Министерот за економија Крешник Бектеши се врати од пат во САД и најпрво не пред Владата туку пред медиумите на брифинг објаснуваше зошто е побарано и одобрено спојување на две концесии за експлоатација на бакар и злато од компанијата Еуромакс Ресоурцес ДОО Скопје, за рудникот Иловица. Тврди дека Министерството за економија само го почитувало законот и насоките дадени од Управниот суд.

„Уште сто пати да се повтори оваа ситуација, уште сто пати би одлучиле идентично“, дециден е Бектеши.

Тој пред новинарите го презентираше целиот процес за добивање две концесии за Иловица. За првата постапката започнала во 2005 година а завршила со потпис на концесија од тогашниот министер Зоран Ставревски во 2012 година. Но, откако фирмата во 2016 год побарала дозвола за експлоатација што е финален чекор, министерството за економија во 2019 во време на Бектеши како министер, ја одбиле фирмата со образложение дека документацијата е некомплетна.

Иницијативата за втората концесија била отпочната во 2009 год, ги поминала исто така сите фази и позитивни мислења од Министерството за животна средина, за Транспорт и врски, Министерството за внатрешни работи, Министерството за култура, Министерството за земјоделство, Општините Босилево и Ново Село и одлуката за давање на концесија била потпишана од тогашниот премиер Никола Груевски во 2015 година. Кога повторно во Министерството за економија било побарана дозвола за експлоатација повторно во 2019 год било донесено решение дека документацијата е некомплетна.

Во меѓувреме во два наврати фирмата побарала да се спојат двете концесии и тоа во 2018 и во 2019, но по предлогот за спојување немало одлуки. Токму тоа вели Бектеши дека е причина што сега во 2023 та Управниот суд донел одлука дека мора да се одлучува по барањето за спојување на двете концесии.

Но, Министерот за економија не кажа конкретно пред новинарите, зошто на седницата на кога цела влада гласаше за соединување на концесиите тој како министер предложил итно носење на оваа одлука, а останатите како што рекоа без да знаат за што се работи, гласале.

„Не успеав да се слушнам со колегите, но целосно ги отфрлам сите тврдења кои деновиве ги видов во медиумите. Во сите документи имаа увид преку системот е-влада, ден претходно. Со никој од нив не сум во нарушени односи и во вторник на седница се ќе им презентирам, и додатно ќе им ја доставам хронологијата за тоа како е дојдено до концесии. Итноста на точката е заради други предмети кои ги имаме во моментов, а се наоѓаат пред меѓународна арбитража, но не можам да откривам детали за да не наштетам на постапките“, рече Бектеши.

Владата на 27 јуни гласаше двете концесии да бидат споени - едната концесија за експлоатација на бакар и злато на локалитетот „с.Иловица“ во општина Босилово, а другата исто така на локалитетот „Иловица“, но која зафаќа дел и во општина Ново Село. Ваквата одлука предизвика силни реакции во јавноста, особено од активистите кои се борат против отворање на рудник во струмичко и сметаат дека драматично ќе ја загрози животната средина, по што неколку министри од Владата најавија ревидирање на оваа одлука.

Премиерот Димитар Ковачевски и денеска повтори дека сите информации поврзани со рудникот Иловица најпрво ќе бидат доставени до Владата, а потоа министерот за економија Крешник Бектеши ќе ги сподели и со медиумите. Но, Бектеши го стори спротивното. Сепак Ковачевски повтори дека ако граѓаните не сакаат, рудник нема да има.

„Министерството за економија на наредната седница треба да достави детална информација за сите одлуки, судски и управни постапки водени од 2012 година до денес. Врз основа на таа информација потоа ќе се донесат соодветни одлуки за иднината. Притоа ќе мора да се внимава на интересот на граѓаните, јас тоа јасно сум го кажал од првиот ден, дека рудници може да има има само со согласност на граѓаните, ако се против, не може да има“, рече Ковачевски.

Сега и Бектеши тврди дека е против тоа да се отвораат рудници, но вели дека мора да ги почитува законите. Професори од правниот факултет за Радио Слободна Европа тврдат дека одлуката на Владата може да се поништи. Бектеши пак решението го гледа во давањето нова концесија после која по законот следуваат нови четири години, рок за да се добие дозвола за експлоатација.

За неформалната иницијатива „Здрава котлина“ која се противи на отворање на рудникот „Иловица - Штука“, ваквиот расплет на настаните е поврзан со тетовската интернационална компанија „Еколог“ и семејството Дестани. Активистите од иницијативата претходно објавија дека 25 насто од компанијата „Еуромакс Рисорсес“ се продадени на компанија преку холандскиот холдинг „НД Груп“, во која е дел и компанијата „Еколог“ на бизнисменот Дестани.

Се сомневаа дека станува збор за фирма што е блиска со ДУИ, што за нив остави големи сомнежи дека се случува трговија со влијание. Министерот вели дека ги познава Дестани, но дека нема никаква поврзаност со нив или пак неговата матична партија ДУИ.

Американскиот претседател Доналд Трамп започна телефонски разговор со рускиот претседател Владимир Путин, додека тој се обидува да постигне прекин на огнот во војната во Украина, која ги исцрпи војниците и ресурсите на двете страни.

„Повикот се одвива добро и сè уште е во тек“, напиша Ден Скавино, заменик-шефот на кабинетот на Белата куќа, во објава на платформата за социјалната платформа Х на 18 март.

Трамп првпат ја соопшти информацијата за повикот доцна на 16 март за време на летот назад во Вашингтон од неговото одморалиште во Флорида.

Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, изјави за новинарите во Москва на 18 март дека со разговорот се очекува да се допре до „голем број прашања“ околу односите меѓу САД и Русија, како и војната во Украина.

„Сакаме да видиме дали можеме да ја доведеме таа војна до крај. Можеби можеме, можеби не можеме, но мислам дека имаме многу добри шанси“, рече Трамп.

На прашањето за можните отстапки кои би можеле да бидат потребни за да се обезбеди прекин на огнот, Трамп рече дека „ќе зборуваме за земјиште. Ќе зборуваме за електрани“.

„Мислам дека имаме многу за тоа веќе дискутирано од двете страни, Украина и Русија“, изјави Трамп.

Трамп го постави приоритет во првите месеци од неговиот втор мандат да постигне договор за прекин на огнот во тригодишната војна во Украина.

По одржувањето на разговорите во Саудиска Арабија, украинските и американските власти на 11 март објавија дека Киев се согласил на 30-дневен предлог за прекин на огнот, во зависност од договорот на Русија.

Москва досега реагираше ладнокрвно на идејата, при што Путин предложи дополнителни услови, вклучително и замрзнување на испораките на американско оружје за Киев.

Во меѓувреме, висок руски функционер рече дека Москва ќе инсистира на Украина да не и се приклучи на НАТО и да остане „неутрална“ во каков било мировен договор, услови кои Киев долго време ги отфрла.

Една од првичните поплаки на Кремљ во оправдувањето на инвазијата во февруари 2022 година продолжува да биде едно од централните барања на Киев, а тоа е проширувањето на НАТО.

На 14 март, Путин рече дека секој договор треба да доведе до долгорочен мир кој се однесува на „основните“ причини за војната, очигледно повикување на проширувањето на НАТО и други случувања, за кои Путин тврди дека ја загрозиле безбедноста на Русија.

Во забелешките објавени на 17 март, рускиот заменик-министер за надворешни работи Александар Грушко изјави за рускиот весник „Известија“ дека „ ќе бараат безбедносните гаранции да станат дел од овој договор“.

„Дел од овие гаранции треба да биде неутралниот статус на Украина, одбивањето на земјите од НАТО да ја прифатат во алијансата“, рече тој.

Украинскиот претседател Володимир Зеленски честопати нагласуваше дека за Киев да прифати каков било мировен договор, тој мора да има безбедносни гаранции за Украина од нејзините западни партнери, вклучително и евентуално членство во НАТО.

„Инсистирав [на членството на Украина во] НАТО, но знаете кои беа одговорите“, рече тој во февруари, сугерирајќи дека патот кон приклучување кон западната воена алијанса останува попречен.

На 16 март, американскиот државен секретар Марко Рубио во интервју за Си-Би-Ес рече дека конечниот мировен договор „ќе вклучува многу напорна работа, отстапки и од Русија и од Украина“, додавајќи дека би било тешко дури и да се започнат такви разговори „додека тие пукаат еден кон друг“.

Исто така, на 17 март, францускиот претседател Емануел Макрон и новиот канадски премиер Марк Карни се состанаа во Париз и „ја потврдија својата непоколеблива поддршка за Украина додека таа продолжува да се спротивставува на неоправданата руска војна за агресија“, се вели во заедничката изјава.

Во меѓувреме, Зеленски на 16 март го разниша своето воено раководство, назначувајќи го генерал-мајор Андриј Хнатов за нов началник на Генералштабот на Украина, на местото на генерал-полковник Анатолиј Бархилевич, додека Киев сака да го забрза темпото на реформи и реорганизација.

„Ние постојано ги менуваме вооружените сили за да ги направиме уште поборбено подготвени. За да го постигнеме тоа, го менуваме системот за управување и воведуваме јасни стандарди“, рече министерот за одбрана Рустем Умеров.

Во соопштението се вели дека Бархилевич, кој беше назначен на функцијата во февруари 2024 година, сега ќе биде генерален инспектор на Министерството за одбрана. Бархилевич го замени генерал-полковник Серхи Шаптала кога ја презеде функцијата во Генералштабот во 2024 година.

Организираниот криминал напредува благодарение на употребата на вештачката интелигенција (ВИ) и другите нови технологии, објави во вторникот Европол. Експертите на европските полициски сили со седиште во Холандија гледаат „фундаментална промена“ во средствата, тактиките и структурите, јавува германската новинска агенција ДПА.

„Организираниот криминал дестабилизира сè повеќе општества, се повеќе се храни со интернет и е значително забрзан од вештачката интелигенција и другите нови технологии“, се наведува во извештајот.

Според Европол, вештачката интелигенција се користи во врска со сексуалната злоупотреба на деца.

Се фалсификуваат фотографии или филмови и се користат за уцена на деца. Гласовите и лицата, исто така, може да се направат да изгледаат измамнички реално со помош на вештачка интелигенција. Анализата на организираниот криминал ја објавува Европол на секои четири години.

„Тие се пофлексибилни и поопасни од кога било досега“, вели шефот на Европол, Кетрин Де Боле.

Еден јасен тренд е поголемото регрутирање млади луѓе од криминални банди, некои на возраст од 14 години. Тие се регрутирани на социјалните мрежи, на пример, за да извлечат пакети со кокаин од контејнери во пристаништата, но и за екстремни акти на насилство, вклучително и нарачани убиства, се наведува во извештајот.

Парламентот во Унгарија донесе закон со кој се забранува годишната „Парада на гордоста“ која се залага за правата на ЛГБТК заедницата и дополнително законски уреди заострување на ограничувањата за изразување на нехетеросексуален идентитет во јавноста, јавува германската новинска агенција ДПА.

Пратениците го усвоија предлогот на итна седница во вторникот, со 137 гласа „за“ и 27 „против“ во 199-члениот парламент. Мерката беше предложена од десничарската влада на унгарскиот премиер Виктор Орбан.

Гласањето предизвика протести во салата, каде што противниците на законот поставија димни бомби кога беше објавен резултатот.

Орбан го најави овој предлог во говорот во февруари, предупредувајќи ги организаторите „Парадата на гордоста“ дека подготовката за овогодинешната парада би била „губење време и пари“, затоа штоорганизаторите и учесниците може да се соочат со казни.

Властите планираат да користат технологија за препознавање лица за да ги идентификуваат прекршителите.

Оваа забрана е дел од законот познат како „закон за заштита на децата“ во Унгарија.

Иако настаните на гордоста не се експлицитно именувани, парламентарните дебати јасно покажаа дека тие потпаѓаат под новите ограничувања.

Унгарскиот Закон за заштита на децата од 2021 година веќе го забранува пристапот на малолетниците до информации за нехетеросексуалниот начин на живот. Книгите, филмовите и другите медиуми кои содржат ЛГБТК содржина не смеат да им бидат достапни на децата според законот.

Владата, дополнително подготвува уставен амандман со кој во Уставот ќе се дефинира секое лице како машко или женско, исклучувајќи го признавањето на небинарни поединци.

Од 2020 година, уставот на Унгарија пропишува дека мајка може да биде само жена, а татко може да биде само маж.

Мерките се дел од поширокиот притисок на владата на Орбан да ги ограничи правата на ЛГБТК, предизвикувајќи остри критики од групите за човекови права и Европската унија.

Целта не е „да прави ПР, туку за да излезам пред вас, да не се кријам и да зборувам отворено за сето она со кое се соочуваме“, одговори на новинарско прашање премиерот Христијан Мицкоски по реакцииите во јавноста за посетите на болнички соби во кои лежат повредените од пожарот во кочанската дискотека „Пулс“ каде загинаа 59 луѓе, а 180 се повредени.

Реакциите на социјалните мрежи и во јавноста настанаа по посетата на српскиот претседател Александар Вучиќ кој со толпа новинари и камери влезе во болничките соби на повредените кои се лекуваат во Србија.

Над 50 пациенти се испратени надвор од државата, од кои 9 пациенти се во Турција, во Бугарија 14 пациенти од кои 8 пациенти во Софија, 5 пациенти во Солун, 17 пациенти во Србија, како и 2 лица во Будимпешта и 4 лица во Романија, соопшти министерот за здравство Арбен Таравари.

Во Клинички центар моментално има 49 пациенти, а во ГОБ „8 Септември“ 18 пациенти, во Стара Градска болница 17.

Мицкоски изјави дека при посетата на пациентите повредени во пожарот во Кочани, коишто се хоспитализирани во Скопје ги запазил сите протоколи. Овој одговор следуваше на прашањето според кој протокол е дозволена посета на политичари, кога ни на семејствата не им е дозволена посета во ситуација кога е можно посетата да предизвика последици по кревкото здравје на повредените.

Мицкоски вели дека „има и такви коишто влегуваа со камери и слично“, но дека тој никаде не влегол со камери и нема намера да прави ПР од сето ова.

„Фотографиите се во тил, нема ниту едно лице, многу внимателно ги биравме фотографиите за да нема ниту едно лице. Не го правам тоа поради ПР, туку го правам за да излезам пред вас за да не се кријам и за да зборувам отворено за сето она со кое се соочуваме“, изјави Мицкоски по посетата на повредените во болницата „8-ми Септември“.

Тој смета дека неговата задача е преку медиумите да се обрати со пораки до граѓаните, кои се важни.

„Но, ако е тоа проблем, подготвен сум да сносам одговорност, додаде премиерот.

Премиерот апелираше до луѓето кои преживеале да се јават на матичен лекар на проверка на нивното здравје, поради можното вдишување на јаглерод диоксид.

Во пожарот кој настана ноќта меѓу 15 и 16 март, загинаа 59 луѓе и над 180 повредени.

Претседателот на Европската народна партија (ЕПП), Манфред Вебер, рече дека Европската Унија (ЕУ) треба да го поддржи Радио Слободна Европа како медиум кој ги промовира европските вредности - слобода, демократија, владеење на правото.

Вебер тоа го кажа во Подгорица, на конференцијата „Семејството на ЕПП во регионот на Западен Балкан“.

Тој оцени дека Црна Гора е лидер во процесот на пристапување во Европската унија (ЕУ), наведувајќи дека е „видлива посветеноста на Владата и на целото општество кон оваа цел“.

„Црна Гора и другите земји во регионот бараат интеграција заснована на заслуги и секој спротивен сигнал од наша страна треба да се избегне“, смета Вебер.

На новинарско прашање дали ЕУ треба да го поддржи Радио Слободна Европа откако претседателот на САД, Доналд Трамп потпиша извршна наредба да се скратат седум федерални агенции, вклучително и Американската агенција за глобални медиуми УСАГМ (USAGM), која меѓу другите го надгледува и Радио Слободна Европа/Радио Слобода (РСЕ/РЛ), Вебер рече дека тоа е пример колку се менува геополитичката ситуација.

„Верувам дека оние кои ги промовираат овие вредности, а тоа е Радио Слободна Европа во Прага, во Чешка, треба да бидат поддржани од Европската унија“, рече Вебер.

Тој се осврна и на буџетот потребен за работа на Радио Слободна Европа.

„Зборуваме за буџет од приближно 140 милиони евра, колку што е сегашното финансирање на РСЕ. Затоа, од моја перспектива, мора сериозно да бараме решение за да ги обезбедиме потребните средства. Тие ги бранат принципите за кои се залагаме“, рече тој.

Вебер кажа дека одлуките што ги носат не смеат да бидат краткорочни, туку „мора да се водат од она во што веруваме и за што се бориме“.

Вебер е претседател на ЕПП, најголемата група во Европскиот парламент, Европскиот совет и Европската комисија, од која потекнуваат претседателката на ЕК, Урсула фон дер Лајен и претседателката на ЕП, Роберта Мецола.

Некои членки на Европската унија почнаа да ја разгледуваат можноста за поддршка на Радио Слободна Европа по извршната наредба на Трамп.

Чешка, Полска, Летонија, Естонија и Литванија изразија поддршка за идејата, нагласувајќи дека затворањето ќе биде „подарок за противниците на Европа“ и дека затворањето ќе биде „непоправлива штета за демократските аспирации ширум светот“.

„Прекинот на финансирањето на РСЕ би бил „огромен подарок за американските непријатели“, рече претседателот и извршен директор на РСЕ, Стивен Капус на 15 март.

„Иранските ајатоласи, кинеските комунистички лидери и автократите во Москва и Минск ќе го прослават распаѓањето на РСЕ по 75 години. Давањето победа на нашите противници ќе ги направи посилни, а Америка послаба“, речеКапус во изјавата.

Радио Слободна Европа емитува програма во 23 земји на 28 јазици, со мисија да ги промовира демократските вредности и институции преку ширење информации и идеи.

Жителите на Кочани тврдат, дека сопственикот на дискотеката, кој веќе е во притвор имал голем резервоар за нафта близу дискотеката „Пулс“ во која настана пожарот во кој загинаа 59 луѓе. Сметаат дека е избегната поголема трагедија, бидејќи огнот не го зафатил и резервоарот. Прв оваа информација ја објави српскиот сајт Информер по што македонското обвинителство ја потврди информацијата.

„При увидот е констатирано дека постоел склад за гориво во близина на објектот. Сите други околности се испитуваат“, велат од обвинителството.

Од снимките кои ги објавуваат медиумите се гледа дека надворешна пумпна станица се наоѓа веднаш над дискотеката во ограден дел од куќа, а под земја се наоѓа складот кој е на исто ниво со објектот на дискотеката.

Инаку за пожарот во кој се повредени повеќе од 180 луѓе, во притвор за сега се 16 осомничени меѓу кои е и газдата на клубот. Загинаа 59 млади луѓе.

Пожарот настана од користење на пиротехнички сретства на настап на групата ДНК.

Вчера граѓаните протестираа пред куќата на сопственикот на дискотеката и го демолираа и другиот кафе бар кој го има во градот.

Потенцијалниот германски канцелар Фридрих Мерц денеска (18 март) изјави дека планираното зголемување на германските трошоци за одбрана и економскиот раст претставуваат пресвртница за европската безбедност.

„Со години живееме во лажно чувство на сигурност“, рече Мерц во обраќањето пред Бундестагот, додавајќи дека „повоената мировна дивиденда одамна е исцрпена“ и дека на Германија и треба целосна ревизија на нејзините одбранбени способности.

Тој нагласи дека одлуката за зајакнување на одбранбената готовност претставува „прв голем чекор кон нова европска одбранбена заедница“, која би можела да вклучи и земји надвор од Европската Унија.

Мерц меѓудругото истакна дека 3 милијарди евра (3,3 милијарди долари) дополнителна помош за Украина би можеле да бидат доделени после петок, односно по гласањето во долниот дом на парламентот за масовниот план за трошење и олеснување на строгите фискални правила во земјата.

Партиите кои го туркаа пакетот рекоа дека ја имаат потребната поддршка за да се донесат мерките.

Тој, исто така, мора да помине и во Горниот дом или Бундесратот, каде што гласањето е закажано за в петок (21 март).

Премиерот Христијан Мицкоски одговорајќи на новинарско прашање дали градоначалникот на Кочани ќе сноси одредена одговорност во врска со пожарот во дискотеката, најави дека истражните органи во текот на денот ќе ги проверат сите документи во Општината. Тој е на ставот дека никој нема да се заштитува и секој кој има каква било вина во врска со настанот, ќе одговара.

„Дали и колкава е одговорноста на градоначалникот, ќе утврди Обвинителството. Градоначалникот во својата оставка напиша дека стои на располагање за се. Не бега. Тука е. Денеска, колку што јас знам, истражните органи ќе влезат и во Општината. Ќе ги проверат сите документи. Ако вие сега пледирате дека тој е ВМРО-ДПМНЕ, па ние го штитиме, не, се лажете. Никого нема да штитиме. Свети ВМРО да биде, и јас да сум, родена сестра, брат да ми е, ќе одговара ако има каква било вина“, изјави Мицкоски по посетата на повредените од трагичниот пожар во Општина Кочани во ГОБ 8 Септември Скопје.

Како што посочи, кривична одговорност ќе има за сите, но не треба да се шпекулира, или да се креираат информации кои се косат со вистината.

Претходно, од Министерството за внатрешни работи ја потврдија информацијата дека денеска во зградата на општина Кочани се влезени претставници од надлежните институции кои треба да ја подигнат потребната документација во врска со надлежностите на општинската администрација околу дозволите и работењето на дискотеката „Пулс“.

Од Обвинителството засега нема официјална информација дали нивни обвинители се влезени во општинската зграда.

Градоначалникот на Кочани, Љупчо Папазаов вчера си поднесе неотповиклива оставка.

Стотици граѓани и студенти во Србија денеска (18 март) им оддаваат почит на жртвите од пожарот во Кочани. Пред Амбасадата на Северна Македонија во центарот на Белград се палат свеќи и се положуваат цвеќиња за 59-те жртви во пожарот во дискотеката „Пулс“ во Кочани.

Поменот за жртвите трае 75 минути.

Како што најавија студентите во блокада, покрај 15-минутниот помен што секојдневно го одржуваат во спомен на жртвите од новосадската несреќа што предизвика бран масовни протести во Србија неколку месеци, ќе додадат и минута молчење за секој загинат во Кочани.

„Покрај 15-те што вообичаено ги одржуваме, ќе додадеме минута за секој убиен во Кочани“, се вели во соопштението на студентите во блокада од Филозофскиот факултет во Белград.

Инаку во Србија и во Босна и Херцеговина денеска е Ден на жалост поради трагедијата во Кочани, додека во Црна Гора- Ден на жалост беше на 17 март.

Денеска е Ден на жалост и во Бугарија.

Во големиот пожар во дискотеката „Пулс“ во Кочани на 16 март загинаа најмалку 59 млади лица, а беа повредени 155 граѓани.

Од повредените, 89 пациенти се на лекување во земјава, а 76 се транспортирани во соодветни здравствени установи во странство.

Северна Македонија официјално го активираше Механизмот за цивилна заштита на ЕУ, првично барајќи итна евакуација на 15 пациенти со тешки изгореници. Како одговор, девет европски земји – Хрватска, Грција, Романија, Словенија, Шведска, Литванија, Унгарија, Луксембург и Норвешка – веднаш понудија помош преку овој механизам.

Турција денеска (18 март) ги осуди најновите израелски напади врз Газа, наведувајќи дека масовното убивање Палестинци претставува нова фаза во тоа, што го опиша како „политика на геноцид“ на Владата на Нетанјаху.

„Израел му пркоси на човештвото со кршење на меѓународното право и универзалните вредности на најсериозен начин“, се вели во соопштението на турското Министерство за надворешни работи.

Во него се предупредува дека агресивните акции на Израел ја загрозуваат регионалната стабилност во момент кога се интензивираат меѓународните напори за мир.

„Агресијата што ја покажа израелската Влада ја загрозува иднината на регионот. Неприфатливо е Израел да предизвикува нова спирала на насилство“, се наведува во соопштението од Министерството.

Анкара ја повика меѓународната заедница да заземе цврст став против Израел, повикувајќи на итна акција за траен прекин на огнот и испорака на хуманитарна помош за Газа.

Потврдувајќи ја позицијата на Анкара, Министерството ја нагласи и непоколебливата поддршка на Турција за палестинската кауза и посветеноста на регионалните мировни иницијативи.