Фридом хаус: Напредок во С. Македонија, но и натаму хибриден режим

Северна Македонија и покрај напредокот останува во групата на преодни или хибридни режими во кои уште се Босна Херцеговина, Грузија, Унгарија, Косово, Црна Гора, Молдавија, Србија и Украина. Северна Македонија има постигнато напредок во демократското управување и изборниот процес.

Најдобри оценки земјата има во областите за изборниот процес 4.50, за граѓанското општество 4.75 и за локално управување 4. Најниски оценки има во областите независност на судството и корупцијата 3.25. Општата оценка за демократијата е 3.82, додека процентот на демократијата е 47 насто. Со такви оценки Северна Македонија во извештајот е во преодни или хибридни режими.

Земјите кои ја добиваат оваа оценка се типично изборни демократии каде демократските институции се кревки и постојат значителни предизвици за заштита на политичките права и граѓанските слободи.

Инаку, во извештајот на Фридом хаус се констатира дека избраните лидери во Европа и Евроазија ги поткопуваат самите институции кои ги донесоа на функцијата, ги отфрлаат демократските норми и промовираат алтернативни системи на авторитарно управување.

Годинашното издание на „Земји во транзиција 2021 година: Антидемократски пресврт“, го потенцира степенот до кој земјите како Унгарија и Полска, кои помогнаа да се води поширока транзиција кон демократија во 90-тите години, покажуваат знаци на продлабочување на автократизација. Ова не се аномалии, туку дел од системското свртување кон авторитаризмот во Европа и Евроазија што може да има глобални импликации.

Целокупната сила на демократијата во регионот опаѓа веќе 17 последователни години, се вели во извештајот во кој се додава дека бројот на земји класифицирани како демократии се спушти на најниската точка од првиот извештај во 1995 година.

Хелсиншки комитет: се уште има расизам и дискриминација кон Ромите

Лидерите кои се свртеа кон антидемократските форми на управување следат слични стратегии: премиерот Виктор Орбан во Унгарија беше пионер на модел за репресија на независните медиуми, кој оттогаш се прошири во Полска и Србија.

Владејачките партии на Унгарија и Полска ги ескалираа нападите врз ЛГБТ заедницата, како и врз етничките и верски малцински групи и сите се обидуваат да го ослабнат владеењето на правото преку напади врз независноста на судството.

Полска и Унгарија се издвојуваат по своето незаменливо демократско влошување во текот на изминатата деценија, но мнозинството земји оценети во извештајот на Фридом хаус во моментов се во полоша состојба отколку пред 10 години.

Во Русија и Белорусија, кои извештајот ги категоризира како консолидирани авторитарни режими, репресијата значително се интензивираше во текот на изминатата година.

Насилната акција против демонстрантите за демократија во Белорусија, обидот на Кремљ за убиство на активист во борбата против корупцијата и опозициски лидер Алексеј Навални и неодамнешното покажување сила на руската војска по должината на границите на Украина ги демонстрираат намерите на овие режими за да останат на власт.

„Падот на демократијата во Европа и Евроазија е длабоко вознемирувачки, особено во контекст на 15 последователни години демократско влошување на глобално ниво“, вели Зелике Цаки, директор за истражување за Европа и Евроазија во Фридом Хаус, додавајќи:

„Авторитаризмот не е чисто национален проблем, туку може да се прошири и да зарази цели региони, па дури и континенти. Европските демократии и групите на граѓанското општество мораат да се координираат за поддршка на движењата за демократијата во земјите каде што авторитаризмот добива се поголема основа. Промената мора да дојде одвнатре, но за да им се даде шанса на овие напори и да се запре антидемократскиот бран, европските демократии и нивните партнери мора да излезат на терен, да дадат пример и да ја надминат лагата дека автократијата е одржлива алтернатива на демократијата“.

Фридом Хаус: Транснационалната репресија е растечка закана за демократијата во светот

Извештајот ја проценува состојбата на демократско управување во 29 земји од Централна Европа до Централна Азија во периодот од јануари до декември 2020 година. Од нив, 10 се оценети како демократии, 10 како хибридни режими и девет како авторитарни режими. Просечната оценка на демократијата за регионот опаѓа секоја година од 2005 година - 17 години по ред.

Оценките на демократијата на осумнаесет земји се намалија оваа година, само резултатите на шест земји се подобрија, а пет земји не доживеаја промена. Ширењето на авторитаризмот продолжува да го надминува демократскиот напредок со голема разлика. Најголем пад се случи во Полска и во Унгарија.

Најчестиот вид режим во Евроазија останува „консолидиран авторитаризам“. Ерменија е единствениот полуконсолидиран авторитарен режим во Евроазија, додека Грузија, Молдавија и Украина се единствените хибридни режими во овој подрегион. Нема демократии во Евроазија.

Најчестиот вид режим на Балканот продолжува да биде хибриден или преоден. Единствен исклучок е Хрватска, која се смета за полуконсолидирана демократија. Демократскиот декор во Босна и Херцеговина се подобри за прв пат од 2006 година, како резултат на голем чекор напред за локално демократско управување: првите општински избори во градот Мостар од 2008 година.

И покрај претрпениот најсилен пад во текот на изминатата деценија, Централна Европа останува најдобриот под-регион; неговиот најчест режим е „консолидирана демократија“. Бугарија, Полска и Романија се единствените полуконсолидирани демократии во Централна и Источна Европа; Унгарија е единствениот хибриден, преоден режим.

Пречки во демократските реформи:

Откако постигна напредок кон статусот на хибриден или преоден режим во 2019 година, Ерменија уназади во текот на изминатата година. Ова е прв пат нејзината демократија да го изгуби тлото по кадифената револуција во 2018 година.

И покрај одредено подобрување во изминатите години, демократијата во Грузија се врати на својот резултат од 2011 година, минатата година пред сегашната владејачка партија да ја замени непопуларната и сè порепресивна влада.

Несреќното враќање на Киргистан во владеењето на силните луѓе го остави својот резултат малку понизок отколку во 2010 година, годината на нејзината последна револуција.

Во Украина, напорите за реформа на владата продолжија да наидуваат на силен отпор од вкоренети интереси во текот на 2020 година, што резултираше со резултат на демократијата што остана релативно статичен по бунтот на продемократијата и руските инвазии од 2014 година.

Летонија и Литванија, историски високи изведувачи во „Нации во транзит“, ги подобрија резултатите од демократијата по три години пад. Словачка го запре две годишното демократско опаѓање откако гласачите во 2020 година ја симнаа владејачката партија Смер-СД.

Оценки:

Индикаторот на граѓанското општество во извештајот остана релативно силен во многу земји, како одраз на важните придонеси на граѓанското општество за демократска отпорност низ целиот регион

Консолидирани демократии (5.01-7.00): Земјите кои ја добиваат оваа оценка ги отелотворуваат најдобрите политики и практики на либералната демократија, но може да се соочат со предизвици - честопати поврзани со корупција - што придонесуваат за малку пониска оценка.

Полуконсолидирани демократии (4.01-5.00): Земјите кои го добиваат овој резултат се изборни демократии кои исполнуваат релативно високи стандарди за избор на национални лидери, но имаат слабости во одбраната на политичките права и граѓанските слободи.

Преодни или хибридни режими (3.01-4.00): Земјите кои ја добиваат оваа оценка се типично изборни демократии каде демократските институции се кревки и постојат значителни предизвици за заштита на политичките права и граѓанските слободи.

Полу-консолидирани авторитарни режими (2.01-3.00): Земјите кои го добиваат овој резултат се обидуваат да го прикријат авторитаризмот или да се потпрат на неформалните структури на моќ со ограничено почитување на институциите и практиките на демократијата. Тие обично не ги исполнуваат ниту минималните стандарди на изборната демократија.

Консолидирани авторитарни режими (1.00-2.00): Земјите кои ја добиваат оваа оценка се затворени општества во кои диктаторите спречуваат политичка конкуренција и плурализам и се одговорни за широко распространетост на основните политички, граѓански и човекови права.

Консолидирани демократии (5.01-7.00) Чешка, Естонија, Летонија, Литванија.

Полу-консолидирани демократии (4.01-5.00): Хрватска, Бугарија, Романија.

Преодни или хибридни режими (3.01-4.00): Босна Херцеговина, Грузија, Унгарија, Косово, Црна Гора, Молдавија, Северна Македонија, Србија, Украина.

Полу-консолидирани авторитарни режими (2.01-3.00): Ерменија.

Консолидирани авторитарни режими (1.00-2.00): Азербејџан, Белорусија, Казахстан, Киргистан, Русија, Таџикистан, Туркменистан, Узбекистан.