Глобална десничарска интернационала.
Така Ведран Џихиќ, предавач на Факултетот за политички науки на Универзитетот во Виена, за Радио Слободна Европа (РСЕ) ги коментира контактите на Српската напредна партија (СНС) на српскиот претседател Александар Вучиќ и Сојузот на независни социјалдемократи (СНСД) на претседателот на Република Српска, Милорад Додик со екстремно десничарската Партија на слободата на Австрија (ФПО).
Оваа партија, позната по својата исламофобија и по тоа што заговара поостра мигрантска политика, освои најмногу гласови на парламентарните избори одржани во Австрија на 29 септември.
Сепак, со освоени 29 отсто од гласовите, партијата предводена од Херберт Кикл не може сама да формира влада.
„Слободарите“ во посета на Србија
Неколку недели пред изборите, делегација на Партијата на слободата на Австрија, која беше основана во средината на 1950-тите од поранешните националсоцијалисти, се состана со највисоките српски претставници во Белград.
Австриските гости, предводени од европратеникот Харалд Вилимски, на 4 септември се сретнаа со претседателот на Србија, Александар Вучиќ. По средбата немаше официјално соопштение од Претседателството на Србија. Вилимски на својот Инстаграм профил објави фотографија на која се ракува со Вучиќ, додавајќи дека имал „одлична размена на идеи“.
„Србите не се само многу вреден дел од европското семејство на народи, туку и наши вистински пријатели и се надеваме дека наскоро ќе бидат моторот на европската реформска алијанса“, напиша Вилимски.
Истиот ден, тој се сретна со претседателката на српскиот парламент, Ана Брнабиќ, која, како и Вучиќ, е високо позиционирана во владејачката Српска напредна партија (СНС). Брнабиќ по средбата објави дека делегацијата на ФПО „изразила желба за продлабочување на соработката со Србија и очекување дека во иднина дополнително ќе ги зајакнат пријателските односи со нашата земја“.
По повод оваа средба, РСЕ испрати прашања до Претседателството и до кабинетот на Ана Брнабиќ, со барање за појаснување на што ќе се заснова соработката со австриската Партија на слободата и дали претставниците на Србија гледаат проблем во тоа што австриската партија е позиционирана како крајно десничарска, но до крајот на текстот, одговорот не стигна.
Лидерот на делегацијата на Партијата на слободата, Харалд Вилимски, во интервју за белградски „Вечерње новости“ изјави дека со Вучиќ разговарал „како да се обединат“.
„Да создадеме сојуз со цел да ги запреме нападите на политичарите од левиот спектар врз Србија и Унгарија и како да ги продлабочиме односите што во моментов ги негуваме“, рече Вилимски.
Од кога трае соработката меѓу српските власти и австриските десничарски партии?
Ведран Џихиќ потсетува дека соработката на СНС и СНСД со Партијата на слободата датира од претходните години и дека идеолошката блискост на овие партии може да се заснова на неколку централни точки.
Една од нив, вели тој, е многу конзервативен поглед на нацијата како крвно поврзана заедница и загрозена од „глобалните елити, либералната демократија и мултикултурализмот“.
„Значи, имаме развој на глобална десничарска интернационала, каква што беше порано социјалистичката интернационала, која е поврзана од Америка преку Европа до Русија и така натаму“, вели Џихиќ.
Џихиќ оценува дека српскиот претседател Александар Вучиќ сфаќа дека политичките ветришта во Европа се повеќе дуваат од десно и дека во тоа ја гледа својата шанса.
„Неговата конечна цел е, како што веќе гледаме и знаеме од српската политичка практика, да остане на власт што е можно подолго, да ја намали количината на критики од Западот, да го прикрие или камуфлира сето она што се случува во Србија во врска со владеењето на правото, функционирањето на институциите, економските интереси, а за тоа бара и му требаат сојузници“, категоричен е Џихиќ.
Односот кон Русија и рускиот претседател Владимир Путин, додава соговорникот на РСЕ, го делат и владејачката Српска напредна партија и ФПО, како и СНСД на Додик.
„Дури и австриската Партија на слободата своевремено имаше посебен договор со партијата на Путин во Русија за соработка, па лидерите на Партијата на слободата, вклучувајќи го и Херберт Кикл, ја посетија Москва“, потсетува Џихиќ.
Тој подвлекува дека Кремљ, од друга страна, ја поддржува европската десница преку кампања за дезинформациии.
Српска врска
Поддршката од Партијата на слободата за Србија за прашањето за Косово не е изненадување, имајќи предвид дека српската дијаспора во Австрија претставува значаен дел од електоратот на ФПО, за што пишуваше и лондонски „Економист“.
Според Ведран Џихиќ, тоа е аспект во кој интерес гледаат и „либертаријанците“.
„Веќе неколку години имаме активни групи граѓани од Србија, Република Српска, кои се активни во Партијата на слободата, кои ги промовираат овие вредности и кои, се разбира, се трудат да соберат што е можно повеќе гласови од српската заедница во Австрија, бидејќи има голем број Срби во Австрија, кои поседуваат австриско државјанство, па може да гласаат“, вели Џихиќ.
Важна врска меѓу австриската десничарска партија и српската политичка сцена е Константин Добриловиќ. Добриловиќ беше на листата на ФПО на изборите за Европскиот парламент (ЕП) во средината на 2024 година.
Во интервју за Еуроњуз во пресрет на изборите за ЕП, Добриловиќ рече дека тој ја претставува т.н. здрав патриотизам, кој е столбот на политиката на ФПО и значи „вртење на секоја земја-членка на ЕУ пред сè кон потребите на нејзините граѓани“.
Тој беше меѓу присутните на состаноците на делегацијата на ФПО во Белград во септември. Ова не е единствената средба на Добриловиќ со локалните власти во последните шест години. Во февруари 2018 година, Добриловиќ се сретна со Вучиќ, а со актуелниот премиер на Србија и претседател на СНС, Милош Вучевиќ, во март 2024 година, додека шефот на Напредната партија беше на позицијата министер за одбрана.
„Содржински разговор со Константин Добриловиќ, кандидатот на Слободарската партија на Австрија на претстојните избори за Европскиот парламент“, напиша Милош Вучевиќ на Инстаграм по таа средба.
Во септември 2021 година, Константин Добриловиќ беше во друштво на тогашниот премиер на покраинската влада, Игор Мировиќ, и Милош Вучевиќ, кој тогаш беше градоначалник на Нови Сад.
На својот Инстаграм профил во март 2019 година, тој објави фотографија на која позира со актуелниот министер за внатрешни работи на Србија, Ивица Дачиќ, и тогашниот вицеканцелар на Австрија и прв човек на Партијата на слободата, Хајнц-Кристијан Штрахе.
РСЕ преку Инстаграм го контактираше Константин Добриловиќ во врска со контактите што ги одржува со локалните политичари, но до објавување на текстот, одговор не пристигна.
Додик и Партијата на слободата
Покрај политичарите од Србија, Константин Добриловиќ се сретна и со претседателот Република Српска Милорад Додик, како и со лидерот на Демократскиот фронт Андрија Мандиќ, кој во моментов е претседател на Парламентот на Црна Гора.
Претседателот на РС и лидерот на СНСД долго време имаат блиски односи со Партијата на слободата. Конкретно, Додик беше во добри односи со Хајнц-Кристијан Штрахе, поранешниот лидер на оваа партија и австриски вицеканцелар од 2017 до 2019 година.
Партијата на Додик во 2015 година објави слика на Додик и Штрахе на мрежата Х со цитат на Додик дека „Србите кои живеат во Виена треба да го поддржат ФПО, бидејќи тоа е добро за Србите во Австрија“.
Во 2018 година, Штрахе беше награден од Додик по повод Неуставниот ден на РС за, како што се наведува, „особени заслуги во развојот и зајакнувањето на соработката и политичките односи меѓу РС и Австрија“.
Една година подоцна, СНСД, ФПО и италијанската Северна лига се договорија за интензивирање на соработката.
Штрахе поднесе оставка како заменик канцелар во австриската влада и беше исклучен од неговата партија по видео скандалот во 2017 година на кој тој нуди владини договори на наводен руски финансиер. Додик тоа го прокоментира како „местенка“ и најави продолжување на соработката со ФПО.
Откако Партијата на слободата освои најмногу места во Европскиот парламент во споредба со другите австриски партии, Додик упати кратка, љубезна честитка преку платформата Х.
Врските на Слободарската партија со Русија
За разлика од официјалниот став на австриската држава, ФПО се противи на санкциите воведени од Брисел кон Кремљ од 2022 година поради инвазијата на Украина. Во оваа смисла, Вилимски, како што изјави во интервју за „Новости“, гледа сојузник во Србија.
Инаку, Србија речиси три години одбива да се приклучи на западните санкции против Русија, иако во Обединетите Нации ја осуди руската инвазија.
Сепак, фокусот на партијата чиј член е Харалд Вилимски е фокусиран пред се на прашањето за миграцијата, особено од земјите од Блискиот Исток. ФПО цврсто стои против имигрантите од исламските земји, тврдејќи дека го зачувува „социјалниот мир и културниот идентитет на Австрија“.
Вакви ставови Вилимски искажува на социјалната мрежа X. Вилимски ги коментираше и повеќедневните протести на курдската заедница во Париз на крајот на 2022 година, кои се претворија во улични немири:
„Уште колку градови треба да изгорат пред да сфатат дека внесуваме насилство и презир во општеството во Европа, па дури и го финансираме овде“, напиша тој на 2 јануари 2023 година.
Во септември 2022 година, на истата платформа, тој изрази оценка дека „австриските граници се под опсада“ како за време на големиот бегалски бран во 2015 година, но дека медиумите не известуваат за тоа.
„Тивко се увезуваат масите. Австриската влада и ЕУ пропаѓаат по целата гранична линија. Затворете ги границите! Сега!“, напиша Вилимски.
Слични ставови за Косово
Во делегацијата на ФПО која го посети Белград во септември беше и Максимилијан Краус. Овој млад политичар кариерата ја започна во младинското крило на Партијата на слободата. Краус, како што изјави во интервју за белградскиот весник „Политика“, неодамна во виенскиот парламент поднел предлог за резолуција со која се оспорува независноста на Косово.
Инаку, Австрија ја призна независноста на Косово во 2008 година, на што се спротивстави екстремната десница.
„Во нашето барање јасно ставивме до знаење дека Косово не е држава, иако Австрија го призна, таму нема владеење на правото. Затоа, нема потреба да се преговара со нив за влез во Европската Унија“, рече Краус во интервју објавено на 29 септември на денот на изборите во Австрија.
И поранешниот лидер на ФПО, Штрахе, зборуваше за себе како „пријател на Србија“ и дека ја разбира српската позиција кон Косово.
