Денеска во Шарлот, Северна Каролина започнува три дневната национална конвеција на Демократската Партија на која Барак Обама во четврток формално ќе ја прифати номинацијата за уште еден 4 годишен мандат за Претседател на САД. На Обама на ноемвриските избори ќе му се противстави кандидатот на Републиканската Партија, поранешниот гувернер од Масачустетс Мит Ромни, кој беше номиниран на конвенцијата на неговата партија минатата недела.
На денешното отворање на конвенцијата на Демократите се очекува обраќањето на првата дама на САД Мишел Обама.
На конвенцијата утре ќе се обрати и поранешниот претседател Бил Клинтон, а ќе биде прифатена и политичката платформа на Демократската Партија.

Министрите за финансии на Европската унија на 10 март почнаа да разговараат за тоа како да се финансираат трошоците за одбраната преку ново заедничко задолжување, постоечките фондови на ЕУ и поголема улога на Европската инвестициска банка.

Разговорите на министрите уследија по состанокот на европските лидери минатиот четврток, откако американскиот претседател Доналд Трамп ја замрзна американската воена помош за Украина и фрли сомнеж во посветеноста на Вашингтон кон европските сојузници.

Полскиот министер за финансии Анджеј Домански, кој претседава со разговорите, рече дека самитот ја потврдил „апсолутната политичка волја Европа да биде поодговорна за сопствената безбедност и да најде пари за масовното превооружување на Европа“.

Министрите ќе работат на предлогот на Европската комисија ЕУ да собере 150 милијарди евра со задолжување за заеми на владите за заеднички одбранбени проекти.

„Она за што Германија е многу отворена и што ние експлицитно го поддржавме е дека секогаш кога има вистински европски проекти во областа на одбраната, треба да се размислува и за заедничко финансирање“, рече германскиот министер за финансии Јорг Кукиес.

Едно од спорните прашања поврзани со заедничкото задолжување е од кого да се купат системи за оружје. Франција ја предводи групата земји кои претпочитаат да купуваат од европски компании, додека Германија е поотворена за купување надвор од Европа.

Долгогодишната дилема стана акутна откако Вашингтон го суспендираше обезбедувањето на Украина со разузнавачки информации, муниција и друга опрема, предизвикувајќи загриженост дека таа може да го стори истото со други земји, правејќи некои напредни системи за оружје бескорисни.

„Многу е важно средствата да се искористат за купување европски производи кои се дел од нашата стратешка автономија“, изјави францускиот министер за финансии Ерик Ломбард.

Министрите, исто така, ќе разговараат за користењето на кохезионите фондови на ЕУ за плаќање на проекти со двојна употреба кои би биле од корист и за цивилите и за војската, како и за новата политика за кредитирање на ЕИБ, банка во сопственост на владите на ЕУ, за да се прошири опсегот на проекти за кои може да позајми и да се зголеми износот на пари на располагање.

Министрите во вторник ќе разговараат за тоа како да се променат фискалните правила на ЕУ за да се обезбеди простор за повеќе национални трошоци.

За да се отстранат бариерите на ЕУ, Комисијата предложи да им се дозволи на сите 27 влади на ЕУ да ги зголемуваат трошоците за одбрана за 1,5 отсто од бруто домашниот производ (БДП) секоја година во период од четири години, без да предизвикаат дисциплински чекори според правилата за долг на ЕУ на кои се заснова еврото.

Министрите ќе разговараат за проширување на сегашната дефиниција за трошоците за одбрана, која сега ја зема предвид само воената опрема. Сегашните правила не ја разгледуваат изградбата на фабрики за муниција и зајакнувањето на патиштата и мостовите за да им се овозможи на тенковите да минуваат како трошоци за одбрана, а многу влади сакаат да го променат тоа.

Неколку часа откако илјадници корисници не можеа да пристапат до социјалната мрежа X на 10 март, сопственикот на компанијата, Илон Маск изјави дека платформата била цел на „масовен сајбер напад“. Во постот објавен пред еден час тој посочува дека нападите не престанале.

„Нѐ напаѓаат секој ден, но ова беше направено со многу ресурси“, напиша Маск на X.

„Во неа се вклучени или голема, координирана група и пак е некоја држава инволвирана. Следиме…“, е наведено во неговата последна објава на Х.

Во понеделникот околу 14 часот по средноевропско време, бројот на поплаки за прекините на социјалната платформа Х се зголеми. Сличен инцидент се случи четири часа подоцна кога повеќе од 40.000 корисници пријавија дека немаат пристап до мрежата, покажува сајтот за следење на интернет прекини Downdetector.com.

Двајца сопственици на нафтени компании се приведени попладнево, објави телевизијата Телма. Според нивните информации станува збор за соптвениците на компаниите Пуцко петрол и РКМ, Асмир Јахоски и Ратко Капушевски. Од надлежните институциите засега официјално не откриваат кој е приведен.

Од Обвинителството за гонење на организиран кримибал и корупција во кусо соопштение потврдија дека во тек е акција против компаниите и поединци инволвирани во сомнителната набавка на мазут што го загрозува здравјето на граѓаните и животната средина.

„Доцна попладнево под раководство на јавен обвинител од Основното јавно обвинителство за гонење на организиан криминал и корупција, Бирото за јавна безбедност и Министерството за полиција извршуваат претреси на повеќе локации низ државава“, се вели во соопштението од Обвинителството.

Во него е посочено дела претресите се вршат со наредба од судија на претходна постапка од Основниот кривичен суд Скопје. Причината за претресите е постапка која е отворена во врска со кривични дела поврзани со набавка на деривати. Оттаму најавуваат подетални информации за утрешниот ден.

Според податоците од Бирото за јавни набавки, нафтената компанија РКМ ја снабдувала со гориво Топланата на Балкан Енерџи Груп. Податоците покажуваат дека од 2020 година до 2023 година, склучила договори во вкупна вредност од над 60 милиони евра.

Нафтената компанија Пуцко претрол во последните пет години од македонските институции добил тендери во вредност од речиси 9 милиони евра. Оваа компанија е во сопственост на која е во сопственост на Алија Јахоски, син на поранешен пратеник и градоначалник од ДУИ на општина Пласница Исмаил Јахоски.

Вршител на должноста претседател на Врховсниот суд од 13 март ќе биде судијата,Џемали Саити. Оваа одлука на 10 март ја донесе Судскиот Совет со 10 гласа „за“ и два „против“.

На актуелната претседателка на Врховниот суд Беса Адеми ѝ престанува мандатот на 12 март годинава, а во тек е постапка за избор на нов претседател на Судот.

Членот на Судскиот совет Ханиф Зендели го предложи Саити за в.д. претседател на Врховниот суд, затоа што Адеми и Ариф Фидани се кандидати за претседатели на овој Суд, па, како што вели, тие не би требало да бидат именувани за вршители на должност со цел да не се сфати дека некој од нив се фаворизира за понатамошниот тек од постапката.

Претседателот на Судски совет Александар Камбовски за в.д. ја предложи актуелната претседателка на Врховниот суд бидејќи според него таа добро ја извршувала функцијата и смета дека не би имало некоја пречка да продолжи како в.д. до изборот на новиот претседател на овој Суд.

Претходно тој изјави дека изборот на нов претседател на Врховен суд доцни бидејќи сè уште не се спроведени постапките за интегритет и психолошкиот тест.

Судскиот совет утре треба да ја продолжи седницата.

Иран нема да преговара со Соединетите држави за иранската нуклеарна програма под, како што рече, „притисок и заплашување“ од Вашингтон. Ова го изјави иранскиот министер за надворешни работи Абас Аракачи. Овој коментар доаѓа во време кога американскиот претседател Доналд Трамп го зголемува притисокот врз Техеран со завршување на откажувањето од санкциите што му дозволија на Ирак да купува електрична енергија од својот сосед.

„Нема да преговараме под притисок и заплашување. НЕМА ни да го разгледаме, без разлика за која тема се работи“, напиша Аракчи на социјалната платформа X на 10 март.

Коментарите на Аракчи дојдоа еден ден откако мисијата на Иран во Обединетите нации соопшти дека Техеран може да биде отворен за разговори насочени кон решавање на загриженоста за потенцијалната милитаризација на иранската нуклеарна програма.

„Ако целта на преговорите е да се одговори на загриженоста во однос на каква било потенцијална милитаризација на иранската нуклеарна програма, таквите дискусии може да бидат предмет на разгледување“, се вели во соопштението на мисијата од 9 март.

Но, се чини дека Аракчи ја затвори вратата на таквите разговори, велејќи дека нуклеарната програма на Техеран е мирољубива и дека „нема такво нешто како „потенцијална милитаризација“.

Американскиот Стејт департмент на 9 март соопшти дека одлуката да не се обнови ослободувањето од санкциите на Ирак е донесена за „да се осигура дека нема да му се дозволи на Иран каков било степен на економско или финансиско олеснување“.

Белата куќа на 9 март го предупреди Техеран дека ќе се справи со ситуацијата или преку воени средства или со постигнување договор, забелешки што дојдоа неколку часа откако иранскиот врховен лидер ајатолахот Али Хамнеи го отфрли американскиот предлог за преговори меѓу двата лути ривали.

„Се надеваме дека иранскиот режим ги става своите луѓе и најдобри интереси пред теророт“, рече портпаролот на Советот за национална безбедност на Белата куќа, Брајан Хјуз, во изјавата на 9 март.

„Постојат два начини на кои може да се постапи со Иран: воено, или да склучите договор“ за да го спречите Техеран да набави нуклеарно оружје“, изјави Трамп во интервју за Фокс Бизнис снимено на 6 март.

Хамнеи, зборувајќи на 8 март пред група ирански претставници, рече дека понудата на САД за разговори „не се насочени кон решавање на проблемите“, туку да ги „наметнат“ нивните барања на Техеран.

За време на неговиот прв мандат, Трамп ги повлече Соединетите држави од нуклеарниот договор од 2015 година меѓу Иран и светските сили и повторно ги воведе санкциите кои беа укинати. Тогаш Трамп изјави дека условите од тој договор не се доволно силни за да го спречат Иран да се здобие со нуклеарно оружје.

Откако се врати на функцијата во јануари, Трамп ја врати својата кампања за „максимален притисок“ што беше камен-темелник на неговата политика за Иран во неговиот прв мандат, со цел да го намали извозот на нафта од Техеран на „нула“.

Експертите велат дека САД веројатно нема да можат целосно да ја запрат продажбата на нафта во Иран, но ќе можат значително да ја намалат.

Украинскиот претседател Володимир Зеленски пристигна во Саудиска Арабија, каде ќе се водат разговори за можен мир меѓу неговата земја и Русија, која ја нападна Украина пред повеќе од три години.

Украинскиот лидер на 10 март слета на аеродромот во крајбрежниот град Џеда на Црвеното Море, потврди украинската државна телевизија Фридом на социјалната платформа Телеграм.

На 11 март, група украински преговарачи предводени од шефот на Канцеларијата на Зеленски, Андриј Јермак, министерот за надворешни работи Андриј Сибиха и министерот за одбрана Рустем Умеров ќе се сретнат со американска делегација предводена од американскиот државен секретар Марко Рубио.

Претходно Рубио пристигна во пристанишниот град Џеда на Црвеното Море предводејќи ја делегацијата во која е и Мајк Волц, советникот за национална безбедност на американскиот претседател Доналд Трамп, јавува новинската агенција Франс Прес.

Зеленски нема да учествува во разговорите. Тој на 9 март изјави дека Киев се надева на резултати кои ќе го доближат мирот и ќе доведат до продолжување на американската поддршка.

Еднодневните разговори во Саудиска Арабија ќе бидат први средби меѓу украинските и американските официјални претставници по напнатата посета на Зеленски во Белата куќа.

Тие, исто така, доаѓаат речиси еден месец откако американските и руските претставници одржаа разговори во саудискиот главен град Ријад, за завршување на војната во Украина, без присуство на Киев.

Од целосната инвазија на Русија на Украина во 2022 година, Киев повикува на враќање на целата нејзина територија и целосно повлекување на руските сили.

Коментарите на американскиот претседател Доналд Трамп и други американски официјални лица покажуваат дека оваа позиција не се гледа како реална во Белата куќа.

Зеленски беше под силен притисок на САД да направи отстапки пред какви било мировни преговори и се залагаше за цврсти безбедносни гаранции за Киев, кои досега не ги добил.

Москва продолжува да се залага за воздржување на Украина од НАТО, признавање на украинската територија што ја окупира, демилитаризација на Украина и укинување на западните санкции против руската економија.

Трипартиската владејачка коалиција во Естонија се распадна, објави естонскиот премиер Кристен Михал на 10 март на прес-конференција во Талин.

Лидерот на Реформската партија за слободниот пазар, Михал изјави дека „исфрла“ централно-левичарската Социјалдемократска партија (СДЕ) од неговата коалиција врз основа на разлики во мислењата, и дека владата ќе продолжи да функционира со коалцијата од двете партии, јавува германската новинска агенција ДПА.

Заедно, двете партии имаат мнозинство од 52 места во 101-члениот парламент.

Михал изјави дека новата коалиција ќе има за цел да го подобри економското опкружување и безбедноста на Естонија со мерки што вклучуваат укинување на данокот на профитот на компаниите и намалување на даноците на приходите.

Естонија е членка на НАТО. Целосната руска инвазија на Украина директно влијаеше на нејзината економија. Земјата е дом и на големо руско малцинство.

Товарен брод удрил во танкер што превезувал нафта на 10 март во Северното Море, предизвикувајќи огромен пожар во близина на Англија и оставајќи 32 повредени, а британската крајбрежна стража ја координира итна спасувачка операција, соопшти британската агенција за поморска и крајбрежна стража.

Огромен црн чад и пламен се издига од местото на настанот на околу 16 километри од брегот.Евакуирани на брегот се сите членови на екипажот на американскиот танкер Стена (Stena Immaculate) и на товарниот брод Солонг (Solong) што пловел со португалско знаме.

„Имаше извештаи за „пожари на двата брода“ на кои реагираа службите за спасувачки чамци во Велика Британија“, велат за новинската агенција Франс прес од Кралската национална институција за спасување.

Оттаму додаваат дека крајбрежната стража врши проценка на веројатниот одговор против загадувањето, додека владиното тело кое истражува морски несреќи распореди тим во Гримсби.

„Нашиот тим од инспектори и помошен персонал собира докази и презема прелиминарна проценка на несреќата за да ги одреди нашите следни чекори“, рече портпаролот на службата за истраги на поморски несреќи.

Според еколошката организација Гринпис, „прерано е да се процени степенот на каква било еколошка штета“.

„Во случај на излевање нафта или каква било загуба на опасен товар од вклучениот контејнерски брод, брзината на одговорот исто така ќе биде клучна за ограничување на какво било влијание“, изјави портпаролот на Гринпис.

Меѓународната поморска организација за Франс прес одговори дека „тековниот фокус е на гаснење пожар и операцијата за пребарување и спасување“.

Претседателката Гордана Сиљановска Давкова на 10 март ги потпиша указите за отповикување на осум амбасадори. Во писменото известување од Кабинетот на Сиљановска се наведува дека причина за отповикувањето е што тие на позициите биле испратени без да ја исполнат законската обврска пред работното тело на Собранието. Дополнително една амбасадорка се отповикува во редовна постапка поради завршување на мандатот.

На оваа листа се амбасадори кои беа назначени за вршители на должност амбасадор. Тоа се Јакуп Реџепи во Сараево, потоа Џенк Сејфула во Стокхолм, Методија Белевски во Брисел, Агнеса Руси Поповска во Софија, Емил Крстески во Прага, Зеќир Рамчиловиќ во Подгорица, Катерина Ставреска во Лондон и Пајо Авировиќ како вршител на должноста шеф на Постојаната мисија при Меѓународните организации, со седиште во Виена.

Станува збор за амбасадори кои минатата Влада ги испрати на должност без да бидат „сослушани“ во Собранието. Тие не ги бранеа тезите пред пратениците поради блокади и незакажување седници на собраниската Комисија за надворешни работи од страна на ВМРО-ДПМНЕ, која како опозиција претседаваше со ова собраниско тело.

Патот за покренување иницијатива за отповикување, го отвори актуелното владејачко мнозинство предводено од ВМРО-ДПМНЕ со изгласување автентични толкувања на два члена од Законот за надворешни работи на крајот на декември минатата година.

Според автентичното толкување на еден од членовите, „сослушувањето“ на амбасадорите во Собранието е задолжително. Автентичното толкување за вториот член од Законот, пак, и даде зелено светло на Владата да покренува иницијативи за отповикување.

НАТО нема да дозволи тешко стекнатиот мир во Босна и Херцеговина да биде загрозен и да се создаде безбедносен вакуум во Босна и Херцеговина, изјави на 10 март генералниот секретар на НАТО Марк Руте, при посетата на Сараево.

Руте се сретна со највисокото политичко раководство во Босна и Херцеговина, во време кога властите на Република Српска, заканувајќи се со отцепување, се обидоа да ја забранат работата на државните судски и полициски институции на територијата на овој ентитет.

По средбата со членовите на Претседателството на БиХ, Руте истакна дека НАТО целосно го поддржува суверенитетот и територијалниот интегритет на БиХ, дека Дејтонскиот мировен договор - со кој заврши војната во 1995 година,е камен-темелник што мора да се почитува, но и дека ги поддржува активностите на Канцеларијата на високиот претставник (ОХР) задолжена за негова имплементација.

„Секако дека сум загрижен за безбедносната ситуација, но ова не е 1992 година и нема да дозволиме да се создаде безбедносен вакуум. Знам дека ЕУФОР е целосно подготвен да одржува стабилна безбедносна средина во БиХ. Нема да дозволиме тешко стекнатиот мир во БиХ да биде загрозен“, рече Руте.

Претседателката Жељка Цвијановиќ, која доаѓа од Република Српска, рече дека за неа и за политичките претставници од овој ентитет не се спорни територијалниот интегритет и зачувувањето на мултиетничноста на БиХ и соработката со НАТО, но дека за нив е спорно членството во овој воено-политички сојуз.

„Моите колеги сметаат дека е нормално странец да наметнува закони, не верувам дека е нормално некој да создава толку голем циркус врз основа на конференцијата во Бон. Во Република Српска постои верување дека оваа земја е приватизирана преку разни шпекулации во корист на еден народ, на штета на другите два народа“, рече Цвијановиќ.

Цвијановиќ го поздрави зголеменото присуство на ЕУФОР и НАТО во БиХ и рече дека смета дека тоа е добро за целата земја „поради различните вербални закани што имавме можност да ги слушнеме“.

„[Високиот претставник во БиХ, Кристијан] Шмит не може да ја спаси БиХ, но Република Српска и Федерацијата БиХ можат и мислам дека треба да работиме на тоа, да постигнеме договор и да живееме нормален и демократски живот“, рече Цвијановиќ.

Членот на Претседателството Денис Беќировиќ рече дека е важно тоа што го вели Руте, дека НАТО нема да дозволи безбедносен вакуум.

„Ова се најтешките моменти од 1995 година. Имавме брутален уставен удар во БиХ. Опасната дестабилизација мора да се запре. Единствената придобивка од дестабилизацијата би имала Москва“, рече Беќировиќ.

Третиот член на Претседателството на БиХ, Жељко Комшиќ изјави дека е „подготвен веднаш да потпише“ се што слушнале на средбата со генералниот секретар на НАТО.

Комшиќ изјави дека одговорноста за БиХ „ќе падне на нас овде“ и дека нивна должност е „да им го достават мнозинството добри вести на граѓаните на БиХ“.

„Она што никој не го спомнува е потребата БиХ да одвои поголема сума пари за одбранбениот сектор, имајќи предвид дека БиХ сака да стане членка на НАТО. Сумата што е предвидена во буџетот што денеска го донесуваме не е ни близу два отсто од бруто домашниот производ (БДП)“, рече Комшиќ.

Генералниот секретар на НАТО пристигна во Босна и Херцеговина по усвојувањето на неуставните закони во Босна и Херцеговина, од ентитет на Република Српска.

Пртеходно, Собранието на Република Српска донесе закон со кој се забрануваат активностите на Државната агенција за истраги и заштита (СИПА) на БиХ, Судот и обвинителството на БиХ и Високиот судски и обвинителски совет, кој е одговорен за именување на сите судии и обвинители во БиХ.

Уставниот суд на БиХ донесе привремена мерка и го запре спроведувањето на законот усвоен од Националното собрание на Република Српска на 27 февруари, ден откако претседателот на Република Српска Милорад Додик беше осуден со првостепена пресуда пред Судот на БиХ на една година затвор и шестгодишна забрана за вршење функција.

Тој беше прогласен за виновен за непочитување на одлуките на високиот претставник Кристијан Шмит и потпишување декрет за прогласување закони што Шмит претходно ги поништи, со кои се обиде да го спречи спроведувањето на одлуките на Уставниот суд на БиХ и на високиот претставник на територијата на Република Српска.