Додека Доналд Трамп се подготвува да ја преземе функцијата на 20 јануари, веќе погодената автомобилска индустрија во Европа се подготвува за дополнителни „спротиставени ветрови“ поради заканата од воведување нови царини од страна на идниот претседател на Соединетите Држави.
Трамп вети дека ќе воведе нови, повисоки царини за стоки што доаѓаат од Кина, Канада и Мексико во еден од неговите први настапи на функцијата, а тоа според експертите, е ветување што може да разгори трговски војни.
Тоа е лоша вест за европските производители на автомобили кои веќе забележаа пад на продажбата и производството на врвните пазари како што се САД и Кина.
Потенцијалните царини би ги почувствувале не само водечките европски автомобилски марки како Фолксваген, Волво и Стелантис (конгломератот што ги произведува Фиат, Крајслер и Цитроен), туку и компаниите во земјите од Централна и Источна Европа чии економии во голема мера се потпираат на нивното производство.
Тома Савиќ, поранешен директор на „Застава“, српски меѓународен производител на автомобили, кој беше затворен во 2008 година, вели дека царините ќе бидат особено тежок удар за дејностите во оваа балканска земја.
„Ова неизбежно ќе доведе до намалување на производството во Европа и до масовни отпуштања“, вели Савиќ.
Застава подоцна стана Фиат Крајслер Автомобили Србија, која е во сопственост на автомобилскиот гигант Стелантис.
Со седиште во Крагуевац во централна Србија, Фиат Крајслер Автомобили Србија веќе се бори да ја закрепне европската автомобилска индустрија од пред распадот на Југославија во раните 1990-ти, кога годишно составуваше 200 000 автомобили и ги извезуваше во 26 земји.
Германската автомобилска индустрија, исто така, веројатно ќе биде многу ранлива на најавените царини на Трамп, особено ако се има предвид дека најголемата европска економија е убедливо најголемиот извозник на патнички автомобили во регионот во Соединетите Држави.
Според некои проценки, европските и американските производители на автомобили би можеле да изгубат до 17 отсто од нивниот заеднички основен годишен профит, доколку САД воведат увозни царини за Европа, Мексико и Канада.
Визијата на Трамп за царините
Иако Европа не беше конкретно спомната во првата најава за воведување царини на Трамп кон крајот на ноември, тој ја таргетираше Европската Унија за време на кампањата на почетокот од оваа година и ги обвини европските партнери за нефер трговски практики и крадење работни места во американските производствени капацитети.
„Тие не ни ги земаат автомобилите, не ги земаат нашите земјоделски производи, не земаат ништо. Тие ќе мора да платат голема цена“, рече Трамп во предизборен говор во октомври.
Пазарот во Соединетите Држави е главната дестинација за европските патнички автомобили.
Во 2023 година, извозот изнесуваше 42,5 милијарди долари во 2023 година, според Статиста, германска онлајн платформа специјализирана за собирање и визуелизација на податоци.
За споредба, вредноста на американските возила увезени во ЕУ беше околу 7,8 милијарди долари во истиот период.
За време на предизборната кампања во септември Трамп рече дека сака германските производители на автомобили да станат „американски автомобилски компании“ и „да ги градат своите фабрики овде“.
Тој додаде дека е подготвен да понуди ниски даноци и трошоци за енергија за да привлече повеќе компании да произведуваат во САД.
Во 2016 година, германските производители на автомобили избегнаа царини од 35 отсто што ги постави Трамп, преку инвестиции во поголемо производство во Соединетите Држави.
Но, новите предложени царини на Трамп би можеле да го направат, за европските производители на автомобили, поскапо инвестирањето во фабрики во САД.
Да се направи или да се расипе
Заканата од нови царини ќе биде дополнителен товар на веќе растечките притисоци со кои се соочува европската автомобилска индустрија, бидејќи таа сака да се натпреварува за идниот пазар на електрични возила на кој доминираат кинеските производители.
Претходно оваа година, ЕУ воведе давачки до 35 отсто за електричните возила од Кина, соопштувајќи дека „неправедно субвенционираните“ автомобили им дадоа пазарна основа за ваков потег.
Дополнително на ова, продажбата на автомобили за електрични возила низ ЕУ се намали, а некои влади ги укинаа субвенциите наменети за поттикнување на потрошувачите да ги купат автомобилите.
Подемот на кинеските компании, како што е лидерот на „ЕВ BYD“, исто така доведе до тоа западните марки на автомобили да го губат пазарниот удел во Кина, при што особено Фолксваген се бори со падот на продажбата.
Помеѓу построгата конкуренција од Кина, падот на продажбата дома и новиот притисок од Трамп, многу европски производители на автомобили се соочуваат со мрачна перспектива.
Во Крагуевац пак, Фиат Крајслер Автомобили Србија се бори со слабата побарувачка, вклучително и со производството на неколку целосно електрични производи кое е одложено за некое време.
Југослав Ристиќ, долгогодишен синдикален функционер во автомобилската индустрија во Србија, вели дека неуспесите се резултат на „царинските војни и неповолните бизнис услови“.
Исто така, постои загриженост дека индустријата би можела дополнително да биде погодена од трговските кавги доколку Брисел одговори на можните царини од САД.
Таквиот настан би можел да ги зголеми трошоците за потрошувачите и во САД и во Европа, а особено да ја погоди Германија, која важи за автомобилски гигант на континентот.
Германскиот економски институт предвидува дека доколку Трамп воведе царини од 20 отсто на ЕУ, тоа би можело да ја чини германската економија до 192,5 милијарди за следните четири години.
Тие трошоци, исто така, би имале последователни ефекти во деловите на Централна и Источна Европа кои се зависни од производството на автомобили.
Во соработка со Бранко Вучковиќ од Балканскиот сервис на РСЕ
