Амнести Интернешнл: Владите ја користат пандемијата за кратење на човековите права

Во годишниот извештај на Амнести се додава и дека во земјата продолжило незаконското притворање, како и притисокот врз бегалците и мигрантите.

Амнести интернешнл нотира дека Европската комисија во март го одобри почетокот на разговорите за пристапување, признавајќи го напредокот во реформите во судството, полицијата и безбедносните служби и во справувањето со организираниот криминал и корупцијата. Во септември, владата објави програма за реформи во медиумите, која вклучува адресирање на ширењето на „лажните вести“.

Се наведува и тоа дека по избувнувањето на ковид-19, вонредната состојба која беше прогласена од средината на март, беше укината во средината на јуни за да се овозможи кампања за парламентарните избори во јули.

Реформите во правосудството засега само на хартија

Притоа, како што се додава, полицијата била селективна во спроведувањето на усогласеноста со полицискиот час и забраната за верски или јавни собири. Во април, владата го скрати финансирањето на НВО за 525.000 евра, загрозувајќи ја нивната можност за испорака на основни услуги.

Судовите, како што се наведува во извештајот, едвај функционираа, постигнувајќи бавен напредок во гонење на лица обвинети за кршење на ограничувањата на ковид-19.

Парламентот во март го затвори Специјалното обвинителство, создадено во 2015 година со надлежност за наводни сериозни злосторства, вклучително и кршење на човековите права, од поранешни владини министри и службени лица. Над 20 случаи биле пренесени на јавниот обвинител. Продолжи судењето на поранешниот шеф на тајната полиција и министер за внатрешни работи за нивно учество во незаконско набљудување.

Во јуни, поранешната специјална обвинителка Катица Јанева беше осудена на седум години затвор за злоупотреба на службената положба. Северна Македонија сè уште ја нема ратификувано Меѓународната конвенција за заштита на сите лица од присилно исчезнување, потпишана во февруари 2007 година.

Дискриминација

Дискриминацијата заснована врз етничка припадност, религија, пол и сексуална ориентација опстојува, честопати подгревана од пандемијата. Говорот на омраза и дезинформациите на социјалните мрежи често беа насочени кон албански граѓани. Хелсиншкиот комитет за човекови права пријави 80% зголемување на антиисламски говор на омраза пред изборите, а во јули поднесе пет кривични пријави за ширење омраза.

Ромите претрпеа дискриминација при пристапот до финансиските придобивки поврзани со ковид-19. Наместо владина поддршка, ранливите семејства добија повремени хуманитарни пакети од невладини организации и некои општини. Националниот ромски центар исто така им помагаше на ромските семејства од кои се бара да се самоизолираат.

Во март, девет ромски музичари кои патувале низ Италија во 200 лица биле во карантин пет дена во армиската касарна при влегувањето во Северна Македонија, а потоа биле ослободени; на не-ромските патници им било речено да се самоизолираат дома.

Заев: Заложбите за нулта дискриминација ги остваруваме и преку ново законско решение

Во мај, Уставниот суд, од процедурални причини, го укина Законот за спречување и заштита од дискриминација во 2019 година, со кој се признава дискриминација врз основа на родов идентитет и сексуална ориентација. Во октомври, Парламентот го врати законот, но не успеа да обезбеди независност на Комисијата за дискриминација. Во август, претседателот на тетовската невладина организација ЛГБТ-Јунајтед беше нападнат, добивајќи повреди.

Пандемијата и работниците

Работодавачите, како што наведува АИ, не успеаја да спроведат мерки поврзани со ковид-19 за да им помогнат на родителите што работат, диспропорционално влијаејќи врз жените, а на некои од нив им биле намалени платите.

Во текстилната индустрија, на жените им се закануваа отпуштања, необновување на договорите или - како во Штип, во јуни - требаше да работат преку полициски час за викендот.

Владата не успеа целосно да ги спроведе препораките од невладините организации за заштита на жените и децата кои бегаат од семејно насилство. За време на пандемијата, државните клиники не можеа да обезбедат рутинско сексуално здравје и репродуктивни услуги; невладината организација ХЕРА им даде приоритет на услугите за Ромите и другите ранливи жени.

Во март, и беше наложено на Северна Македонија да обезбеди репарација на шест бремени Ромки, незаконски иселени од нивните домови во главниот град Скопје, во август 2016 година. Според невладината организација Европски центар за права на Ромите, една Ромка почина во март за време на постапката за отстранување на мртвото бебе. На неа двапати ѝ беше одбиен прием во охридската болница, и покрај тоа што се појави со болка, потоа инфекција и треска.

Кога таа конечно беше однесена во скопската болница, таа морала да чека шест часа за резултатот од тестот КОВИД-19 пред приемот. Дотогаш, бебето починало.

Скоро половина од 172 барања за азил поднесени до крајот на јуни беа поднесени од лица незаконски притворени како сведоци во постапките против шверцерите; на еден апликант му беше дадена привремена заштита. Невладината организација Здружение на млади правници на Македонија извести дека до 30 септември 24.153 бегалци и мигранти биле спречени да влезат во земјата или биле незаконски вратени назад во Грција.

Пандемијата ги зголеми нееднаквостите во светот

Што се однесува до светските трендови Амнести Интернешнл констира дека глобалната пандемија го обелодени ужасното наследство на намерно разединувачките и деструктивни политики што ја одржуваат нееднаквоста, дискриминацијата и угнетувањето и го трасираат патот кон пустошот направен од ковид-19.

Семејното насилство ретко се пријавува, а уште поретко оди на суд

Притоа се наведува дека оние веќе најмаргинализираните, вклучително жените и бегалците, го носат катастрофалниот товар на пандемијата, како резултат на децениските дискриминаторски одлуки на политиките од светските лидери. Здравствените работници, многумина на првите редови на пандемијата - исто така се жртви на занемарените здравствени системи и недоволната економска и социјална поддршка.

Одговорот на глобалната пандемија е дополнително поткопан од лидерите кои безмилосно ја искористуваа кризата и го користат ковид-19 за да започнат нови напади врз човековите права, наведува Амнести Интернешнл.

„Ковид-19 брутално ја разоткри и продлабочи нееднаквоста во и меѓу земјите и го истакна неверојатното непочитување на нашите лидери за нашата заедничка хуманост. Децениските политики на поделба, погрешните мерки за штедење на лидерите да не инвестираат во јавната инфраструктура, не оставија премногу лесен плен на овој вирус“, изјави Агнес Каламард, новиот генерален секретар на Амнести Интернешнл, додавајќи:

„Се соочуваме со свет во неред. Во овој момент на пандемијата, лидерите ќе се борат да негираат дека нашите социјални, економски и политички системи се расипани“.

Извештајот на Амнести покажува како постојните нееднаквости како резултат на децениското токсично лидерство ги оставија етничките малцинства, бегалците, постарите лица и жените диспропорционално негативно погодени од пандемијата.

Ковид-19 ја влоши веќе несигурната состојба на бегалците, барателите на азил и мигрантите во многу земји, заробувајќи некои во лоши логори, прекинувајќи ги виталните залихи или забрзано контролирање на границата што остави многумина блокирани.

На пример, Уганда, најголемата земја домаќин на бегалци во Африка со 1,4 милиони бегалци, веднаш ги затвори своите граници на почетокот на пандемијата и не направи исклучок за бегалците и барателите на азил кои се обидоа да влезат во земјата. Како резултат, над 10.000 луѓе беа блокирани долж нејзината граница со Демократска Република Конго.

Пандемијата, и здравствените работници

Извештајот нагласува значително зголемување на родово засновано и семејно насилство со многу жени и ЛГБТИ лица кои се соочуваат со зголемени пречки за заштита и поддршка поради ограничувањата на слободата на движење; недостаток на доверливи механизми за жртвите да пријават насилство додека се изолирани со нивните злоставувачи и намален капацитет или суспензија на услугите.

Во светот од ковид-19 лани починале 17.000 здравствени работници

Оние што беа на првите редови на пандемијата - здравствени работници и оние во неформалниот сектор - страдаа како резултат на намерно запоставени здравствени системи и жални мерки на социјална заштита. Во 2020 година, под единствениот притисок на пандемија, здравствените системи се ставени на врвен тест и луѓето се оставени во финансиски пад.

„Хероите во 2020 година беа здравствените работници на фронтовите што спасуваа животи и оние собрани заедно на самото дно на скалата за приход, кои работеа за да ги хранат семејствата и да ги одржуваат нашите основни услуги. Сурово, оние што дадоа најмногу, беа заштитени најмалку “, оценува Агнес Каламард.

Лидерите ја користат пандемијата за напади врз човековите права

Извештајот, исто така, дава лоша слика за неуспесите на глобалните лидери чие справување со пандемијата е обележано со опортунизам и целосен презир кон човековите права.

„Видовме спектар на одговори од нашите лидери; од просечни до себични и измамнички. Тие ова го сфатија како можност да ја вградат сопствената моќ. Наместо да ги поддржуваат и штитат луѓето, тие едноставно ја вооружија пандемијата за да направат хаос во правата на луѓето, вели Агнес Каламард.

Некои власти донесуваа легислатива за криминализирање на коментарите поврзани со пандемијата. На пример, во Унгарија, владата на премиерот Виктор Орбан го измени Кривичниот законик на земјата, воведувајќи затворски казни до пет години за „ширење лажни информации“ за ковид-19.

Низ земјите од Персискиот залив во Бахреин, Кувајт, Оман, Саудиска Арабија и властите на Обединетите Арапски Емирати ја искористија пандемијата како изговор за да продолжат да го сузбиваат правото на слобода на изразување, вклучително и со гонење на лица, кои објавуваа коментари на социјалните мрежи за одговорите на владата на пандемијата, за ширење „лажни вести“.

Други лидери употребија прекумерна сила. На Филипините, претседателот Родриго Дутерте рече дека и наредил на полицијата да пука во луѓе кои протестираат или можат да предизвикаат „проблеми“ за време на карантинските мерки.

Во Нигерија, бруталното полициско работење резултираше со убивање луѓе за протестирање на улиците, барајќи ги нивните права. Под претседателство на Болсонаро, полициското насилство во Бразил ескалираше за време на пандемијата. Најмалку 3.18о лице биле убиено од полицијата низ целата земја во периодот јануари - јуни - во просек 17 смртни случаи на ден.

Објавен извештај според кој Кина направила геноцид над Ујгурите

Некои лидери отидоа чекор подалеку, користејќи го одвлекувањето на вниманието од пандемијата за да ги намалат критиките - и критичарите - неповрзани со вирусот и да извршат други повреди на човековите права додека погледот на светските медиуми беше на друго место.

Во меѓувреме под претседателство на Си Џинпинг, кинеската влада продолжи со гонењето на Ујгурите и другите муслимански малцинства во Ксинџијанг, а во Хонг Конг беше воведен закон за национална безбедност за легитимирање на политички мотивираната репресија.

Потребна е меѓународна соработка

„Меѓународните институции, како што се Меѓународниот кривичен суд и механизмите за човекови права на ОН, се тука за да бараат одговорност од државите и од индивидуалните сторители. За жал, 2020 година покажува дека тие биле ставени во политички ќор-сокак од лидерите кои сакаат да ги искористат и поткопаат колективните одговори на кршењето на човековите права“, рече Каламард.

Дилема-постојните вакцини против ковид-19 наскоро нема да бидат доволни

Светските лидери исто така направија хаос на меѓународната сцена, попречувајќи ги колективните напори за закрепнување блокирајќи ја или поткопувајќи ја меѓународната соработка.

Лидерите на богатите земји, како што е поранешниот американски претседател Трамп, заобиколувајќи ги напорите за глобална соработка со купување на најголемиот дел од снабдувањето со вакцини во светот, оставајќи малку за другите земји.

Овие богати земји исто така не успеаја да ги поттикнат фармацевтските компании да го споделат своето знаење и технологија за проширување на снабдувањето со глобални вакцини ковид-19.

„Единствениот излез од овој неред е меѓународна соработка. Државите мора да обезбедат дека вакцините се брзо достапни за секого, насекаде и се бесплатни за употреба. Фармацевтските компании мора да ги споделат своите знаења и технологија за никој да не остане зад нив. Членките на Г20 и меѓународните финансиски институции мора да обезбедат олеснување на долгот за најсиромашните 77 земји да одговорат и да се опорават од пандемијата“, се наведува во извештајот на АИ во кој се заклучува:

„Ние сме на раскрсница. Ние мора да ги ослободиме оковите што го нарушуваат човечкото достоинство. Ние мора да се ресетираме и да се рестартираме за да изградиме свет втемелен во еднаквост, човекови права и хуманост. Ние мора да учиме од пандемијата и да се обединиме да работиме смело и креативно, така што сите ќе бидат на исто рамниште “.