Заробени во тишина: Филипински негувателки во Косово соочени со експлоатација

Со одземен пасош, филипинска работничка чисти во домот на нејзиниот работодавач во Косово и се грижи за неговите деца од моментот кога ќе ги отвори очите до доцна навечер.

Шест дена во неделата, Лаура – псевдоним што го користи Радио Слободна Европа за да го заштити нејзиниот идентитет – исто така трпи злоупотреба од едно од децата на нејзиниот работодавач.

„Шефот лично го виде детето како ме удира. Разговараше со него, и детето рече дека нема повторно да го направи тоа, но сè уште го прави,“ изјави таа за Косовскиот сервис на Радио Слободна Европа.

Лаура работи во Косово повеќе од една година, донесена тука од агенција за регрутација на странски работници во Албанија.

Од Албанија, таа била транспортирана до Косово во автомобил на работник од агенцијата – без виза, дозвола за престој или работна дозвола.

„На границата [тие] не проверуваа... не вршеа инспекции. Само ме пуштија да поминам. Агентот ме донесе овде, и се сретнав со работодавачот близу Призрен,“ објасни таа.

Границата помеѓу Косово и Албанија не се надгледува како другите граници. Од мај оваа година, со договор е дозволено граѓаните на двете земји да преминуваат без проверка на пасоши или лични карти.

Радио Слободна Европа побара коментар од министерствата за внатрешни работи на Косово и Албанија, но не доби одговор.

Во меѓувреме, косовската полиција изјави дека границата со Албанија се надгледува со алтернативни методи за да се осигура дека „не се спроведуваат нелегални активности“, како што се системи за камери, разузнавачки информации од безбедносните институции и патроли долж граничната зона.

Непроверена реалност

Договорот на Лаура предвидува 40-часовна работна недела за компанијата. Сепак, нејзината реалност е сосема поинаква: таа живее и работи до 16 часа на ден во домаќинството каде што е вработена како домаќинка.

Оваа ситуација ги остава нејзините работнички права непроверени, бидејќи Инспекторатот за труд на Косово нема мандат да врши инспекции во приватни домови.

Брикена Хоџа, директорка на Косовската иницијатива за стабилност (IKS), објасни дека работници како Лаура потпишуваат договори со сопственици на бизниси, претставувајќи се дека работат за тие бизниси, но всушност се вработени во приватни домови.

„Секторот за домашна нега функционира речиси целосно неформално. Ова вработување е целосно неформално, а условите не се како што би биле доколку имаа легитимни договори,“ изјави Хоџа за РСЕ.

РСЕ се обрати до Инспекторатот за труд – кој, според нивните информации, е свесен за злоупотребите на работодавачите кон домашните работници – но не доби одговор.

Контактот помеѓу филипинските работници и нивните работодавачи во Косово се олеснува преку агенции за регрутација, главно од Албанија и Северна Македонија.

Според Хоџа, работниците што доаѓаат преку Албанија се соочуваат со најголеми предизвици.

Борба за права

Во отсуство на институционална заштита – и во Албанија и во Косово – група од 53 филипински работници неодамна се здружија за да формираат невладина организација.

РСЕ присуствуваше на еден од нивните состаноци, каде што ги споделија своите борби – кои инаку се плашат јавно да ги обелоденат поради нивните работодавачи.

Сандра – уште еден псевдоним – откри дека повеќето филипински работници во Косово се вработени во домашна нега. Работејќи до 16 часа дневно, шест дена во неделата, тие заработуваат најмалку 500 евра месечно.

„Тие живеат бесплатно во домовите на нивните работодавачи и јадат таму бесплатно. Но, тоа не е доволно, бидејќи работењето по 16 или 18 часа дневно за фиксна плата е навистина тешко,“ изјави Сандра.

Таа нагласи дека организацијата што планираат да ја основаат ќе ги поддржува правата на сите мигрантски работници во Косово, не само на Филипинците.

И покрај злоупотребите, многу филипински работници во Косово изразија желба да останат таму, но бараат достоинствени работни услови.

„Дури и ако не го познаваш некого на улица, тие ти се насмевнуваат. Тоа е знак за тоа колку луѓето тука се пријателски настроени,“ рече Сандра.