Само неколку дена пред Американците да гласаат на клучните претседателски избори на 5 ноември, републиканскиот кандидат Доналд Трамп облече портокалово-жолт елек како оној што го носат комуналните работници и се качи во камион за ѓубре на аеродромот во Висконсин пред толпа новинари, пишува редакцијата на Радио Слободна Европа (РСЕ) на англиски јазик.
Тој се обидуваше да ја искористи грешката што ја направи претседателот Џо Бајден претходниот ден, нарекувајќи ги поддржувачите на Трамп „ѓубре“ додека ја осуди расистичката шега направена на митингот на републиканскиот кандидат во Њујорк.
Пораката за политичкиот потег на Трамп беше онаа што тој ја нагласуваше во текот на неговата кампања откако првпат се кандидираше за републиканска номинација пред речиси една деценија - дека политичката елита гледа со презир на своите граѓани.
„Не можете да бидете претседател ако го мразите американскиот народ“, рече Трамп набргу потоа на митинг, мислејќи на Бајден и демократската кандидатка Камала Харис.
Убедливата победа на Трамп на изборите минатата недела, и покрај серијата кривични пријави и рекордните два импичменти за време на неговиот прв мандат од 2017 до 2021 година, е доказ за ефективноста на неговите политички пораки.
Тој е дел од бранот популистички десничарски кандидати кои ги заменија традиционалните партии и идеологии, искористувајќи ги фрустрациите на работничката класа поради прашања како трговијата и имиграцијата, кои традиционалните партии не успеаја да ги решат на задоволително ниво.
Во Унгарија, Словачка, Франција, Германија, Австрија, Холандија и други европски земји, десничарските популистички партии или дојдоа на власт или постигнаа значителен успех на последните избори.
Надежите дека пандемијата KОВИД-19 ќе стави крај на бранот популистички победи беа уништени, бидејќи клучните прашања што ги засегаат западните либерални демократии повторно се појавија на насловите, иако вирусот се оддалечи.
„Стагнација која трае веќе неколку децении“
Подемот на популизмот траеше со децении, додека глобализацијата и падот на комунизмот ги испразнија индустриските градови, особено во Соединетите Држави и Источна Европа, оставајќи многу работници без работа, рече за РСЕ Габор Шејринг, вонреден професор на Универзитетот Џорџтаун во Катар кој студира популизам.
„Во Соединетите Држави владее вистинско страдање меѓу работничката класа. Реалните плати стагнираат, стапката на смртност расте. Во Германија реалните плати за работниците без факултетска диплома стагнираат веќе неколку децении“, вели тој.
Масовната имиграција од земјите во развој во Латинска Америка, Африка и Блискиот Исток само поттикна политички тензии, убеден е Шеринг. Популистите како Трамп ги обвинуваат имигрантите и конкуренцијата за ниските плати и губењето на работните места.
Ова им даде можност на популистите како Трамп и Виктор Орбан во Унгарија да се претстават како вистински претставници на народот.
„Тоа беше неуспехот на главните партии да ги претставуваат изборните единици, да ги артикулираат своите потреби и да предложат различни политички решенија што овозможија пораст на популистите“, напишаа истражувачите од Стенфорд во извештајот од 2020 година во кој го анализираа популистичкиот тренд.
Иако популистите може да се разликуваат по прашањата на кои се фокусираат, тие им нудат слична порака на гласачите: владејачката елита е корумпирана и со презир гледа на обичните граѓани.
Тие споделуваат недоверба кон институциите, вклучувајќи ги судовите, регулаторите и медиумите. Трамп постојано ги нарекува мејнстрим медиумите „непријател на народот“, додека Орбан во голема мера ги стави унгарските медиуми под партиска контрола.
Нивната недоверба кон елитите и институциите ја ослабна нивната способност ефикасно да се справат со ковид кризата, рече Шеиринг. Трамп и бразилскиот претседател Жаир Болсонаро, исто така популист, го загубија реизборот делумно поради начинот на кој реагираа на пандемијата, зголемувајќи ги надежите за крај на популистичкиот бран.
Директен јазик
Популистите, исто така, ги прекршуваат нормите на политичко однесување и бонтон, користејќи директен јазик или со физичка работа за да изградат доверба меѓу работниците.
„Токму поради таквите перформанси на популистите, луѓето чувствуваат дека се слушнати и видени, вели Шејринг.
Од друга страна, мејнстрим политичарите зборуваат многу поинаку од просечниот човек, вели тој, додавајќи дека мејнстрим политиката стана домен на високообразовани луѓе.
„Кога не и верувате на елитата, овој вид социокултурен конфликт одекнува, и затоа сите овие популистички ставови функционираат толку добро“, заклучува Шеринг.
