката за забрана за увоз на стоки од Србија со зголемена контрола, изјави на 7 октомври косовскиот премиер Албин Курти.

„До пристигнувањето на скенерите, ќе дозволиме да влезе стока само на (премин) Мердаре бидејќи безбедносната ситуација не е променета“, рече Курти.

Курти рече дека очекува САД и ЕУ да му помогнат на Косово да обезбеди скенери кои ќе бидат инсталирани на сите гранични премини за да се осигура дека стоката што влегува од Србија не претставува безбедносен ризик за Косово.

Тој го повтори ставот дека тие мерки никогаш не биле економски туку безбедносни.

Одлуката на Владата на Косово да ја укине забраната за увоз на стоки од Србија доаѓа по притисокот од Германија, која инсистираше дека тоа му штети на Централноевропскиот договор за слободна трговија (ЦЕФТА) и на Берлинскиот процес, иницијатива која има за цел да им помогне на економски развој на шесте земји од Западен Балкан и нивно приближување кон Европската Унија.

Десеттиот самит на Берлинскиот процес ќе се одржи на 14 октомври, а од Владата на Косово минатата недела за РСЕ изјавија дека работат на тоа да биде успешна десетгодишнината од оваа регионална иницијатива.

Владата на Косово донесе одлука за забрана на увоз на стоки од Србија во средината на јули 2023 година од „безбедносни“ причини, откако тројца косовски полицајци беа уапсени од српската полиција. Иако во меѓувреме беа ослободени косовските полицајци, одлуката за забрана за увоз на српска стока остана на сила.

Во меѓувреме, кон крајот на декември минатата година, бизнисмени од северот на Косово поднесоа петиција до косовските власти со барање да се повлечат владините мерки за забрана за увоз на стоки од Србија.

Српската стопанска комора во неколку наврати ја повика Владата на Косово да ги отстрани „штетните блокади“ кои предизвикуваат последици и за српските и за косовските компании.

Исто така, Европската унија го соопшти ставот дека мерките на косовските власти се во спротивност со договорот ЦЕФТА и во спротивност со духот на Договорот за стабилизација и асоцијација на Косово со ЕУ.

Меѓутоа, Косово досега остана на ставот дека станува збор за безбедносни, а не за економски мерки.

Се истражува смртта на 14 месечното дете кое завчера почина, а неговите родители барале да биде хоспитализирано, но не е примено на Детската клиника во Скопје. Инспектори од Државниот здравствен и санитарен инспекторат од утринава вршат инспекциски надзор во болницата Козле и Детската клиника во Скопје, потврди денеска министерот за здравство, Арбен Таравари.

Министерот за здравство, Таравари истакна дека утринава имал состанок со директорот на Државниот здравствен и санитарен инспекторат.

„Првиот состанок утрово беше со директорот, екипата веќе е на терен. Комисијата веќе е формирана и се наоѓа на работа, на терен за да ги испита сите факти и аргументи, изјави Таравари.

Тој потврди дека инспекторите на ДЗСИ и на Комисијата која е формирана од негова страна веќе од 9 часот се во двете болници во Скопје.

Инаку, министерот за здравство, Таравари вчера потврди дека детето кое почина на Детската клиника претходно било одбиено да се хоспитализира и истакна „некој мора да сноси одговорност кога има вакви трагични случаи во здравствениот систем“.

Од Детската клиника претходно информираа дека е хоспитализирано со тешка респираторна инфекција, тешка општа состојба и засегнати витални функции.

Настапило рапидно влошување на состојбата, со отежнато дишење, со пад на сатурација. Телото на бебето е пратено на обдукција, по што ќе се утврдат причините за смртта“, пишуваше и во соопштението од Министерството за здравство.

Руската државна телевизија и радиодифузна компанија (ВГТРК) е погодена од невиден сајбер напад, изјави портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, додавајќи дека експертите работат напорно за да откријат кој е одговорен за тоа.

ВГТРК, најголемата руска медиумска компанија, која е во рацете на руската влада и која вклучува голем број телевизиски и радио канали, претходно во понеделникот објави дека нејзините интернет сервиси станале цел на сајбер напад во текот на ноќта, но дека радио и телевизиското емитување функционирало нормално и покрај нападот, јавува Ројтерс.

„Нашиот државен медиумски холдинг, еден од најголемите, се соочи со невиден хакерски напад врз неговата дигитална инфраструктура“, рече Песков за новинарите, велејќи дека ВГТРК работи на надминување на последиците од нападот.

„Специјалистите се обидуваат да ги утврдат сите околности за да разберат каде водат трагите што ги оставија оние што го организираа овој хакерски напад врз критичната инфраструктура“, додаде тој.

Министерката за образование и наука Весна Јаневска соопшти дека ќе има поголем буџет за образование и наука во 2025-та, а најави и дека наскоро ќе биде постигнат договор со СОНК и покачување на платите на наставниците годинава.

„Сè уште сме во фаза на преговори. Очекувам за релативно време дека ќе постигнеме договор и тој ќе биде сериозен и повеќегодишен. Се уште разговараме за можностите во буџетот, но она што СОНК го бара мислам дека ќе можеме да го реализираме со тек на време. Очекувам дека и годинава ќе има покачување на платите на наставниците за разлика од пред неколку месеци кога можностите речиси беа исцрпени, сега веќе се појавуваат реално можности за покачување на платите на наставниците“, рече Јаневска.

На прес-конференција за сто дена од работењето на Владата, Јаневска рече дека МОН дискутира со Министерството за финансии за поголем буџет за идната година за кога, рече, е предвидено зголемување и на средствата за наука, пред сè за научните институции.

По најавата дека учебници по странски јазици ќе има за сите ученици, но од следната учебна година, министерката извести дека најдоцна на почетокот на следната година ќе го распише тендерот за нивна набавка.

„Набавката на учебници по странски јазици, најверојатно, ќе биде распишана најдоцна во јануари. Тоа значи дека за следната учебна година ќе ги има и учебниците по сите странски јазици“, рече министерката Јаневска.

Учебници по странски јазици во основните училишта нема петта учебна година по ред.

Меѓудругото, Јаневска соопшти дека МОН прави анализи како да продолжи градењето на објектите за ФИНКИ и Факултетот за физичка култура во близина на Ректоратот на УКИМ и дека до крајот на мандатот „ако не целосно, градбата секако ќе продолжи на двете згради“.

Објектите и на факултетите за информатички технологии и за физичка култура ФИНКИ и на ФФК уште чекаат да заврши ревизијата за да се знае колку ќе чини доизградбата. Тендер за завршување на зградите се најавува в година. Но тендер ќе има за нов кампус на Универзитетот „Мајка Тереза“, за кој во следните пет години ќе се одвојат 34,5 милиони евра.

Македонски и српски владини претставници денеска (7 октомври) во Скопје потпишаа меморандум за соработка во делот на енергетиката, рударството и минералните суровини. Како што појасни премиерот Христијан Мицкоски, на заедничката прес конференција со неговиот српски колега, Милош Вучевиќ, дел од приоритетите на двете влади во престојниот период ќе бидат изградба на гасен интерконектор од Грција преку Македонија до Србија и централна Европа, како и реализација на Коридорот 10, односно брза пруга од Скопје кон Србија и кон Грција.

Премиерот Мицкоски објасни дека целта на двете држави е сериозно енергетско поврзување и осамостојување.

„Ја истакнавме важноста од изградбата на гасниот интерконектор којшто ги поврзува или ќе ги поврзува во иднина двете земји. Бидејќи ние сме сега во фаза на завршување на тендерска постапка со којашто конечно ќе отпочне изградбата на интерконекторот со нашиот јужен сосед, за да обезбедиме дополнителна опција за снабдување на гас на Централна Европа“, нагласи Мицкоски на прес конференција по средбата со неговиот српски колега.

Српскиот премиер Вучевиќ истакна за Србија е клучна изградбата на интерконекторот и нов пат за снабдување со природен гас за Србија, преку Северна Македонија.

„Ќе разговараме и за изградбата на нафтоводот, фактот е дека нашите две земји трошат многу струја и треба да се стремиме кон декарбонизација без да ја загрозиме енергетската стабилност, не само за нашите две земји туку и за регионот. На овој начин ќе им обезбедиме стабилност и на стопанствата и на домаќинствата на двете држави“, изјави Вучевиќ.

Двајцата премиери разговарале и за брзата пруга од Коридорот 10, која претставува стратешки приоритет како и Коридорот 8.

„За нас е важна одлуката на македонската Влада за Коридорот 10, како стратешки правец за железничкиот транспорт, што е единствена прилика заедно со европските партнери да се поврземе од Виена до Атина, полесно ќе се поврземе со грчките пристаништа. Ова е природен пат меѓу Азија до Европа, а патот ќе оди преку Македонија и Србија, што ќе обезбеди подобар карго и патнички транспорт“, рече српскиот премиер Вучевиќ.

Македонскиот премиер додаде дека било разговарано и за предизвиците со кои се соочува регионот и посочиле дека е неопходно „во овие турбулентни времиња, да бидеме заедно и да работиме кон стабилност и безбедност на целиот регион“. Вучевиќ истакна дека Србија целосно ја поддржува Северна Македонија на нејзиниот европски пат и „верува во заедничката европска судбина за целиот регион“.

Светската метеоролошка организација (СМО) соопшти дека 2023 година е најсушната година за реките во светот во последните три децении, бидејќи рекордната топла година ги пресушила водните патишта и придонела за продолжени суши на некои места.

Во извештајот на СМО објавен во понеделник (7 октомври), исто така, се вели дека глечерите што ги хранат многу реки во светот претрпеле најголема загуба на маса во последните пет децении, предупредувајќи дека топењето на мразот може да ја загрози долгорочната безбедност на водата за милиони луѓе ширум светот, пренесува АФП.

„Податоците говорат за опасноста од сè поекстремни врнежи, поплави и суши кои носат голем данок врз животите, екосистемите и економиите“, рече генералниот секретар на СМО, Селесте Сауло.

Таа рече дека зголемувањето на температурите делумно предизвикало хидролошкиот циклус да стане „понепредвидлив“ на начини што може да произведе „премногу или премалку вода“ и преку суши и поплави.

СМО вели дека околу 3,6 милијарди луѓе се соочуваат со несоодветен пристап до вода најмалку еден месец годишно, а таа бројка се очекува да се искачи на дури пет милијарди до 2050 година.

Светот се соочи со најтоплата година досега во 2023 година, а летото оваа година беше и најжешкото досега, што предизвика предупредувачки знаци за можен нов годишен рекорд во 2024 година.

„Во последните 33 години податоци, никогаш не сме имале толку голема површина низ светот што била под толку суви услови“, рече директорот за хидрологија, вода и криосфера на СМО, Стефан Уленбрук.

СМО повика на подобрувања во собирањето и споделувањето податоци за да се разјасни реалната слика за водните ресурси и да им се помогне на земјите и заедниците какви мерки да преземат како одговор.

Во извештајот се вели дека јужниот дел на САД, Централна Америка и јужноамериканските земји Аргентина, Бразил, Перу и Уругвај се соочуваат со услови на суша и „најниски нивоа на вода досега забележани во Амазон и езерото Титикака“, кое се наоѓа на границата меѓу Перу и Боливија.

По Грузија, која веќе усвои два контроверзни закони по моделот на соодветни законски решенија воведени во Русија, слични тенденции се појавуваат и во три членки на ЕУ, кои до 90-те години на минатиот век беа дел од Источниот блок - Бугарија, Словачка и Унгарија.

Како што наведува „Еурактив“ во ЕУ расте загриженоста дека ваквите тенденции во постсоцијалистичките држави членки ќе резултира со усвојување на закони кои не се во согласност со европската легислатива, но и со раст на влијанието на „проруските идеологии“.

„Само неколку недели пред клучните парламентарни избори на 26 октомври, Тбилиси усвои контроверзен анти-ЛГБТК закон, кој веднаш предизвика споредби со рускиот репресивен закон за „геј пропаганда“, наведува бриселскиот портал.

Законот предложен од владејачката популистичка социјал-конзервативна партија Грузиски сон предвидува ограничување на ширењето „пропаганда за истополови врски и инцест“ во училиштата и на телевизија, како и забрана за промена на полот и посвојување деца од страна на припадници на ЛГБТК заедницата. Ова го вклучи алармот во ЕУ и меѓу организациите за заштита на човековите права, кои предупредија дека на ваков начин „строго се ограничуваат правата на хомосексуалците во земјата“.

Според „Еурактив“, ограничувањето на правата на ЛГБТК или на работата на независните медиуми и невладините организации, сепак не е случај само во Грузија, туку такви тенденции се јавуваат и во членки на ЕУ од Источна Европа, за што најнови примери се Бугарија и Словачка.

Така, Бугарија во август усвои закон, предложен од националистичката проруска партија Преродба (Вазраждане), со кој во училиштата „се забрануваат секаков вид образовни програми за нетрадиционална сексуална ориентација“, иако ЕУ, Советот на Европа и невладините организации апелираа до пратениците во бугарското Народно собрание да го отфрлат ваквиот законски предлог.

Во Бугарија во предлог форма е и законско решение за „странски агенти“, со кое се предвидува третман на промотори на странски интереси да добијат медиумите или здруженијата, кои годишно добиваат над 500 евра средства од странство. Усвојувањето на ова законско решение засега останува неизвесно, пред се поради политичката криза во Бугарија.

Во Словачка, пак, ултрадесничарската националистичка Словачка национална партија (СНС), кој е дел од владината коалиција во земјата, иницира закон се кој се прават обиди за воведување „јасна дефиниција за нетрадиционалната сексуална ориентација“ и забрана за нејзина „промоција и ширење“ во училиштата. Предлагачите на ваквото законско решение тврдат дека со него треба да се „заштитат традиционалните морални вредности на земјата содржани во Уставот“.

И во Словачка беше предложен закон за „странски агенти“, според кој ваков третман требаше да добијат медиумите или невладините организации кои годишно добиваат над 50 000 евра финансии од странство. Но, по жестоките реакции на ЕУ и граѓанското општество ова предлог законско решение беше повлечено, иако според словачкиот вицепремиер Питер Кмец, Владата во „моментов работи на нов предлог“.

Анти-ЛГБТК законски решенија и „закон за странски агенти“ се промовираат и во Унгарија, што резултираше со спор меѓу ЕУ и унгарската Влада на премиерот Виктор Орбан.

По притисок од Брисел, владејачката партија Фидес на Орбан го повлече усвојувањето на „законот за странски агенти“, додека од друга страна Унгарија се соочува со правна постапка иницирана од Еврокомисијата во врска со анти-ЛГБТК законодавството.

Полицијата на Данска соопшти дека денеска (7 октомври) во близина на Амбасадата на Израел во Копенхаген имало уште една експлозија.

Експлозијата е на годишнината од упадот на Хамас во Израел. Инцидентот се случи на околу 500 метра од Амбасадата на Израел и пет дена откако беа активирани две експлозивни направи во близина на дипломатскиот објект, за што се уапсени двајца државјани на Шведска.

„Се разбира, разгледуваме дали би можело да има поврзаност со (претходниот) инцидент во Израелската амбасада. Нема индикации дека тоа е така“, изјави полициската инспекторка, Трине Молер.

Шведската разузнавачка агенција Сапо соопшти дека можеби Иран бил вмешан во експлозиите на 2 октомври во Данска, како и во пукотницата во близина на Израелската амбасада во Стокхолм еден ден претходно.