„Ние сме рускиот народ. Само ние можеме да го запреме ова лудило. Излези и протестирај, не плаши се, не можат сите да не затворат“, рече Марина Овсијаникова, уредничка на руската државна телевизија, во видеото што го објави за да се совпадне со протестот на еден човек против руската инвазија на Украина.
За време на емитувањето на вечерната информативна програма Вриеме на Првиот канал на 14 март, таа покажа антивоен транспарент зад водителката која ги читаше вестите.
„Стоп за војната. Не верувајте во пропагандата, овде ве лажат“, пишуваше.
Натписот беше видлив во етерот само неколку секунди пред продуцентите да ја пресечат снимката, објави Радио Слободна Европа (РСЕ) на англиски јазик.
Овсијаникова веднаш беше приведена, а потоа издржа, како што рече, 14 часа распит во изолација без адвокат. На 15 март, таа беше осудена за административен прекршок за „организирање нелегални демонстрации“ поради нејзиниот видео повик за протести и казнета со 30.000 рубли (275 долари).
Покрај тоа, државната новинска агенција ТАСС објави дека Истражниот комитет размислува да ја обвини за нов закон со кој се криминализира „ширење очигледно лажни информации за вооружените сили“, што се казнува со затвор до 15 години.
Веројатно најхрабриот и најнагласениот чин на протест во Русија по инвазијата врз Украина
Тоа беше веројатно најхрабриот и најнагласениот чин на протест во Русија откако претседателот Владимир Путин нареди масовен воен упад во Украина на 24 февруари. И веднаш се наметна прашањето дали таквиот гест ќе остане симболичен или може да влијае на постапките на луѓето - вклучително и оние како Овсијаникова кои работеа со години во владејачкиот апарат на Путин - во земја долго време условена од пасивност и страв.
„Таквите работи можат да влијаат на расположението меѓу елитите“, напиша на Телеграм московскиот коментатор Дмитриј Козелев. „Едно лице во системот - ако не и најистакнатиот претставник - дејствуваше против системот. Тоа значи дека другите би можеле да го следат примерот.
„Според моите информации, антивоените чувства меѓу естаблишментот се доста силни. Има дури и меѓу генералите. Ако уредникот на Канал 1 може да излезе во етер со транспарент денес, што може да се случи утре?“, додаде тој.
Во интервју за Ројтерс на 15 март, Овсијаникова, 40-годишна мајка на две деца, рече дека се надева дека „луѓето ќе ги отворат очите“ и испрати порака до Русите: „Не бидете такви зомби, не слушајте ја таа пропаганда“.
„Мислам дека таа направи херојско дело“, рече Евгениј Кисељов, кој беше генерален директор на руската телевизија НТВ пред да биде преземена од државниот Гаспром во 2001 година. „Не ми е особено важно што правеше порано. Таа знаеше за ризикот што го презема“.
„Главната работа е што таа го направи тоа“, рече Кисељов, кој сега живее во Киев и е критичар на Кремљ, во интервју за украинскиот сервис на РСЕ.
„Секој бирократ на кој било диктаторски режим, секој човек кој работи за диктаторски режим, кој во одреден момент го изневерува тој режим и оди на страната на светлината - гестот на таа личност има повеќе практично значење од 10 огнени написи напишани од професионални опозиционери. таа е подобро“.
Три недели по руската инвазија на Украина, и без јасен крај на повидок, последиците од масовната воена офанзива се повеќе се „враќаат дома во Русија“. Обичните семејства ширум земјата добиваат известувања за смртта на нивните синови кои служат во силите на напаѓачите, учат да живеат без лесен пристап до голем дел од глобалниот интернет и чувствуваат каснување од повисоки цени и помалку увезена стока. Како што западните санкции без преседан стануваат се посилни, руските компании и пазари се во грчеви.
Кој друг презеде акции како Овсијаникова?
И покрај тоа, малку вистински инсајдери презеле некаква јавна акција што укажува на видот на транзиција на мислењето што Кисељов му го припишува на Овсијаникова. Ваквите антивоени изрази беа ограничени на неколку помалку познати пратеници во Државната дума, долниот дом на рускиот парламент и неколку локални политичари.
Алексеј Венедиктов, поранешен главен уредник на неодамна затворената радио станица Ехо на Москва, изјави за Гласот на Америка на 15 март дека верува дека оние на највисоките нивоа на системот на Путин, во најмала рака, остануваат цврсто зад претседателот и разорната војна против Украина.
„Тие мислат [тоа што беше направено] беше успешно. Тие добија потврда од Западот дека Западот нема да реагира воено, и тоа беше главната работа. Сега нивната еуфорија е во пораст. Се додека Путин ја поставува политиката, се додека бидејќи Путин е жив и здрав.Ќе го поддржат и ќе се соберат околу него“, рече Венедиктов.
Сепак, имаше извештаи за оставки во големиот медиумски апарат на Путин. Според Медиазона, оставка поднеле дописникот на Првиот канал од Париз, Жан Агалаков, како и дописникот на НТВ од Брисел, Вадим Глускер. Долгогодишната водителка на НТВ Лилија Гилдеева на 15 март изјави дека поднела оставка и ја напуштила Русија.
„Прв заминав затоа што се плашев дека едноставно нема да ме пуштат. Тогаш ја напишав мојата оставка“, му рече таа на новинарот на каналот Телеграм, Илија Варламов.
Рускиот адвокат Илија Новиков објави на Твитер дека луѓето разговараат за мотивите на Овсијаникова во светло на нејзината долгогодишна работа на Канал 1, за која таа рече дека е „засрамена“ во нејзиното видео.
„Личната храброст е добра работа, но за Путин би бил знак за крај доколку луѓето почнат да бегаат од него поради себични калкулации“, напиша тој.
Политичкиот аналитичар Андреј Колесников од Московскиот центар Карнеги го спореди протестот на Овсијаник со самозапалувањето на чешкиот студент Јан Палах во 1969 година во знак на протест против пасивноста на Чехословачка поради советската окупација на нивната земја.
„Ова не е чин на самозапалување од страна на Јан Палах во 1969 година, туку е токму истата емоција“, напиша Колесников на Твитер и додаде: „Во Русија на иднината, Марија Овсијаникова ќе биде она што е Маријана за Франција“.
Останува да видиме дали протестот на Овсијаникова ќе ја разбранува пошироката јавност. Владата ја засили својата и онака сурова репресија во последниве недели, особено строго ограничувајќи го пристапот до информации и усвојувајќи нов закон со кој се закануваат тешки затворски казни за нејасно дефинираното кривично дело ширење „лажни информации“ за вооружените сили.
Имаат кариера. И Овсијаникова има
Дмитриј Гаврилов, 48-годишен програмер од Чебоксари, главниот град на руската област Чувашија, стана првиот Русин кој беше осуден за ново дело на 14 март кога судот му нареди да плати 35.000 рубли (325 долари) за држење на слоганот „Не на војната“.
Тој изјави за Idel.Reality на РСЕ дека е „невозможно“ Русите да не се плашат од апсење „кога ќе видат војска од полиција како патролира низ центарот на градот“.
„Она што најмногу ме плаши е тоа што луѓето молчат“, рече тој. „Сите се навистина исплашени... Кога гласаа за Путин, сите велеа „додека нема војна“. Сега ги прашувам истите тие луѓе што имаат да кажат. И тие молчат“.
Рускиот политички аналитичар Дмитриј Орешкин истакна дека „милиони“ луѓе можеби го виделе протестот од пет секунди на Овсијаникова и заклучил дека има „расцеп“ во системот на Путин - дека „постојат алтернативни гледишта“.
„Мислам дека ја отвори чешмата затоа што десетици милиони луѓе во мојата земја се против оваа војна, против оваа бесмислена војна што ја уништува не само Украина, туку и Русија. Но, тие не сакаат бидејќи се плашат. Велат дека имаат кариера, хипотека. Но, и таа (Овсијаникова) има“
