Кое дете не мечтае да биде херој како оние од книгите, филмовите, цртаните серии? Кое дете не сака макар на ден да порасне во очите на тие околу него и да го добие нивното признание?
Ова е претстава за „малиот голем човек“ Том Соер, херојот на измисленото гратче Сејнт Питерсбург во Америка. Тој со помошта на својата остроумност и пргавост и се разбира, со помошта на своите пријатели Хаклбери Фин и Бен Роџерс, успева да ја бојадиса оградата без да помрдне ниту прст, да ја заведе Ејми Лоренс, да ја освои убавата Беки Тачер, да го спаси од бесилка Маф Потер, да го надмудри Вајлд Џо и да го спаси богатството на вдовицата Даглас, кое ќе биде искористено за да се изгради дом за деца без родители. Со тоа, нашиот симпатичен херој ја добива наклоноста на Тетка Поли, Сид, Шерифот и неговиот помошник Џеремаја, Судијата Тачер, како и на целото гратче.
Том Соер е идол на генерации на деца кој не потсетува дека во секој од нас лежи еден херој и дека се што треба за да го разбудиме е да веруваме во себеси. Се надевам дека претставата ќе ве натера да поверувате во тоа.
Ова во своето писмено обраќање до публиката во пресрет на премиерната изведба на својата четврта поставка во Театар за деца и младинци „Том Соер“ ќе го запише режисерот Деан Дамјановски. Говорејќи за предисторијата на проектот тој ќе рече дека како идеја го развива неколку години наназад и дека најнапред им бил понуден на едно од претходните раководства во Театарот. Потем со него било конкурирано и на Конкурсот на Министерството за култура за програми од нацинален интерес, за конечно сега да му дојде времето да се најде на сцена.
Вели дека освен што станува збор за детска претстава, жанровски „Том Соер“ може да се смести некаде помеѓу комедија и фарса затоа што начинот на игра е многу близок до оној од немото кино, со физичка игра, гегови, ситуации..и дека една од појдовните мисли била да се посегне по духот на една од краткометражните црно-бели серии од некои дамнешни времиња како „Палавковците“... Дека во претставата провејува типична каубојска, вестерн нишка што најмногу може да се почувствува во музиката чиј автор е Горан Трифуновски – Пајак. Згора на тоа и некоја стриповска естетика во визуелното и начинот на игра на актерите.
„Со самиот факт што изобилува со гегови и со таков тип на игра, надворешна, физичка и доста динамична, мислам дека успеваме и тие сериозни теми што ги разработува Марк Твен во неговиот роман да ги пренесеме и да ја скратиме дистанцата помладата публика да успее да го прими текстот на повеќе нивоа - на едно емотивно, па на едно сетилно ниво и така со ред“, вели Дајмановски.
Тој и со дополна дека успеале мудро да се справат и со присутниот „експлицитен“ за децата момент, убиството во делото околу кое се плете дел од приказната, и во рамките на жанрот на претставата да најдат агол тоа трауматично да не се почувствува.
Драматургот Горјан Милошевски истакнува дека претставата, драмата, приказната е важна за децата затоа што Том Соер и Хаклбери Фин и покрај тоа што се палави, немирни деца и не се вброени меѓу „примерните“, термин што за него создава многу стеги, на најубав можен начин го разбиваат стереотипот за добри деца. Тие, според него, се показ за хуманост и човечност која може да биде пример и за многу други деца во светот.
„Претставата на сите деца, на оние од 4 до 74 години, ќе им биде како едно брзо, лудо возење во луна парк којшто е составен од неколку возбудливи делови како гратчето Сејнт Питерсбугр, островот со скриеното богатство, куќата на духови, мистичната убава пештера, па и градските гробишта каде се случува главниот заплет. Сето тоа наликува на исклучително забавна вестер комедија што неизоставно треба да се види“, смета Милошевски.
Носителот на насловната улога Бојан Кирковски истакнува дека зад нив е еден исклучително забавен процес на подготовка во кој тој и неговите колеги влегле со радост и успеале да направат успешна претстава која несомнено ќе се гледа.
„Продолжуваме да правиме магични претстави и да биде извлечено најмногу од она што ни е дадено. Инаку, самата претстава јас ја гледам дека е стриповски решена што мене искрено многу ми се допаѓа бидејќи станува збор за еден модерен стил на прикажување и на играње. Затоа би ги поканил сите деца да дојдат и да уживаат. Да се потсетиме колку едно дете може да биде храбро и колку може едно дете да направи промени во овој свет во кој живееме“, вели Кирковски.
Во „Том Соер“ на Дамјановски, улогата на Хаклбери Фин ја толкува Мики Анчевски, Драган Довлев е задолжен за ликовите на Марк Твен и Судијата Тачер, Емра Куртишова е Беки Тачер, Мартин Јордановски – Вајлд Вајлд Џо, Ненад Митевски – Маф Потер, Винета Дамчевска – Тетка Поли, Симона Спировска – Сид и Обвинителот, Наташа Петровиќ ќе ја видиме како Еми Лоренс и Шерифот Јанг, а Марија Ѓорѓијовска какао Бен Роџерс, Џеремаја и Духот.
Сценографијата е на Филип Коруновски, а костимографијата на Елена Вангеловска.
Од друга страна, наспроти задоволството од исправање на сцена на уште еден успешен проект и хит претстава како „Том Соер“, актерите воопшто не го кријат незадовоството што и натаму играат во несоодветни, мизерни услови за еден вака значаен театар кој всушност треба да ја разбуди љубовта на најмладите за оваа уметност и да им помогне да ја стекнат навиката за следење на театарски претстави и воопшто за културни настани.
Од таму не чуди што токму Кирковски по којзнае кој пат знае да каже тие како актери, како уметници се едноставно ограничени во дадениот простор.
„На секоја прес-конференција се обидувам да кажам дека ние сме ограничени во овој простор и дека веќе гребеме со нокти по ѕидовите затоа што немаме можност да изиграме добри претстави на поголема сцена. Затоа се снаоѓаме овде каде што сме и се обидуваме да направиме магија на тие пет квадрати коишто ни припаѓаат во Театарот за деца и младинци“, вели тој.
Мартин Јордановски вели дека е жалосно и донекаде сулудо што луѓето кои се на власт и на функции немаат чувство за тоа дека еден театар за деца и младинци треба да има фризер, шминкер и перикер затоа што тие во секоја претстава што ја играат имаат фризура, шминка и перика. Дека не му е јасно како истите тие луѓе не можат да разберат дека децата треба да се учат уште од мали на култура.
„Не ми е јасно како може да не остават да работиме во вакви услови, односно во една ваква мала коцка која што е импровизација на театар. Ова не е ни театар. Ова е импровизирана сцена. Не ми е јасно како може да лажат бескрупулозно и да се надеваат дека нивните лаги ќе поминат. Не ми е јасно до кога ќе трае тоа и до кога нивните лаги ќе врват. И покрај тоа, еве ние имаме прекрасна претстава која не се сомневам дека децата ќе ја обожуваат зошто за мене е различна од сите претстави досега. Различна е по стилот како е работена и по начинот на игра. Во неа децата можат да го видат она што би сакале да го направат а не можат, дали да ескивираат некои работи, дали да подржат некои работи односно самите да донесат одлуки. Затоа што возрасните се тие коишто носат одлуки во името на децата мислејќи дека се попаметни односно дека така е поточно, односно правилно, а јас не сум убеден баш во тоа. Сметам дека е обратно и одлуките на децата се тие коишто треба да го движат ова општество напред“, дециден е Јордановски.
На ова Катарина Илиевска Силјановска, актерка и директорка на Театарот за деца и младинци, со информација дека работите како да тргнуваат од мртва точка и дека тие од Министерството за култура добиле „соодветна“ сума за изработка на проектна документација за нов објект и дека сега треба да бараат прецизна локација за да би се пристапило кон идејно решение за негова изградба.