Милиони Американци внимателно следат дали Судот ќе укине повеќе отколку што претпоставуваа дека се нивни уставни права обезбедени од претходните генерации, пишуваат светските медиуми.
Скриена „експлозија“
Имаше уште една „експлозија“ сокриена во пресудата на Врховниот суд на САД од 24 јуни, со која се поништи уставното право на абортус во Америка, пишува Фајненшл тајмс .
„Во идните случаи, треба да ги преиспитаме сите материјални преседани на овој Суд во согласност со законот“, напиша 74-годишниот конзервативен судија Кларенс Томас.
Со таа една фраза, посочува лондонскиот весник, судијата Томас ги разбудил стравувањата на либерална Америка дека највисокиот суд во земјата ќе ги смени преседани кои воспоставија уставни права на слични принципи како во случајот „Ро против Вејд“ од 1973 со кој се заштити правото на абортус.
Судијата Томас наведе три цели, пишува весникот, додавајќи дека случаите се: „Грисволд против Конектикат“ , со што се воспостави правото на контрацепција во 1965 година; случајот „Лоренс против Тексас“, со кој го разјасни правото на секс со личност од ист пол во 2003 година; и случајот Обергефел против Хоџис, пресуда од 2015 година со која се гарантира пристап до истополови бракови.
„Ние имаме должност да ја „исправиме грешката“ утврдена во тие преседани“, напиша судијата Томас, додека другите членови на конзервативното мнозинство што го соборија „Ро против Вејд“ истакнаа дека случајот со абортусот не треба да се применува пошироко.
Сепак, Фајненшл тајмс нагласува дека многу Американци стравуваат дека одлуката најавува дополнителни чекори на Врховниот суд за поништување на деценискиот општествен напредок и внимателно следат дали судот ќе укине повеќе отколку што претпоставуваа дека се нивни уставни права.
Ставови на конзерватиците
Позицијата на судијата Томас ја засили можноста дека наскоро ќе се покренат нови предизвици против правото на употреба на контрацепција и истополови бракови, иако многу конзервативци велат дека шансите на Врховниот суд да ги преиспита општоприфатените одлуки за правото на брачните парови да користат контрацепција и истополовите бракови се тенки, пишува американскиот весник Волстрит журнал.
Можноста пресудата за абортусот од петок, 24 јуни, да има многу поголема применливост од самата забрана за абортус е централниот аргумент на тројцата либерално ориентирани судии на американскиот Врховен суд, посочува американскиот конзервативен весник.
Судиите назначени од демократите Стивен Брејер, Соња Сотомајор и Елена Каган напишаа: „Денешното мислење ќе ја поттикне борбата против контрацепцијата и сите други прашања со морална димензија, од 14-тиот амандман воведен во националните законодавни тела“.
Сепак, според Волстрит журнал, многу правни експерти сметаат дека „Ро против Вејд“ е посебен случај.
Сара Паршал Пери, адвокатка од конзервативната фондација Херитиџ, која работеше во администрацијата на Трамп, рече дека не гледа апетит меѓу другите конзервативци во Врховниот суд (пет судии назначени од републиканците) да продолжат со разгледување на другите посочени права.
Пери рече дека укинувањето на правото на абортус отсекогаш било посебен фокус на конзервативците, затоа што мислат дека одлуката е лошо образложена и затоа што веруваат дека таа се однесува не само на согласноста на лицето што се согласило, туку и на правото на фетусот на живот.
„Ништо во ова мислење не треба да се толкува за да ги доведе во прашање преседаните за неабортус“, напиша во своето мислење конзервативниот судија Самуел Алито, додека неговиот колега, судијата Брет Кавано, напиша -„ Поништувањето на Ро не значи поништување на тие преседани, и не се заканува или ги доведува во прашање тие преседани“.
Стравот на левицата
Недостатокот на јасен и конзистентен одговор кај огромното мнозинство конзервативни судии кои го контролираат Врховниот суд ги зголеми стравувањата кај левицата дека одлуката за абортус може да биде само почеток на остра промена надесно за прашања директно поврзани со интимните лични избори, пишува Њујорк тајмс.
Мислењето на судиите на Врховниот суд од 24 јуни има непосреден ефект дека законите за забрана или строго ограничување на пристапот до абортус ќе стапат на сила во најмалку 20 држави. Сепак, посочува весникот, неговите импликации за потенцијалните идни спорови за абортусот и многу други права прогласени од Врховниот суд од втората половина на 20 век, исто така, можат да бидат длабоки.
Во текот на неколку генерации, современиот Суд постепено пресуди дека постојат непишани уставни права кои се дел од 14-тиот амандман, кој ѝ забранува на владата неправедно да ги лиши луѓето од слобода. Покрај прогласувањето на правото на абортус, судот ги укина присилната стерилизација и законите кои се мешаат во тоа со кого луѓето можат да изберат да живеат или да се омажат, заедно со декриминализацијата на контрацепцијата и истополовите врски.
Во острото, но немоќно несогласување околу најновата одлука на Врховниот суд за укинување на правото на абортус, тројцата судии назначени од демократите веруваат дека одлуката донесена на 24 јуни ќе го принуди Врховниот суд да продолжи да се занимава со жестоко спорни морални и филозофски прашања, наведувајќи десетина примери на нови прашања.
Тие вклучуваат прашања за тоа дали и кога државата мора да дозволи исклучоци за животот и здравјето на жената, што би значело таа пресуда за ин витро оплодување и управување со абортуси, дали државата може да забрани рекламирање абортус надвор од државата или да им помогне на жените да ги избегнуваат амбулантите, и дали може да им забрани на жените да патуваат надвор од државата или да примаат лекови за абортус испратени од аптеки надвор од државата.
„Како непозната земја“
Бидејќи импликациите од одлуката на судот за абортус продолжија да одекнуваат низ САД, многумина изразија загриженост дека таа нема едноставно да го ограничи пристапот до абортус, туку може да означи пресвртница во укинување на низа други заштитни мерки - за расните и етничките малцинства, хомосексуалците и други, пишува Вашингтон пост.
Мислењето на мнозинството судии на Врховниот суд, напишано од судијата Самуел Алито, се заснова на ставот дека индивидуалните слободи загарантирани со 14-тиот амандман ги штитат само правата што имале „длабоки корени“ во државите кога тој бил ратификуван во 1868 година, во време кога абортусот бил забранет во многу држави.
Во спротивното мислење, посочува весникот, тројцата либерални судии забележале дека законите од 19 век, исто така, не ги штитат правата на меѓурасни бракови или правото да не се стерилизирани без согласност признаена од Врховниот суд.
Оваа загриженост беше повторена од правни експерти, кои рекоа дека одлуката може да ги загрози другите пресуди од минатото засновани на заштитата на индивидуалната слобода и сродните права на приватност признати од судот. Тие сметаат дека пресудата може дури и да го загрози правото на меѓурасни бракови, што Врховниот суд го призна во својата одлука од 1967 година.
Опишувајќи го можниот развој на ситуацијата по судската одлука, многу Американци веруваат дека државата, горда на тешко стекнатото проширување на цивилната заштита, почна да се однесува повеќе како непозната земја каде воспоставените права може да се стопат пред нејзиниот највисок суд. Некои тврдат дека изгледите се уште повознемирувачки, бидејќи анкетите покажаа дека повеќето Американци ги поддржуваат правата на абортус и истополови бракови.
„Како да се разбудивме во педесетите години од 20 век“, рече Медисон Дејвид, 26-годишна девојка од Висконсин, која рече дека пресудата ја потврдува нејзината потреба да се подготви за борбата за правата - дури и оние што се чинеше дека ги добиле претходните генерации.
