Претседателски избори во САД: Традиција, закани и можни исходи

Уште откако Џорџ Вашингтон се повлече од функцијата во 1797 година и се пензионираше во неговиот дом во Вирџинија, САД доживеаја мирен и уреден трансфер на власта секој пат кога ќе се избере нов претседател.

Во време на војна и мир, изобилство и сиромаштија, американските претседатели ја напуштија Белата куќа без поплаки кога ја изгубија кандидатура за повторен избор, со што земјата стана модел за земјите низ целиот свет.

Клучните разлики меѓу Трамп и Бајден во кампањата за претседател

Освен Френклин Д. Рузвелт, претседателите забележаа ограничување на два мандата, кое беше неформално многу децении и беше запишано во Уставот во 1951 година.

Путин: Русија ќе соработува со секој победник на изборите во САД

„Таа идеја дека сте во Белата куќа на одреден мандат и заминувате доброволно или затоа што ви завршија осум години или затоа што ја изгубивте трката е длабоко важна за американската демократија“, вели Кевин Мекмахон, професор по политички науки на колеџот Тринити во Конектикат.

Наспроти оваа позадина, повторното одбивање на претседателот Доналд Трамп јасно да ги прифати резултатите од изборите на 3 ноември зачуди многу луѓе дома и во странство и ги зголеми потенцијалните изгледи за невидена уставна криза.

На телевизиска дебата против демократскиот предизвикувач Џо Бајден на 29 септември, Трамп рече дека нема да „го прифати резултатот ако верува дека тоа е „измама“.

Шест дена порано, прашан дали ќе прифати мирен трансфер на власта, тој рече: „Па, ќе треба да видиме што ќе се случи“.

Еве еден поглед на резонирањето, реториката, правилата и историските настани во оваа невообичаена ситуација.

Гласови по пошта

Наведената загриженост на Трамп за кредибилитетот на официјалниот исход на изборите се фокусираше главно врз гласањето по пошта. Гласањето по пошта е во сила со децении во САД, главно резервирано за луѓе кои не можат да гласаат лично.

Но, со пандемијата на коронавирусот, милиони Американци веќе го дадоа својот глас или ќе го сторат тоа по пошта за прв пат.

Трамп тврди дека американската поштенска служба не може да се справи со напливот на гласачки ливчиња по пошта и дека гласањето по пошта е погодно за изборна измама.

Поштенска канцеларија на американската поштенска служба во Филаделфија, Пенсилванија.

Тој ги критикуваше градските и државните власти кои испратија гласачки ливчиња до сите возрасни граѓани за гласање, без оглед дали ги побарале.

„Ова е ужасна работа за нашата земја. Ова нема да заврши добро“, рече Трамп за гласачките ливчиња за време на дебатата.

Трамп го обвини Бајден за преувеличување на здравствената криза

Зборувајќи за, како што рече, изгледите за масовна измама во процесот на гласање по пошта, тој рече: „Тоа се наместени избори“.

Изборните експерти велат дека ќе биде тешко да се изврши значителна измама на гласовите по пошта, заради претпазливоста што ја презедоа официјалните лица за да ги проверат гласачките ливчиња, како што се проверките на потписите.

Петте американски држави кои се потпираа првенствено или исклучиво врз гласањето преку пошта дури и пред пандемијата ковид-19 велат дека немало знаци на широко распространета измама.

Финалните пораки на Трамп и Бајден на последната ТВ дебата

Бајден рече дека наводите на Трамп во врска со потенцијална измама при гласање по пошта се неосновани.

Други демократи изјавија дека актуелниот претседател се обидува да го потисне учеството на гласачите, бидејќи анкетите за јавното мислење и резултатите од изборите во 2016 година сугерираат дека тоа може да биде во негова корист.

Историја

Трамп на почетокот на оваа година рече дека верува оти борбата околу изборниот резултат може да заврши во Врховниот суд на САД. Тоа се случило само еднаш претходно, во 2000 година.

Ретклиф: Обиди на Иран и Русија за мешање во американските избори

На тие избори, демократскиот кандидат Ал Гор бараше пребројување на гласачките ливчиња во Флорида, откако ја изгуби државата со помалку од 600 гласови разлика. Неговиот ривал од Републиканците, Џорџ В. Буш, поднесе тужба до Врховниот суд.

Судот го запре пребројувањето, предавајќи му ја Белата куќа на Буш и ставајќи крај на многу спорниот судир.

Гор, кој никогаш не ја доведе во прашање легитимноста на процесот на гласање пред изборите, ја призна трката по одлуката на судот.

Како потпретседател во администрацијата на Клинтон и претседател на Сенатот во тоа време, беше тој што - само неколку недели по одлуката на Врховниот суд - официјално ќе го завери изборниот резултат во 2000 година и му ја предаде власта на Буш.

„Тоа е вид на симболика што е моќна за непречена транзиција на демократијата“, вели Мекмахон.

Исто така, власта беше мирно пренесена во 1968 година, можеби последниот пат кога земјата беше толку политички поделена како што е денес, вели Дејвид Шулц, професор по право и експерт за избори на Универзитетот во Минесота.

Во услови на протести низ целата земја за војната во Виетнам и граѓанските права дома, демократот Линдон Џонсон се исели од Белата куќа, а републиканецот Ричард Никсон се всели.

Пребројување

Технички, Претставничкиот дом на САД - еквивалент на долниот дом на парламентот во многу други земји - го има последниот збор за тоа кој ќе ја добие претседателската функција.

Претставничкиот дом одлучувал за изборите во САД три пати - но последниот пат беше во 1876 година, пред скоро 150 години. Ова може да се случи повторно ако некој од кандидатите го стори тоа.

Кандидатите за претседател се натпреваруваат за 538 гласа на Изборниот колеџ, кои се базираат врз резултатите од гласањето во секоја американска држава, а победник е оној кој ќе добие најмалку 270 – односно мнозинство.

Во 2016 година, Трамп доби помалку гласови од демократската ривалка Хилари Клинтон. Тој ја освои Белата куќа во голема мерка затоа што ја победи Клинтон со тесни маргини во три контроверзни држави - Пенсилванија, Мичиген и Висконсин - туркајќи го над границата од 270 гласа во Изборниот колеџ.

Слично блиски трки може да се појават во голем број клучни држави оваа година. И, ако кој било кандидат ги оспори резултатите од државата, процесот на пребројување би можел да се одолговлекува со недели поради гласањето по пошта, веројатно оставајќи ги изборите да ги решава Претставничкиот дом, велат некои експерти.

Според законот од 1877 година, членовите на Изборниот колеџ во секоја држава мора да се состанат до 41 ден од изборите - оваа година, тоа е на 14 декември.

Огромните разлики меѓу Трамп и Бајден

Бидејќи броењето на гласачките ливчиња по пошта трае подолго од оние дадени лично, резултатите од изборите може да не бидат познати неколку дена, па дури и неколку недели, по 3 ноември.

На пример, Пенсилванија не го заврши пребројувањето на гласовите дадени по пошта на своите први претседателски избори на 2 јуни до 29 јуни, скоро четири недели подоцна.

Тужбите поднесени од кој било кандидат за оспорување на резултатот во која било држава може потенцијално да го одложат состанокот на Изборниот колеџ над крајниот рок на 14 декември, вели Ед Фоли, експерт за избори на Државниот универзитет во Охајо.

Можни предизвици

Доколку некоја држава го пропушти крајниот рок - нешто што никогаш порано не се случило - нејзините изборни гласови потенцијално може да бидат дисквалификувани од Конгресот.

Ако, како резултат, ниту еден кандидат не добие 270 изборни гласови, Претставничкиот дом може да го избере идниот претседател - но недостатокот на преседан прави недостиг на јасност и потенцијал за расцеп на спор.

Џо Бајден на митинг во Аталанта

„Јас би сугерирал дека всушност се приближуваме на ниво на нешто како уставна криза затоа што ние во историјата на нацијата не го знаеме одговорот дали може да се избројат изборни гласови ако бидат дадени по тој датум“, вели Мајкл Морли, асистент професор по право и експерт за избори на Државниот универзитет во Флорида.

Бајден изрази уверување дека доколку победи на изборите, секој предизвик од Трамп ќе биде неуспешен и транзицијата ќе се одвива непречено.

Трамп одби да се обврзе на мирно предавање на власта ако изгуби

За време на дебатите, Бајден изјави дека „не е важно“ дали Трамп сака да го оспори поразот затоа што „ако ги добиеме гласовите, тоа ќе биде готово. Тој не може да остане на власт “.

Сепак, експертите сметаат дека обете страни се подготвуваат за потенцијални правни битки.

Кајл Копко, вонреден професор по политички науки на колеџот Елизабетаун во Пенсилванија, кој ги проучува изборните прашања вели дека и кампањите на Бајден и на Трамп собрале адвокатски тимови во подготовки за можна пост-изборна правна борба.

„Тие, се чини, дека се подготвени за ова. Можеби тоа е само паметно планирање. Но во светлината на она што се случува сега и реториката, е многу важно да се биде подготвен на тоа“, изјави Копко за РСЕ.