Основниот суд во Приштина го осуди Чедомир Акшиќ на 15 години затвор за воени злосторства извршени во периодот од јануари до мај 1999 година на територијата на општина Штимље во Косово, односно во селата Речак, Мулапољце и Петрово.

Ова е прва пресуда за воени злосторства донесена во отсуство врз основа на изменетиот Закон за кривична постапка во 2022 година.

Судењето во отсуство може да се одржи под услов обвинителството и судот да ги исцрпат сите средства за обезбедување присуство на обвинетиот. Во случајот со Акшиќ, судењето започна во ноември 2023 година.

Акшиќ беше осуден врз основа на обвинението во кое беше обвинет за предизвикување на страдање и повреда на телесниот интегритет или здравје, како и предизвикување на страв кај цивилното население, во периодот од јануари до мај 1999 година, заедно со други припадници на српските сили.

Исто така, Акшиќ заедно со членовите на споменатата група наредил протерување на населението и ги запалил куќите на настраданите.

На местото викано „Луг Неше“ во село Петрово кај Штимље, се вели дека Акшиќ со пушка пукал во едно лице, кое претходно бил запрен од осудениот.

Исто така, како што се наведува, Акшиќ учествувал и во убиство на неколку цивили во селото Речак.

Во декември минатата година, Специјалното обвинителство на Косово објави дека поднело вкупно 33 обвиненија, во кои има 89 лица, за воени злосторства извршени на Косово.

Од крајот на војната во Косово, околу 70 лица се осудени за воени злосторства пред домашните и меѓународните институции.

Од 2000 до 2008 година, воените злосторства на Косово ги истражуваше Мисијата на Обединетите нации на Косово (УНМИК), додека од 2008 година таа работа ја презеде Мисијата на Европската Унија за владеење на правото (ЕУЛЕКС) .

Потоа, во 2018 година, оваа мисија ги предаде сите предмети на косовското обвинителство и на локалните судови.

За време на војната во Косово, од 1998 до 1999 година, беа убиени повеќе од 13.000 цивили, додека илјадници се исчезнати.

Се уште се трага по околу 1.600 лица, главно од албанската заедница.

Уапсен е сопственикот на кумановската компанија „Ритрон копи“, Артан Ајрули, дознава Радио Слободна Европа (РСЕ).

Апсењето на Ајрули е во рамки на друга истрага поврзана со работата на поранешното раководство на Државната лотарија. Станува збор за добиени тендери за набавка на телевизори за државното акционерско друштво.

На 17 декември, РСЕ објави дека пребројувањето на набавените уреди е направено по барање на Финансиската полиција, која ги истражува набавките на ТВ уреди во различни димензии од „Ритрон копи“.

Финансиската полиција ги проверуваше испораките од кумановската компанија за бројот на доставени телевизори и дали се работи за истите брендови за кои биле склучени договорите.

Пред четири месеци, истражителите проверуваа и други тендери на Државна лотарија за маркетинг и промоција поврзани со оваа компанија.

Станува збор за фирма на млад кумановец кој склучил договор за набавка на терминали за коцкање за потребите на Државна лотарија.

Минатата година, РСЕ пишуваше дека тендерот тежок околу 205.000 евра го доби компанијата „АП Солутионс“, чиј сопственик и управител Фљамур Невзатовски тој период бил вработен во „Ритрон копи“, компанијата која всушност била и единствената конкуренција на тендерот.

Тогаш 19-годишниот Невзатовски не одговори на прашањата на РСЕ кои се неговите познавања од трговија и аплицирање на тендери со оглед на неговата возраст, од каде ќе ги набави терминалите за Лотарија и дали е можеби фиктивен сопственик на „АП Солутионс“.

Јавно објавените податоци за компанијата „Ритрон копи“ на Фејсбук тогаш открија и фотографии од 2016 година на Артан Ајрули и Перпарим Бајрами, кој во тој момент нема никаква функција во Државната лотарија.

Анализата на тендерите, пак, покажа дека од јануари 2022 година, период кога Перпарим Бајрами ја презема раководната позиција како генерален директор во „Државна лотарија“, компанијата „Ритрон копи“ се појавува како победник на тендери во акционерското друштво.

Бирото за јавни набавки покажува дека Државна лотарија склучила шест договори со оваа компанија за набавка на телевизори, компјутерска и комуникациска опрема, мултифункциски уреди и графички станици за ТВ извлекување.

Договорите се склучени во период од јуни 2022 до средината на октомври 2023 година. Нивната вредност изнесуваше 365.252 евра.

По заминувањето на Перпарим Бајрами од раководната позиција, Државната лотарија ги стопираше рамковните договори и повеќе не ги користи нивните услуги.

Државната комисија за спречување на корупцијата (ДКСК) истакнува дека нема надлежност да ја истражува веродностојноста на сертификатот по англиски јазик на директрот на Агенцијата за национална безбедност, Бојан Христовски.

Денешната реакција од ДКСК следува откако претходно опозицискиот Социјалдемократски Сојуз побара повлекување и преиспитување на одлуката на Антикорупциска во врска со случајот со дипломата на Христовски, како и преиспитување на анализата направена од Државниот просветен инспекторат (ДПИ).

„Во однос на предметот за директорот на АНБ, што се однесува на оспорената факултетска диплома, надлежна иснтитуција која ги утврдува фактите е Државниот просветен инспекторат врз основа на чиј записник од спроведен инспекциски надзор е донесена одлуката на ДКСК. Во однос на овој случај, сакаме да укажеме дека ДКСК нема надлежност да презема истражни дејствија во однос на веродостојноста на сертификатот за познавање на странски јазик и тоа прашање е во надлежност на истражните органи“, се вели во реакцијата од ДКСК.

Од ДКСК ги негираат обвинувањата од СДСМ дека членката на оваа комисија Цвета Ристовска, која реферираше дека сè е во ред со дипломата на Христовски, истовремено е и предавач на истиот Универзитет од каде што е издадена спорната диплома.

„Што се однесува до членот на ДКСК Цвета Ристовска, сакаме да укажеме дека нејзината соработка со Универзитетот за туризам и менаџмент Скопје била на ниво на гостин предавач и никогаш за финансиски надомест или друг тип договорна соработка. Оттаму, сметаме дека не постои никаков судир на интерес бидејќи нема никаква поврзност со наведниот универзитет“, информираат од ДКСК.

Инаку ДКСК пред два дена констатираше дека нема основа за постапување по пријавата за судир на интереси и корупција при именувањето на директорот на Агенцијата за национална безбедност, Бојан Христовски.

На седницата од 24 декември, ДКСК утврди дека Христовски ги исполнува условите за именување според Законот за АНБ. Сепак беше истакнато дека Комисијата нема надлежност за директна експертиза на дел од документите.

Одлуката на ДКСК следува откако во случајот со именувањето на директорот на АНБ, Бојан Христовски, спорни беа сертификатот за англиски јазик, за кој постојат сомневања дека е издаден од неовластено јазично студио во Пловдив, Бугарија, потоа дипломата за високо образование, за која имаше сомневања за валидноста од Универзитетот за туризам и менаџмент во Скопје и документите за работно искуство поврзано со тоа дали Христовски има доволно години стаж на раководни позиции, како што е предвидено со законските услови.

За назначувањето на Бојан Христовски за прв човек на Агенцијата на национална безбедност, предистрага отвори и Обвинитеството, откако во јавноста се отвори сомнеж за сертификатите коишто ги поседува за да ја извршуваа функцијата. Од Основното јавно обвинителство Скопје информираа дека до нив пристигнале две анонимни пријави, кои се споени во една и дека предметот е веќе распореден кај јавен обвинител.

Тајланд ја прифати поканата да стане земја партнер на БРИКС и се надева дека во наредниот период ќе се приклучи во организацијата како полноправна членка, соопшти денеска Министерството за надворешни работи на земјата.

Портпаролот на министерството на прес-конференцијата рече дека Тајланд на 31 октомври добил официјална покана да стане партнер на БРИКС од претседавачот на таа организација, Русија, а дека на 24 декември на седницата на владата било одлучено да се позитивен одговор на таа покана.

Како што наведе, истиот ден тајландскиот министер за надворешни работи испратил писмо до рускиот колега во кое ја изразува согласноста на Тајланд да се приклучи на БРИКС како земја партнер.

Според портпаролот, Тајланд се надева дека ќе го подобри нивото на односите со земјите-членки на организацијата, со цел да ги подобри можностите за развој на сопствената економија.

Компаниите кои доброволно се согласија дека ќе ги намалат цените на основните прехранбени производи во рамки на новогодишната кошничка, да си го одржат зборот и да не го прекршуваат ветеното, апелира Стопанската комора на северосападна Македонија (СКСЗМ).

Комората досега нема потврда дека некои од нејзините членки не се придржуваат до оваа мерка и дека направиле какви било зголемувања на цените надвор од договореното.

„Компаниите што предложија сами, самоволно, без никаков притисок, треба да се придржуваат кон тој предлог, да ги почитуваат предлозите и мерките што ги креиравме заедно со Владата. Не можеме да знаеме 100 отсто, но засега немаме информации дека некои наши членки не се придржуваат до мерката. Имаме и Управен одбор кој ни кажува дека нема такви промени. Ние само можеме да апелираме до нашите членки кои дале збор до 15 јануари да ги држат тие цени, да се придржуваат на тој предлог. Верувам дека треба така и да постапат, изјави денеска претседателот на СКСЗМ, Менди Ќура.

СКСЗМ уште еднаш го потврди ставот дека е против замрзнување на цените и ограничување на маржите.

„За ограничување на маржите, ние сме против. Како Комора секогаш бевме и против замрзнување на цените. Ние сме за слободен пазар и тие ставови не ги менуваме. Мислиме дека слободниот пазар е главниот фактор во државата што треба да го процени квалитетот и квантитетот“, истакна Ќура на прес-конференција.

Поради поплаките на граѓаните дека се зголемени цените на некои прехранбени производи кои не се дел од новогодишната кошничка, Владата деновиве најави зајакнати инспекциски контроли во маркетите и можни ограничувања на цените и маржите на овие производи.

Од 15 декември почнаа да важат цените од таканаречената „новогодишна кошничка“ во која производите би требало да се со пониски цени од минимум 10 проценти.

Бројката на производи кои влегуваат во кошничката се очекува да достигне до 1000, опфатени се околу 80 компании, но во неа не влегуваат маслото шеќерот, кафето и какаото за, како што беше кажено, да не им се направеле големи штети на компаниите.

Ненад Нешиќ, министер за безбедност во Советот на министри на Босна и Херцеговина, е уапсен поради корупција, потврди Обвинителството на Босна и Херцеговина.

Нешиќ е приведен во петокот, на 26 декември, во истрагата што заеднички ја воделе Државното обвинителство и Управата за организиран и сериозен криминал на Министерството за внатрешни работи на Република Српска, соопшти Обвинителството.

Освен Нешиќ, уапсени се и Милан Дакиќ, директор на Јавното претпријатие „Патишта РС“, Младен Лучиќ, брат на поранешниот министер во Советот на министри на БиХ, Милош Лучиќ и уште четири лица. Тие се сомничат дека како управители во „Патишта РС“ и неименувана фирма сториле кривични дела: здружување за извршување кривични дела, перење пари, злоупотреба на службената положба или овластување и примање поткуп.

Министерството за внатрешни работи на РС соопшти дека акцијата „Тунел 2“ се спроведува во Бања Лука, Источно Сараево и Бјелина и дека се во тек претресите на станбените и деловните единици што ги користеле приведените.

Нешиќ беше министер за безбедност на БиХ од 2022 година, а директор на „Патишта РС“ беше од 2016 до 2020 година. Во ноември 2020 година, против Нешиќ беше поднесена пријава до Окружното јавно обвинителство во Бања Лука поради сомневање дека ја злоупотребил својата положба како одговорно лице.

Тогаш изјавија дека ги прекршил одредбите од Законот за јавни набавки на Босна и Херцеговина и дека на крајот остварил финансиска корист за фирмата „Приједорпутеви“ од речиси 8,5 милиони евра.

Нешиќ во моментов е претседател на Демократскиот народен сојуз, кој е во коалиција со Алијансата на независни социјалдемократи, на Милорад Додик.

Додик, кој е претседател на РС, се огласи на мрежата Х и рече дека тоа е „неприфатлива постапка“ и дека станува збор за „прогон на кадри“ од Република Српска.

Централната изборна комисија на Косово ќе почека да се завршат законските процедури и потоа ќе донесе одлука за вклучување на дневен ред на прашањето за потврдување на учеството на изборите на Српската листа, најголемата српска партија на Косово, на која претходно и одби сертификација.

На 25 декември, Изборачкиот панел за жалби и претставки ја укина одлуката на ЦИК и и наложи да го одобри учеството на Српската листа на парламентарните избори во февруари 2025 година.

„Одлуката на Избирачкиот панел содржи правен совет според кој е дозволена жалба до Врховниот суд, во рок од 48 часа од моментот на одлуката. Затоа ЦИК ќе чека да се завршат законските процедури пред да го стави то прашање на дневен ред“, изјави Валмир Елезит портпарол на ЦИК за Радио Слободна Европа.

На 23 декември ЦИК одби да ја потврди изборната листа на Српската листа, најголемата српска партија на Косово.

Според одлуката на Избирачкиот панел за приговори и претставки, Српска листа ги исполнила критериумите по поднесување на „политичка изјава“, листа на кандидати и пријава за секој кандидат.

Српската листа, која поднесе жалба на одлуката на ЦИК, како одговор на наредбата на Избирачкиот совет изјави дека ги исполнила сите законски процедури и ја окарактеризира одлуката на ЦИК како „обид за елиминирање на Српската листа од изборниот процес и изборен инженеринг спроведено со цел да се фаворизираат подобни Срби“, а се под влијание на косовскиот премиер Албин Курти.

САД, Германија и Европската Унија изразија загриженост поради одлуката на ЦИК да не ја верификува изборната листа на Српска листа.

Експертите за политичките случувања во Косово по одлуката на ЦИК за РСЕ изјавија дека ќе се донесе одлука во корист на Српската листа и ќе ги обврзе ЦИК да ја верификуваат партијата за изборите.

Српската листа најави дека ќе учествува на изборите на 9 февруари по периодот на бојкот на политичките процеси во Косово.

Во 2022 година, членовите на таа партија колективно се повлекоа од институциите на Косово, спротивно на одлуките на косовските власти за проширување на јурисдикцијата на целата територија на земјата.

Негативниот годишен извештај за работата на Судскиот совет е причината поради која пратениците одлучиле да ги отповикаат членовите во Советот кој ги назначува, изјави денеска (26 декември) претседателот на Собранието Африм Гаши.

Петмина членови на судскиот совет назначени од Собранието ќе бидат отповикани во Комисијата за именување и назначување.

„Тоа значи дека може да отпочне процедурата за нивно разрешување и назначување на нови, како што е во Деловникот, како што биле назначени, така ќе бидат и разрешени“, изјави Гаши.

Судскиот совет е составен од 15 члена, од кои тројца ги избира избира Собранието со Бадентерово мнозинство. Други двајца ги предлага претседателот на државата, но изборот го врши Собранието. Еден од овие двајца членови треба да биде припадник на помалите етнички заедници.

Осум члена, пак, ги избираат судиите од своите редови на непосредни избори со тоа што тројца од нив се припадници на заедниците кои не се мнозинство во државава. Двајца се само по функција членови, може да присуствуваат на седници, но немаат право на глас, тоа се претседателката на Врховниот суд и министерот за правда.

Во однос на делот кога може да се очекува разрешувањето на овие членови, Гаши не прецизираше, но посочи дека на дневен ред ќе биде ставено веднаш што се создадат услови за тоа.

Опозициската СДСМ обвини дека со ова се прави груба партизација на Судскиот совет и дека овие постапки се спротивни на договореното на власта со ЕУ за реформската агенда.

Лидерот на СДСМ Венко Филипче обвини дека обидот за партиско заробување на државата се рефлектира и во најавата за распуштање на Судскиот совет, која е директен удар врз демократијата.

„Јас уште по првите чекори на оваа Влада најавив дека ВМРО-МВРО се враќа. Но вчерашната најава дека Владата планира да го распушти Судскиот совет, односно да разреши пет членови, е чекор кон целосна контрола врз судството. Ова СДСМ нема да го дозволи. Ова ќе значи газење на демократијата и враќање кон мрачните времиња на политички прогон,“ истакна Филипче.

На ваквите обвинувања од ВМРО-ДПМНЕ во писмено соопштение возратија дека партизацијата на институциите настанала во претходната влада на СДСМ и ДУИ.

„Судскиот совет беше племенски совет меѓу Муртино и Зајас. СДСМ кои го поставија митаџијата Наќе Георгиев сега зборуваат за судството, која трагедија. СДСМ се партија која на чело на Судски совет ја имаа Весна Дамева од СДСМ“, се вели во нивното соопштение.

Во меѓувреме Судскиот совет нема претседател, затоа што Весна Дамева поднесе оставка од функцијата на 2 декември поради, како што изјави, политички притисоци и обиди за нарушување на нејзиниот интегритет од неколку политичари од власта, меѓу кои и премиерот Христијан Мицкоски.

Членовите на советот побараа неколку дена за да размислат кого да предложат за нејзина замена, но по речиси еден месец, предлог во јавноста не соопштија.

Годишниот извештај за работата на Судскиот совет за 2023 година беше поднесен во април годинава, но пратениците го разгледуваа минатата недела, и по него се изјаснија негативно.

Стабилноста на денарот е загарантирана, а девизните резерви годинава се околу 40 отсто над нивото од периодот пред пандемијата, вели гувернерката на Народната банка Анита Ангеловска-Бежоска во интервју за Македонската телевизија. Таа додава дека се очекува постепено стабилизирање на инфлацијата и следната година.

Гувернерката, како што информира Народна банка, нагласила дека НБ преку своите мерки успеала да ја одржи макроекономската стабилност, како и стабилноста на курсот на домашната валута во однос на еврото.

Говорејќи за нивото на девизните резерви, како главен инструмент за одржување на стабилноста на курсот, гувернерката посочува дека тоа е значително повисоко во однос на претпандемичниот период и нагласи дека се должи на постојаниот откуп на девизи од страна на Народната банка на девизниот пазар во изминатите две години.

Во однос на инфлацијата, гувернерката истакнува дека по просечната инфлација од 9,4 отсто минатата година, таа во првите десет месеци од оваа година изнесува 3,4 отсто и дека се очекува натамошно постепено забавување и следната година. Сепак, гувернерката посочува и на одредени ризици.

„Важно е да се истакне дека цените на примарните производи се под значително влијание на геополитичките случувања, а тој дел сè уште е ранлив, постои голема неизвесност и потребно е големо внимание. Дополнителни извори на ризици се секако домашните фактори, особено пазарот на трудот, на кој треба да му обрнеме особено внимание за да не се соочиме со нови бранови на инфлациски движења“, вели Ангеловска-Бежоска.

Гувернерката истакнува дека поставеноста на монетарната политика и во иднина ќе биде условена од инфлацијата и девизниот пазар.

Претседателот на Казахстанскиот Сенат на 26 декември изјави дека се уште не е позната причината за падот на авионот на Азербејџан ерлајнс на северот на Казахстан.

„Ниту една од овие земји - ниту Азербејџан, ниту Русија, ниту Казахстан - не е заинтересирана да крие информации. Сите информации ќе бидат достапни за јавноста“, рече Ашимбаев Маулен, пренесе Ројтерс.

Патнички авион „Ембраер“ се урна на 25 декември во близина на градот Актау во Казахстан, при што загинаа 38 лица.

Дописникот на Радио Слободна Европа (РСЕ) Ајнур Сапарова го посети селото Саикн Шапагатов во регионот Мангистау, местото на падот на патничкиот авион.

Полицијата која ја надгледува областа изјави дека „истрагата е во тек“ и го ограничи пристапот до местото на несреќата. Присутни беа експерти од азербејџанското Министерство за вонредни ситуации, но одбија да дадат изјави.

Во авионот кој летал од главниот град на Азербејџан Баку за Грозни во руската република Чеченија имало 67 лица.

Од се уште непознати причини, леталото скршнало кон Каспиското Море непосредно пред приодот за слетување, а подоцна се урнал во близина на крајбрежниот град Актау.

Заменик-премиерот на Казахстан Канат Бозимбаев на 25 декември изјави дека 38 лица загинале, а 29 преживеани се здобиле со повреди, многумина од нив со тешки изгореници.

Денеска (26 декември) во Азербејџан е национален ден на жалост.

Знамињата во Азербејџан се на половина копје, објави казахстанската новинска агенција Tengrinews, цитирајќи локални медиуми, додека културните настани закажани за 26 декември во театрите и концертните сали се одложени.

„Телата на починатите патници и членови на екипажот се враќаат во Азербејџан“, се наведува во заедничката изјава на авиокомпанијата и Министерството за вонредни состојби на Азербејџан на мрежата X.

Според Tengrinews, меѓу жртвите има и руски, азербејџански и киргистански државјани.

Девет повредени руски патници во тешка состојба, меѓу кои и едно дете, се пренесени со специјален авион за помош во Москва, пренесе руската државна новинска агенција Тасс.