Американците почнаа да гласаат на историските претседателски избори чиј исход најверојатно ќе има големо влијание врз руската војна во Украина, воениот конфликт на Блискиот Исток и глобалните прашања како што се климатските промени.
Гласачките места беа отворени во 5 часот наутро (по американско време) во некои источни држави, а гласањето ќе продолжи низ целата земја, вклучително и на Алјаска и Хаваи, се до вечерните часови во тие далечни западни држави.
Битката се води меѓу поранешниот претседател Доналд Трамп, кој е кандидат на Републиканската партија и потпретседателката Камала Харис, кандидат на Демократската партија.
Исходот од тесната трка се очекува да биде познат дури неколку дена по затворањето на гласачките места, бидејќи некои држави како Пенсилванија полека ја обработуваат поштата во гласачките ливчиња.
Според Бирото за попис, одзивот на гласачите се очекува да биде висок, по рекордното ниво на излезност на изборите во 2016 и 2020 година.
„Ова може да биде една од најтесните трки во историјата - секој глас е важен“, рече Харис на завршниот митинг во Филаделфија.
Федералните изборни претставници доцна на 4 ноември предупредија дека со толку тесна трка, Русија и Иран ги засилуваат кампањите за влијание кои сакаат да посеат раздор меѓу американските гласачи со цел да поттикнат насилство врз изборните службеници по жестоката кампања.
Американските разузнавачки и безбедносни претставници ги обвинија Русија и Иран дека ги засилуваат сајбер нападите и кампањите за дезинформации додека Американците се упатуваат кон гласачките места на 5 ноември за да гласаат на претседателските избори.
„Актерите на влијание поврзани со Русија „произведуваат видеа и создаваат лажни написи за да ја поткопаат легитимноста на изборите, да влеат страв кај гласачите во однос на изборниот процес и да сугерираат дека Американците користат насилство едни против други поради политички преференции“, се вели во соопштението објавено од Канцеларијата на директорот на националното разузнавање, ФБИ и Американската агенција за кибер-безбедност и инфраструктурна безбедност на 4 ноември.
„Овие напори ризикуваат да поттикнат насилство, вклучително и против изборните службеници“, се додава во соопштението.
Истакнувајќи пример за тактиката за дезинформација што се користи, американските агенции преку соопштение велат дека актери на руското влијание неодамна објавиле напис во кој лажно се тврди дека американските функционери низ државите кои се одлучувачки за изборите планираат да организираат изборен фалсификат користејќи низа тактики, како што се полнење на гласачки ливчиња и сајбер напади.
Тие, исто така, рекоа дека актери кои го шират руското влијание направиле видео кое лажно прикажува интервју со поединец кој тврди дека има изборен фалсификат во Аризона, што вклучува создавање лажни гласачки ливчиња во странство и менување на избирачките списоци за да се фаворизира Харис.
Инаку Доналд Трамп се кандидира по трет пат откако загуби како актуелен претседател во 2020 година од претседателот Џо Бајден, кој се повлече од трката во 2024 година во јули по слабите резултати на дебатата со Трамп во која дојде до израз загриженоста за неговата возраст.
Неговата замена, Камала Харис, ќе стане првата жена претседател на САД и првата личност со јужноазиско потекло доколку биде избрана. Трамп би бил вториот претседател во историјата кој освоил непоследователни мандати. Единствениот друг претседател што го сторил тоа беше Гровер Кливленд кон крајот на 19 век.
Харис (60) се промовираше како промена на генерациите од Бајден (81) и Трамп (78).
Таа ја истакна својата поддршка за правата на абортусот по одлуката на Врховниот суд во 2022 година, со која се стави крај на уставното право на абортус, и го нарече Трамп закана за демократијата, истакнувајќи ја неговата улога во нападот на Капитол на САД на 6 јануари и неговото одбивање да го признае изборниот пораз од Бајден во 2020 година.
Трамп го искористи својот популистички апел за да пренесе порака дека во вториот мандат ќе стори повеќе за да ја подобри економијата, да го запре бранот мигранти што доаѓа во земјата и ќе биде построг кон противниците на САД, како што е Кина.
Исходот од изборите може да влијае на Украина повеќе од која било друга странска земја.
Кандидатите истакнаа две многу различни позиции за поддршката за Украина, чија одбрана од инвазијата на руските трупи во голема мера зависи од американската воена, финансиска и дипломатска поддршка.
Харис рече дека ќе ја продолжи политиката на Бајден за помагање на Украина, јасно изразувајќи ја желбата да ја види Русија поразена.
Трамп ја доведе во прашање поддршката на САД за Украина, велејќи дека Европа треба да го носи најголемиот дел од товарот во поддршката на Киев против руската инвазија, и ја остави иднината на НАТО во прашање.
Двајцата кандидати се мачеа низ последните денови од кампањата за да ги привлечат поддржувачите на гласање во натпревар што секој го прикажува како клучен за иднината на САД.
Харис го помина 4 ноември во Пенсилванија, чии 19 електорски гласови ја нудат најголемата награда меѓу клучните држави кои треба да го одредат исходот на изборниот колеџ.
„Дали сте подготвени да го направите ова“? извикуваше Харис на толпата поддржувачи во Скрентон, стоејќи пред голема рачно изработена табла со зборовите „Гласајте за слободата“, исцртани на неа.
Трамп го започна денот со настан во Северна Каролина пред да се појави на две локации во Пенсилванија на 4 ноември, а потоа да го заврши денот во Мичиген.
„Ако ја освоиме Пенсилванија, ќе ја освоиме целата топка од восок. Готово е“, рече Трамп.
Овие три држави заедно со Висконсин, Џорџија, Аризона и Невада се седумте држави кои најверојатно ќе одлучат кој ќе победи.
Според американскиот систем, граѓаните не одлучуваат кој ќе стане претседател, туку изборниот колеџ со 538 членови, во кој секоја држава добива однапред одреден број електори еднаков на бројот на претставници што ги има во Конгресот.
Секоја држава освен Небраска и Мејн ги доделува сите свои електори на оној што ќе биде прв во народното гласање ширум државата.
Доколку и Харис и Трамп не успеат да го достигнат мнозинскиот праг од 270 електори, новоизбраниот Претставнички дом би го избрал претседателот во јануари, а новоизбраниот Сенат би го избрал следниот потпретседател.
Повеќе од 77 милиони гласачи веќе гласаа, но гласањето на 5 ноември ќе биде критичниот тест за тоа кој кандидат направил подобра работа да ги доведе поддржувачите на гласање.
Харис веќе го даде својот глас по пошта. Трамп планира да го даде својот глас на Флорида на денот на изборите.
