Вести
Иран ја укина забраната за купување најнови модели на Ајфон
Повеќе од 19 месеци откако на Иранците им беше забрането да ги купуваат најновите модели на Ајфон (iPhone), властите на 30 октомври објавија дека забраната е укината.
„Деталите и прописите поврзани со увозот на Ајфон (iPhone) ќе бидат објавени во најблиска иднина“, рече министерот за телекомуникации Сатар Хашеми во објавата на платформата X.
Тој не даде повеќе детали, но рече дека потегот е „поддржан“ од претседателот Масуд Пезешкијан.
Забраната, чија цел беше да го ограничи трошењето во странска валута додека земјата се опоравува од економските санкции поради нејзината нуклеарна програма, беше воведена во февруари 2023 година, со што беше забранета продажбата или увозот на мобилните телефони на Ајфон од серијата 14 и 15.
Тоа не се однесуваше на моделите на Ајфон 13 и претходните, создавајќи масивен црн пазар во земја каде што поседувањето уред од брендот Apple се гледа како статусен симбол. Пред забраната, проценките на аналитичарите покажаа дека околу 1 од 3 паметни телефони биле од моделот на ајфон.
Самиот американски технолошки гигант нема официјално присуство во Иран бидејќи му е забрането да работи во земјата поради санкциите од САД.
Договорот познат како Заеднички сеопфатен акционен план (JCPOA) меѓу Иран и светските сили во 2015 година ја ограничи нуклеарната програма на Техеран во замена за ослободување од санкциите.
Сепак, Иран ја прошири својата програма и ги ограничи инспекциите на Меѓународната агенција за атомска енергија МААЕ на неговите нуклеарни локации откако тогашниот претседател Доналд Трамп ги повлече Соединетите Држави од договорот и повторно воведе санкции во 2018 година.
Техеран и Вашингтон немаат дипломатски односи од 1980 година, кога американскиот претседател Џими Картер ги прекина односите поради заложничката криза во Иран.
ЕУ извештај за проширување - Северна Македонија ги нема усвоено уставните измени
Северна Македонија сè уште нема усвоено релевантни уставни измени со цел во Уставот да се вклучат граѓани кои живеат во границите на државата како што се Бугарите. Ова, меѓу другото, стои во нацрт извештајот на ЕК во кој Радио Слободна Европа имаше увид.
Бугарите како малцинство и нивниот влез во Уставот на Република Северна Македонија, се дел од нацрт извештајот на Европската Комисија која денеска треба да го објави Пакетот за напредокот на европскиот пат на 10 земји кандидати и потенцијални кандидати за членство во ЕУ за 2024 година, меѓу кои е и Северна Македонија.
„Билатералните договори со соседните земји треба да се спроведуваат со добра волја од сите страни, вклучително и Преспанскиот договор меѓу Грција и Северна Македонија и Договорот за пријателство, добрососедство и соработка меѓу Бугарија и Северна Македонија“, пишува во нацрт извештајот во кој РСЕ имаше увид.
Во делот посветен за Северна Македонија се вели дека таа дава добар пример за мултиетничко општество, но дека иако се обврзала се уште не ги усвоила уставните измени.
Треба да се зајакне довербата во правосудниот систем. Ова е една од пораките која Северна Македонија ја добива во нацрт извештајот на ЕК а се однесува на владеењето на правото. Особен акцент во извештајот е ставен на високо профилираните судски спорови кои според ЕК мораат да имаат епилог.
„Северна Македонија треба да продолжи да го спроведува спроведувањето на реформите поврзани со ЕУ, особено во кластерот за основи, особено судството, борбата против корупцијата и организираниот криминал. Корупцијата треба да се решава несмалено, вклучително и преку солидно досие во истрагата, гонењето и конечното осудување на случаи на високо ниво“, се вели во нацрт извештајот.
За Комисијата од клучно значење е властите дополнително да го интензивираат темпото на реформите поврзани со ЕУ. За тоа во извештајот уште се вели дека Северна Македонија треба да ги преземе неопходните чекори за да напредува во процесот на пристапни преговори и ефикасно да ги спроведе реформите поврзани со ЕУ, особено во областа на владеењето на правото, правдата и борбата против корупцијата.
„ По првата меѓувладина конференција за пристапните преговори во јули 2022 година, скрининг сесиите за сите шест кластери на правото на ЕУ беа завршени во декември 2023 година. Комисијата со нетрпение очекува брзо и решително следење на скрининг извештајот за основниот кластер , вклучително и во однос на патоказите на земјата во согласност со рамката за преговори, со цел да се отвори првиот кластер што е можно поскоро и кога ќе се исполнат релевантните услови“, пишува во нацрт извештајот на ЕК.
Кина бара СТО да реагира на новите европски давачки за електрични возила
Кина соопшти дека покренела прашање за трговскиот спор со ЕУ пред Светската трговска организација (СТО), поради одлуката на Брисел да воведе царински давачки на електрични возила од Кина, што Пекинг го нарече „протекционистички потег“.
Европската Комисија усвои правила за дополнителни царински давачки за кинеските електрични возила, поради сомнеж за создавање на нелојална конкуренција.
И покрај отпорот на Германија, Брисел одлучи да воведе дополнителен данок до 35 отсто над веќе постоечките 10 отсто за кинеските електрични автомобили.
Одлуката, која ќе важи пет години, беше објавена вчера во Службениот весник на ЕУ.
„Кина не го прифаќа ова решение и презеде мерки во рамките на механизмот за решавање спорови на СТО“, изјави денеска портпаролот на кинеското Министерство за трговија.
Тој додаде дека Кина ќе продолжи да ги презема сите неопходни мерки за заштита на законските права на кинеските компании да го критикува „протекционистичкиот пристап“ на ЕУ.
Грузиското обвинителство ја повика Зурабишвили како сведок во истрагата за изборнa измамa
Грузиските обвинители ja повикаа претседателката Саломе Зурабишвили да сведочи во истрагата за можна измама на изборите на 26 октомври, на кои победи владејачката партија Грузиски сон поради наводите за прекршувања и од опозицијата и од Зурабишвили.
Истрагата доаѓа еден ден откако американскиот претседател Џо Бајден изрази длабока загриженост за демократскиот регрес на Грузија и повика на транспарентна истрага за наводите за измама со гласањето.
Сè повеќе авторитарниот Грузиски сон прогласи победа со речиси 54 отсто од гласовите, што поттикна илјадници луѓе да протестираат против резултатите, за кои велат дека биле наместени со тактиката на владејачката партија во стилот на Русија, додека меѓународните набљудувачи на изборите рекоа дека гласачките места биле нарушени од „нееднаков терен за игра, притисок и напнатост“.
Набљудувачите на изборите, исто така, ги осудија евидентираните случаи на купување гласови, двојно гласање, физичко насилство и заплашување.
Канцеларијата на обвинителството во соопштението соопшти дека истрагата е отворена откако Зурабишвили изјавил дека изборите биле нарушени со неправилности и одби да ги прифати резултатите.
„Претседателката Саломе Зурабишвили мора да има докази за можно фалсификување на парламентарните избори во 2024 година, во врска со кои, во согласност со процедурата утврдена со закон, таа беше повикана на распит на 31 октомври“, се вели во соопштението.
Во соопштението се ветува дека ќе ги спроведе „сите неопходни истражни и процедурални дејствија, како што е наведено во жалбата на Централната изборна комисија, како и со цел да се проучат обвинувањата изнесени од претседателката на Грузија, претставниците на одделни политички партии и набљудувачките мисии.
Изборите беа одржани откако Грузиски сон претходно оваа година наметна контроверзен закон за „странско влијание“ сличен на законот за „странски агенти“ на Русија преку парламентот, и покрај бојкотот на опозицијата и месеците масовни протести кои на моменти беа насилно задушувани. Законодавството за ограничување на правата на ЛГБТ исто така беше донесено минатиот месец.
Зурабишвили, која беше во спротивност со Грузиски сон, но има ограничени овластувања според грузискиот устав, во интервју за РСЕ на 29 октомври го повика Западот да изврши притисок врз Тбилиси за да ја задржи земјата на западниот пат.
Таа претходно одби да го потпише законот за „странско влијание“ и ги отфрли анти-ЛГБТ законите, потези кои беа отфрлени од Грузиски сон врз основа на нивната контрола врз парламентот.
Во соопштението објавено од Белата куќа, Бајден исто така рече дека изборите „биле нарушени со бројни забележани злоупотреби на административни ресурси, како и со заплашување и принуда на гласачите“, додавајќи дека грузиските граѓани имаат право мирно да протестираат против резултатите.
Некои западни земји, како што се Шведска и Канада, веќе ги влошија односите со Тбилиси како одговор на пријавените изборни прекршувања.
ЕК ќе ги усвои извештаите за напредокот на земјите кандидати за членство во ЕУ
Европската Комисија на денешното заседание на Колеџот на комесари треба да го усвои Пакетот на извештаи за 2024 година за напредокот на европскиот пат на земјите кандидати за членство во ЕУ.
Пакетот ќе вклучува извештаи за напредокот на десетте земји опфатени со процесот на проширување, вклучително и Северна Македонија.
По усвојувањето на пакетот, тој ќе биде официјално презентиран од страна на високиот претставник за надворешна политика и безбедност Жосеп Борел и еврокомесарот за проширување и соседска политика Оливер Вархеји.
Европската комисија секоја година усвојува и презентира Пакет за проширување, кој опфаќа збир на документи што ја објаснуваат политика за проширувањето на ЕУ и прави преглед на случувањата во текот на изминатата година.
Во извештајот се анализира напредокот постигнат од страна на земјите кандидати и потенцијалните кандидати за членство во ЕУ, предизвиците со кои тие се соочуваат и реформите што треба да ги спроведат.
Обилни поплави во Шпанија, најмалку 50 загинати
Најмалку 50 лица загинале во силните бури и поплави што предизвикаа хаос низ Шпанија, соопштија локалните власти рано во среда (30 октомври).
Регионалниот водач на источната автономна заедница Валенсија, Карлос Мазон, потврди дека се пронајдени мртви тела.
Весникот Ел Паис објави дека шест лица се водат како исчезнати во југоисточната провинција Албасете. Покрај обилните врнежи, имало и град и силни налети на ветер, соопшти националната метеоролошка служба Аемет.
Невремето предизвика излевање на реките, поплавување на улици, домови и полиња, а автомобилите и дрвјата беа однесени од надојдените води.
Локалните медиуми објавија дека предупредувањата за тешки временски услови сега се во сила за 10 од 17 автономни заедници во земјата, а особено погодени се регионите Андалузија, Мурсија и Валенсија кои се популарни кај туристите.
Харис и Трамп со завршни пораки во изборната кампања
Американската потпретседателка Камала Харис го критикуваше поранешниот претседател Доналд Трамп како нестабилен и опседнат со одмазда на предизборниот митинг на местото во близина на Белата куќа каде што на 6 јануари 2021 година Трамп им се обрати на своите поддржувачи пред тие да го нападнат Капитол.
Говорејќи во Вашингтон на 29 октомври, додека претседателските избори во САД се во својата последна недела, Харис, кандидатката на Демократската партија на изборите на 5 ноември, го кажа она што нејзината кампања го нарече „завршна порака“.
Харис вети дека ќе биде „претседателка на сите Американци“, додека го етикетираше својот проивкандидат како личност која е „нестабилна, опседната со одмазда, обземена од поплаки и неконтролирана моќ“.
Организаторите рекоа дека на собирот присуствувале околу 75 000 луѓе, иако таа бројка не била потврдена од полицијата или независните набљудувачи.
Некои поддржувачи на Харис стоеја во ред повеќе од седум часа чекајќи го нејзиниот говор во паркот каде Трамп зборуваше пред толпа луѓе да го нападне американскиот законодавен дом Капитол во обид да ги наруши изборните резултати во 2021 година.
Пред говорот на Харис пак, Трамп се обрати од неговото одморалиште Мар-а-Лаго на Флорида, велејќи дека „Харис е таа што шири омраза и поделби и спроведува кампања на омраза“.
Подоцна, на 29 октомври, Трамп одржа настан во Алентаун, Пенсилванија, град кој е дом на голема порториканска заедница во една од седумте држави кои се сметаат за одлучувачки за изборите.
Самите жители на Порторико не гласаат за претседател, но гласаат речиси 6 милиони луѓе од островот Кариби кои мигрирале и сега живеат во САД.
Повеќе од 50 милиони луѓе веќе го дадоа својот глас предвреме или по пошта, на една недела до денот на изборите кои укажуваат на исклучително тесна трка.
Во меѓувреме предноста на демократскиот кандидат Камала Харис, е намалена на еден процент во однос на републиканскиот ривал Доналд Трамп и сега има 44 отсто поддршка наспроти 43 отсто поддршка за Трамп, покажува анкета на Ројтерс/Ипсос објавена вчера (29 октомври).
Деветмина повредени во напад на руски дрон на Киев
Најмалку девет лица се повредени синоќа во Киев, главниот град на Украина, во напад на руски дрон кој предизвика пожар во станбена зграда, соопштија украинските власти.
„По напад со дрон, избувна пожар на вториот и третиот кат на деветкатница“ во западниот кварт Соломјански, објави украинската служба за итни случаи на Телеграм.
Официјални лица изјавија дека во нападот е повредено и едно 11-годишно девојче.
Во исто време руското Министерство за одбрана соопшти дека армијата синоќа пресретнала 23 украински беспилотни летала над руска територија.
Русија воведе санкции против државјани на Австралија и Нов Зеланд
Руското Министерство за надворешни работи на 29 октомври соопшти дека се покренати санкции против 131 австралиски државјанин. Санкциите предвидуваат забрана за влез во земјата.
На списокот санкционирани има претставници на одбранбената индустрија, новинари и јавни личности, кои Русија ги обвинува дека промовираат „антируска агенда“.
Санкциите се директен одговор на претходните мерки на Австралија против руски поединци и субјекти.
Меѓу санкционираните се копретседателката на Унијата на украинските организации во Австралија и вработени во компании како „Electro Optic Systems“ и „Micro-X“.
Покрај тоа, Русија воведе санкции за девет новозеландски службеници од Министерството за одбрана, меѓу кои и тројца заменици министри.
Од почетокот на руската инвазија на Украина, Австралија санкционираше над илјада руски граѓани и компании, тренд што е забележан и во Нов Зеланд.
СЗО: Лани над 8 милиони луѓе биле заразени со туберколоза
На над 8 милиони луѓе им беше дијагностицирана туберкулоза минатата година, соопшти во на 29 октомври Светската здравствена организација. Ова е најголем регистриран број на заболени откако здравствената агенција на Обединетите Нации почна да следи.
Околу 1,25 милиони луѓе починале од туберкулоза минатата година, се вели во новиот извештај, додавајќи дека туберкулозата најверојатно се вратила како главен убиец од заразните болести во светот, откако била заменета со ковид-19 за време на пандемијата. Смртните случаи се речиси двојно повеќе од бројот на луѓе кои починале од ХИВ во 2023 година.
СЗО соопшти дека туберколозата и понатаму најмногу ги погодува луѓето во Југоисточна Азија, Африка и Западен Пацифик, односно половина од бројот на заболени доаѓаат од Индија, Индонезија, Кина, Филипините и Пакистан.
„Фактот што туберкулозата сè уште убива и заболува толку многу луѓе е создава чувство на бес, во ситуација кога имаме алатки за да ја спречиме, откриеме и лекуваме“, изјави генералниот директор на СЗО, Тедрос Аданом Гебрејесус.
Сепак, смртните случаи од туберкулоза продолжуваат да паѓаат на глобално ниво, а бројот на новозаразени луѓе почнува да се стабилизира.
Агенцијата забележа дека лани процениле дека околу 400.000 луѓе имаат туберколоза која е отпорна на лекови.
Туберкулозата е предизвикана од бактерии во воздухот кои најмногу ги погодуваат белите дробови. Се проценува дека приближно една четвртина од светската популација има туберколоза, но само околу 5 до 10% од нив развиваат симптоми.
Организацијата „Лекари без граници“, долго време ја повикуваат американската компанија Cepheid, која произведува тестови за туберколоза кои се користат во посиромашните земји, да ги направи достапни за 5 долари по тест, со цел да ја зголеми достапноста.
На почетокот на овој месец, „Лекари без граници“ и 150 глобални здравствени партнери испратија отворено писмо до компанијата со кое ја повикуваат да „даде приоритет на животите на луѓето“ и итно да помогне да се направи тестирањето за туберколоза пораспространето на глобално ниво.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете