Големото мнозинство гласови во Европскиот парламент на 18 јули за избор на Германката Урсула фон дер Лајен за втор петгодишен мандат како претседател на Европската комисија го означува обидот за континуитет во извршната власт на ЕУ со искусен политичар чијшто европски мандат е нераскинливо врзан со политичкиот центар.
Како припадничка на генерацијата на високи државни службеници на европскиот проект, фон дер Лајен, роденa во Белгија, изгради успешна кариера како умешна и ефикасна министерка во кабинетот под германската канцеларка Ангела Меркел, пред да влезе во високите ешалони на ЕУ пред пет години.
Во текот на нејзината кариера, таа отвори нови патишта за жените и доби репутација за постигнување консензус за итни прашања и на германската и на политичката сцена на ЕУ. Таа беше првата германска министерка за одбрана и првата жена на функцијата претседател на Европската комисија.
Некои од најголемите предизвици со кои моментално се соочува 65-годишната фон дер Лајен се прашањата за дипломатското единство и материјалната поддршка за Украина во нејзината одбрана од Русија, заканите за трансатлантските односи, поделбите околу деветмесечната војна на Израел со САД и терористичката група Хамас прогласена од ЕУ во Појасот Газа, како и тензиите околу земјоделските, индустриските и еколошките цели на блокот, особено во светлината на Европскиот зелен договор усвоен во 2019 година.
Не и е туѓо политичкото пазарење договарање што и го обезбеди вториот мандат и покрај растот на десничарите на европските избори минатиот месец.
Но, пред да и биде потврден новиот мандат од удобно 41 место на тајното гласање во Европскиот парламент на 18 јули, таа инсистираше дека центристичкиот пристап е од суштинско значење за да се спречи блокот да се „раскине одвнатре или однадвор“. Таа ги повика неодлучните европските пратеници за нејзиниот реизбор да и дозволат да ја „води борбата“ против екстремистичките политички сили.
„Демократскиот центар на Европа мора да остане“, рече таа пред главниот дом на Европскиот парламент во Стразбур на 18 јули.
„Никогаш нема да дозволам да се прифати екстремната поларизација на нашите општества. Никогаш нема да прифатам дека демагозите и екстремистите го уништуваат нашиот европски начин на живот и денеска стојам овде подготвена да ја водам борбата со сите демократски сили во овој дом“, додаде таа.
Животен пат
Фон дер Лајен веројатно доби добар старт на нејзиниот европски пат. Таа е родена во 1958 година како едно од седумте деца на Ернст Албрехт, висок државен службеник во 1950-тите години кога се поставуваа столбовите за Европската унија. Албрехт потоа почнал висока, иако контроверзна, домашна политичка кариера во неговата родна Долна Саксонија и пошироко.
Таа првично студирала економија, но се префрлила на медицина, дипломирала на Медицинскиот факултет во Хановер во 1987 година и работела како асистент лекар пред да се пресели со семејството во Соединетите Американски држави на четири години во средината на 1990-тите.
По нејзиното враќање во Германија во 1996 година, Фон дер Лајен брзо се издигна во рамките на мејнстрим-десничарската Христијанско-демократска унија (ЦДУ). Таа напредува под канцеларството на Меркел, кое започна во 2005 година, прво како министер за семејни работи, а потоа и министер за труд, пред да стане првата жена министер за одбрана на Германија во 2013 година. Нејзините триумфи поттикнаа широко распространети шпекулации дека таа е потенцијална наследничка на Меркел.
Фон дер Лајен само што ја презеде функцијата министер за одбрана кога Москва го анектира Крим и предизвика вооружен сепаратизам во источна Украина во 2014 година.
Таа одговори на кризата во Крим со некои од најгласните и најраните повици Европа да преземе поголема одговорност за сопствената одбрана, иако беа потребни години за да се зголемат трошоците за одбрана на сопствената Германија во согласност со таквата цел.
Како претседател на Европската комисија, Фон дер Лајен го водеше жестокиот одговор на извршната власт на ЕУ на руската инвазија на Украина и поврзаните закани - невидени санкции, десетици милијарди помош за Украина и снабдување со оружје и покрај противењето на членките како Унгарија, притоа усвојувајќи пофлексибилни пристапи за потенцијално поделени прашања, вклучително имиграцијата, земјоделската и буџетската политика, па дури и нејзиниот сопствен приоритет за справување со климатските промени.
Таа, исто така, ги предводеше активностите на блокот за запирање на разорните ефекти од пандемијата ковид - 19 што започна на почетокот на 2020 година и на крајот уби милиони и поларизираше општества во неколку месеци откако го презеде раководството на Европската комисија.
Кризата со вакцините генерира еден од најдолготрајните скандали во мандатот на Фон дер Лајен, поради нејзината улога во договорите на комисијата со производителите на вакцини и нејзините напори да ги задржи поврзаните документи.
Во говорот пред Европскиот парламент пред нејзиниот реизбор на 18 јули, таа предупреди на тековниот „период на длабока вознемиреност и несигурност“, велејќи: „Јас сум убедена дека Европа, силна Европа, може да одговори на предизвикот."
Таа, исто така, навести цврста линија против акциите на земјите-членки кои би можеле да го поткопаат единството на ЕУ наспроти руската агресија, нарекувајќи ја самонаречената „мировна мисија“ на унгарскиот премиер Виктор Орбан преку Русија и Кина „мисија за смирување“.
Во својот говор, Фон дер Лајен, исто така, наведе нови приоритети, вклучително и заострување на границите на ЕУ, пристап заснован на заслуги кон проширувањето на ЕУ, „нова стратегија на ЕУ“ за земјоделството и засилувања насочени кон економска и индустриска ефикасност. Таа исто така побара „сега“ да се стави крај на крвопролевањето во Газа.
Процесот
Фон дер Лајен е претседател на централно-десната Европска народна партија (ЕПП), која останува најголемата групација во Европскиот парламент и покрај придобивките на екстремно десничарските партии на изборите минатиот месец.
По нејзиното назначување од 27-те национални лидери на ЕУ кон крајот на јуни, на фон дер Лајен и беше потребна поддршка во парламентот од просто мнозинство од најмалку 360 од 719-те активни пратеници. Таа на гласањето на 18 јули доби 401 од вкупно 707 гласови.
Се очекуваше таа во голема мера да се потпира на гласовите на нејзината ЕПП, како и на пратениците од другите групи во парламентот, имено на Прогресивната алијанса на социјалистите и демократите и либералната Обнова Европа, и покрај некои веројатни пребегнувања.
Највисокото место на Европската комисија е едно од трите клучни институционални претседателства, а другите две се раководството на Европскиот совет, кој ги дефинира општите политички насоки и приоритети на блокот и на Европскиот парламент. Ротациското претседателство со Советот на Европската унија, тело составено од владини министри од секоја земја-членка, е главно симболично, кое главно подразбира претседавање со состаноците на советот.
Најважните функции на претседателот на Комисијата се да работи заедно со претседателот на Европскиот совет за да ги постави стратешките и општите приоритети на блокот, да додели портфолија и да го води „Колеџот“ од 27 комесари (по еден од секоја земја-членка) и да учествува во дебатата меѓу владите членки.
Но, политичката независност и извршната мисија на Комисијата да предлага и да го спроведува законодавство и да спроведува политики и буџети го прават нејзиното претседателство особено влијателно.
