Рано утрото на 6 јануари 2024 година, единица руски борци го напушти селото Смиле во источниот регион Запорожје во Украина за да нападне позиција каде што беа стационирани Виталиј Ходњук, познат по кодното име „Пингвин“ и неговите колеги украински војници.
Во жестоките борби што следеа, руската единица успеа привремено да ја заземе позицијата, но беше истисната во украински контранапад.
„Се приближивме до нив, на околу 5-7 метри и тие почнаа да викаат дека се предаваат. Им дозволивме да излезат од своите засолништа“, изјави Олександр Дениженко, помлад наредник кој беше дел од украинската група, за Crimea.Realities, регионален медиум на украинскиот сервис на Радио Слободна Европа.
За време на оваа акција, Дениженко ги забележал телата на двајца негови другари убиени во борбите - од кои едниот беше Ходњук.
„Немаше нивно оружје во нивна близина, тоа е една работа. А тие лежеа во неприродна положба. На пример, другите кои беа убиени во борба лежеа со своите митралези, муниција и опрема“, рече Дениженко.
Три години по целосната инвазија на Украина од страна на Русија, околностите околу убиството на Ходњук се во фокус на судењето кое се одржува во моментов во Украина.
Од инвазијата во февруари 2022 година, украинските обвинители утврдија 212 случаи во кои руски војници се обвинети за егзекуција на украински воени заробеници. Но, досега ниту еден од овие осомничени не се соочил со обвинението лично.
Сега, на рускиот војник Дмитриј Курашов, еден од руските борци кој му се предаде на баталјонот на Дениженко во тоа магливо јануарско утро минатата година, му се суди пред украинскиот суд во источниот град Запорожје под обвинение дека пукал и го убил Ходњук додека се предавал со што ги прекршил правилата на Женевската воена конвенција.
Курашов (26) служел во одредот наречен Storm-V составен од осуденици кои се пријавиле да се борат за Кремљ во Украина во замена за нивното ослободување од затвор дома. Тој прво ги отфрли обвиненијата пред судот, но потоа се изјасни за виновен, иако вели дека тоа го направил само за да го забрза судењето со надеж дека ќе биде вклучен во размена на затвореници.
„Јас не го направив тоа. Ова го направи друго лице кое повеќе не е таму. Признавам и со тоа завршува. Ќе ме осудат, се надевам, ќе ми дадат затворска казна, ќе ме пратат во логор, каде што мирно ќе чекам или да заврши оваа војна или да има размена на затвореници“, сведочеше Курашов во судот.
Ходњук „бил убиен од два рафала од митралез, првиот минал низ белите дробови, вториот низ панцирот“, додаде Курашов.
„Да пукав, целата глава ќе му експлодираше на левата страна. Пукам во главата, не пукам во телото“, рече тој.
Војникот за кој Курашов тврди дека го убил Ходњук не служел во неговата руска единица за време на наводната егзекуција, соопштија украинските обвинители.
Еден од овие сведоци сведочеше дека го видел Курашов, чие кодно име е „Демнач“ како му вика на украинскиот војник да излезе со кренати раце.
„Украинскиот војник го стори тоа, а потоа „клекна и го фрли својот митралез“. Потоа повторно почна пукањето“, сведочеше тој.
„Го видов овој човек со кренати раце, падна со лицето надолу и толку“, сведочеше со видео врска соборецот на Курашов.
„Демначот“ го застрела, бидејќи го видов сам во моето видно поле. Не видов никој друг. Воопшто никој“, додаде војникот што сведочеше.
Оваа верзија на настаните околу убиството на Ходоњук беше потврдена од други сведоци и во судот и во разговорите со Crimea.Realities.
Друг од руските колеги на Курашов рече дека тој се криел кога видел украински војник кој излегува со кренати раце.
„Слушнав истрели. Телото падна. Потоа набрзина станав и истрчав кон левото засолниште. Го видов телото веќе мртво. А од десната страна беше Курашов... Тој беше сам таму. Немаше никој друг во близина“, рече војникот.
Еден од колегите војници на Курашов сведочеше дека претпоставениот им наредил „да не земаат заробеници“.
Нарачки „од горе“
Русија негира дека нејзината војска извршила злосторства во Украина, и покрај се поголемите докази за тоа.
Тарас Семкив, заменик-шеф на одделот за воени злосторства на украинскиот јавен обвинител, за Crimea.Realities. изјави дека властите имаат „причини да веруваат“ дека руските команданти издаваат наредби за егзекуција на украинските војници наместо да ги земаат како заробеници.
„Во моментов работиме на идентификување на лицата кои даваат такви наредби“, рече Семкив, додавајќи дека „дефинитивно не станува збор за некои изолирани случаи“.
Бројките, вели Семкив, се зголемуваат.
Семкив вели дека неговиот оддел утврдил 11 случаи на погубени украински војници во 2023 година. Следната година тој број се искачи на 133.
„Овој број всушност може да биде многу поголем. Дефинитивно зборуваме за одредена динамика во егзекуциите. Тоа не се поединци кои поради некоја причина решиле да извршат кривично дело, туку е соодветна наредба, соодветна политика на Руската Федерација да не зема заробеници од вооружените сили на Украина“, рече Семкив.
Набљудувачката мисија на ОН за човекови права во Украина минатиот месец изрази „аларм поради наглото зголемување на пријавените егзекуции на украински војници“ од страна на руската војска.
„Од крајот на август 2024 година, мисијата забележа 79 такви егзекуции во 24 одделни инциденти“, се вели во соопштението.
Курашов во меѓувреме ја чека пресудата за неговото судење. Тој се соочува со потенцијална доживотна затворска казна, доколку биде осуден.
Ходоњук не можеше да биде погребан неколку месеци по неговото убиство, бидејќи неговото тело не можеше да се извлече од зоната на активна борба.
Неговото тело беше погребано во мај 2024 година. Областа каде што беше убиен моментално е под руска окупација.
