Иако природниот гас од Русија повторно почна да тече во четвртокот, откако главниот гасовод беше затворен 10 дена поради одржување, Европа сè уште ќе се бори да ги задржи домовите топли, а индустријата да работи оваа зима.
Тоа е затоа што Русија веќе ги намали европските количини на природен гас што се користи во фабриките, за производство на електрична енергија и за загревање на домовите во зима, а рускиот претседател Владимир Путин предупреди дека тие би можеле да продолжат да се намалуваат.
Испораките преку Северен тек 1 беа намалени за 60% пред да започнат годишните поправки и се очекуваше да останат далеку под целосниот капацитет на гасоводот.
Русија ќе го разгледа унгарското барање да купи повеќе гас
Владините претставници стравуваа дека гасоводот воопшто нема да се отвори, велејќи дека Путин ја користи енергијата за политички потпора во неговата конфронтација со Европската унија за војната во Украина.
Еве клучни работи што треба да ги знаете за енергетската криза во Европа:
ДАЛИ РУСИЈА ГО ПРЕКИНА ГАСОТ ЗА ЕВРОПА?
Дури и пред инвазијата врз Украина, Русија не продаваше гас на краткорочниот спот пазар. Откако ЕУ воведе санкции за руските банки и компании и почна да испраќа оружје во Украина, Русија го прекина гасот за шест земји и го намали снабдувањето на уште шест.
Тековите во Германија, најголемата економија во ЕУ, преку Северен тек 1 беа намалени за две третини, откако Русија обвини дека делот неопходен за гасоводот кој бил испратен во Канада на поправка не бил вратен поради санкции. Европските лидери го отфрлија тоа тврдење, нарекувајќи го политички потег за создавање несигурност и зголемување на цените на енергијата.
Тоа ја остави 27-члената ЕУ да се обидува да го наполни складиштето за гас пред зимата, кога побарувачката расте и комуналните претпријатија ги намалуваат своите резерви за да ги загреат домовите и да работат електраните.
Целта на ЕУ е сега да користи помалку гас за да изгради складиште за зимата. Резервите на гас во Европа се полни само 65%, во споредба со целта од 80% до 1 ноември.
ЗОШТО Е ТОЛКУ ВАЖЕН РУСКИОТ ПРИРОДЕН ГАС?
Русија испорачуваше околу 40% од европскиот природен гас пред војната. Тоа се намали на околу 15%, што ги зголеми цените и ги оптовари енергетските индустрии.
Гасот се користи во низа процеси што повеќето луѓе никогаш не ги гледаат - за ковање челик за производство на автомобили, правење стаклени шишиња и пастеризирање млеко и сирење. Компаниите предупредуваат дека често не можат преку ноќ да се префрлат на други извори на енергија како мазут или електрична енергија за да произведуваат топлина.
ЕУ предлага земјите да ја намалат побарувачката на гас за 15 насто
Високите цени на енергијата веќе се закануваат да предизвикаат рецесија во Европа преку рекордна инфлација, при што потрошувачите имаат помалку да трошат додека трошоците се зголемуваат за храна, гориво и комунални услуги. Целиот прекин може да и нанесе уште потежок удар на веќе проблематичната економија.
ШТО Е СО СЕВЕРЕН ТЕК 1?
Тоа е основниот европски гасовод за природен гас што минува под Балтичкото Море од Русија до Германија и е главниот извор на руски гас за Германија. Дури и со обновувањето на „Северен тек 1“ на намалени нивоа, Европа ќе треба да заштеди 12 милијарди кубни метри гас, што е еквивалент на 120 танкери со LNG, за да ги пополни нивоата на складирање до зима.
Три други гасоводи носат руски гас во Европа, но оној преку Полска и Белорусија е затворен. Друг, преку Украина и Словачка, сè уште носи намалени количини гас и покрај борбите, како и оној преку Турција во Бугарија. Гасот доаѓа и со гасовод од Норвешка, Северна Африка и Азербејџан.
ШТО Е ИГРАТА НА ПУТИН?
Иако руските извозници на нафта и гас продаваат помалку енергија, зголемените цени значат дека заработката на Путин всушност е зголемена, оценува Меѓународната агенција за енергија (ИЕА). Од инвазијата, приходите на Русија од извозот на нафта и гас во Европа се удвоиле во однос на просекот од последните години, на 95 милијарди долари, соопшти оваа агенција со седиште во Париз.
Зголемувањето на енергетските приходи на Русија во само последните пет месеци е три пати повеќе од она што вообичаено го остварува со извоз на гас во Европа во текот на цела зима.
Така, Путин има пари во рака и може да пресмета дека болните сметки за комунални услуги и енергетската рецесија би можеле да ја поткопаат јавната поддршка за Украина во Европа и да го зголемат расположението за преговарачко решение во негова корист.
„Врз основа на она што го видовме во текот на изминатата година, не би било паметно да се исклучи можноста Русија да одлучи да се откаже од приходите што ги добива од извозот на гас во Европа за да добие политички потпора“, вели извршниот директор на ИЕА Фатих Бирол.
Навистина, Путин во вторникот изјави дека протокот на гас преку Северен тек 1 ќе се намали уште повеќе ако турбината што беше испратена во Канада за поправка не биде вратена до крајот на јули, кога друга турбина ќе се исклучи заради одржување. Канада соопшти дека дала дозвола да го врати делот што напојува станица за компресија
ШТО МОЖЕ ЕВРОПА ДА НАПРАВИ?
ЕУ се сврте кон поскапиот течен природен гас, или ЛНГ, кој доаѓа со брод од САД и Катар. Германија брза да изгради терминали за увоз на ЛНГ на нејзиниот брег на Северното Море, но за тоа ќе бидат потребни години. Но, ЛНГ сам не може да ја надополни празнината.
Европските земји се тркаат во штедење енергија, Македонија ја заборави кризата
Светските капацитети за извоз на ЛНГ работат со полн капацитет во услови на тесни енергетски пазари и нема повеќе гас. Експлозијата на американскиот терминал во Фрипорт, Тексас, која го испрати најголемиот дел од својот гас во Европа, однесе 2,5 отсто од снабдувањето на Европа офлајн во текот на ноќта.
Зачувувањето и другите извори на енергија се клучни. На пример, Германија работи со фабрики за јаглен подолго, создавајќи систем за аукција на гас наменет за поттикнување на зачувувањето и ресетирање на термостатите во јавните згради.
Европската унија во средата предложи земјите-членки доброволно да ја намалат употребата на гас за 15 отсто во текот на следните месеци. Европската комисија, извршната власт на ЕУ, бара моќ да наметне задолжителни намалувања низ целиот блок доколку постои ризик од сериозен недостиг на гас или исклучително висока побарувачка.
Земјите-членки на ЕУ ќе разговараат за мерките на итниот состанок на министрите за енергетика следниот вторник. Земјите се обидуваат да обезбедат алтернативно снабдување со енергија, при што лидерите на Италија, Франција и Европската унија склучија договори со нивните колеги во Алжир, Азербејџан и Обединетите Арапски Емирати оваа недела.
МОЖЕ ЛИ ЛУЃЕТО ДА ЈА ЗАМРЗНЕТ ЗИМАВА?
Малку е веројатно дека домовите, училиштата и болниците нема да се греа бидејќи од владите се бара прво да воведат рационализирање на бизнисите. Германската влада, исто така, може да им дозволи на добавувачите на гас веднаш да ги префрлат поскапувањата на клиентите.
ИЕА им препорачува на европските земји да ги засилат кампањите на луѓето да штедат дома и да планираат да споделуваат гас во итен случај. И времето е скратено.
„Европските лидери треба да се подготват за оваа можност сега за да ја избегнат потенцијалната штета што би произлегла од некоординиран и дестабилизирачки одговор“, вели Бирол, додавајќи: „Оваа зима би можела да стане историски тест за европската солидарност - тест што не смее да си дозволи да пропадне - со импликации далеку над енергетскиот сектор“.
