Групите демонстранти кои излегоа на улиците во Подгорица на антивладин протест, по одлуката на црногорската Влада да даде поддршка за Резолуцијата на Обединетите Нации за геноцидот во Сребреница, се блиски до Српската православна Црква (СПЦ).
На списокот на организатори што го објави порталот IN4S, а Стејт департментот го означи како дел од рускиот пропаганден систем, се најде моторџиската група „Ноќни волци“, неколку православни братства и неколку српски невладини организации.
Овие групи најчесто се регистрирани како хуманитарни невладини организации и културни здруженија кои го промовираат српското историско и духовно наследство.
Покрај блиските односи со СПЦ, лидерите на овие здруженија ја поддржуваат политиката на проруската партија Демократски фронт (ДФ), која беше распуштена во 2023 година.
Тие партии се дел од парламентарното мнозинство од изборите во 2020 година, кога победија на „бранот“ црковни протести против тогашната влада на Мило Ѓукановиќ.
СПЦ потоа учествуваше во формирањето на првата влада по тие избори.
Еден од нивните лидери, Андрија Мандиќ, е претседателот на Парламентот на Црна Гора од 2023 година.
Заедничко за овие здруженија е тоа што ја следат политиката на Србија и рускиот претседател Владимир Путин, а Косово го сметаат за дел од Србија, пишува балканскиот сервис на Радио Слободна Европа.
Кои се организаторите на протестот во Подгорица?
„Ноќни волци“ се основани во Црна Гора во 2015 година како клуб на моторџии.
„Тие се дел од голем руски клуб со кој ги поврзува „патриотизмот, православието и вековните врски меѓу Црна Гора и Русија“, изјави за РСЕ, Вукоман Булатовиќ, лидерот на овој клуб.
Руските „Ноќни волци“ се директно поврзани со Кремљ и рускиот претседател Владимир Путин.
Рускиот огранок на „Ноќните волци“ е под санкции на Европската Унија од јули 2022 година поради руската инвазија на Украина, ширењето на руската пропаганда и антиукраинската кампања. САД ги стави и на „црната листа“ поради учеството во руската анексија на украинскиот Крим во 2014 година.
„Ноќните волци“ се регистрирани во Црногорскиот регистар на невладини организации со, како што се наведува, цел „промоција на мото културата, организирање трки и експедиции, здружување со слични здруженија“.
На нивната веб-страница се наведува дека мотивот на основањето е блискоста со Русија. Организацијата во Црна Гора брои триесетина членови од Подгорица, Никшиќ, Бар и Херцег Нови. Нив ги предводи Вукоман Булатовиќ.
Тие тврдат дека се самофинансираат и дека не се политички ангажирани, туку дека работат добротворни работи. Нагласуваат дека ја почитуваат државата Црна Гора. Блиски се до Српската православна црква.
Според официјалната веб-страница, нивниот член не може да биде дилер на дрога, зависник од дрога или хомосексуалец. Тие наведуваат и дека „живеат според аманетот на Свети Петар Цетински:
„Молете се на Бога и држете се до Русија!“.
Во септември 2016 година, во Котор, тие учествуваа на состанокот на Козаците од Русија, Србија и „Козачкиот центар“ на Црна Гора, основан со цел зајакнување на односите со Русија.
Тие беа дел од официјалната придружба на српскиот патријарх Иринеј за време на неговата посета на Црна Гора во октомври 2018 година.
Заедно со православните братства блиски до СПЦ, тие учествуваа на протестните собири на СПЦ во текот на 2020 година, што придонесе за отстранување на тридецениското владеење на Демократската партија на социјалистите на претседателот Мило Ѓукановиќ.
Тогаш лидерот на „Ноќните волци“ во Русија, Александар Залдостанов – хирург, им ја честиташе победата на новото парламентарно мнозинство на изборите на „Српската православна црква и народот на Црна Гора“.
Веб-страницата „Ноќни волци“ во Црна Гора сведочи дека тие присуствуваат на протестите против НАТО.
Тие редовно ги посетуваат манастирите и црквите, руските училишта и градинки и Домот за запуштени деца во близина на Херцег Нови.
„Ноќните волци“ беа и на маршот за поддршка на руската агресија врз Украина на 2 март 2022 година пред Собранието на Црна Гора.
Агенцијата за национална безбедност во август 2022 година поведе постапка до Владата за забрана на работата на таа организација, по примерот на неколку европски земји, но нивната работа не престана.
Надворешниот изглед на руските моторџии е копија на американската субкултура од втората половина на минатиот век, препознатлив по моторите со голема зафатнина, кожената облека со апликации и возењето во големи групи.
„Михољски збор“, православното братство од Тиват, реагираше на неколку настани во Косово, покрај политичките настани во Црна Гора.
По вооружениот напад на северот на Косово на крајот на септември минатата година во кој беа убиени албански полицаец и тројца српски напаѓачи, тие на социјалните мрежи создадоа наратив - дека напаѓачите се херои и жртви, заклучија од Дигиталниот форензички центар од Подгорица.
Тие се огласија по конфликтот во Звечан на Косово на 29 мај 2023 година, објавувајќи дека „српскиот народ не е сам“. Според нив меѓународните организации КФОР и ЕУЛЕКС беа директни виновници за настаните на северот на Косово.
Еден од основачите на здружението „Михољски збор“ е свештеникот на Српската православна црква Мијајло Баковиќ, кој е секретар на епископот Буда-Никшиќ Остојиќ.
Тој е припадник на поранешната 63-та падобранска единица на Југословенската армија. Во неколку наврати на јавни собири седеше за време на интонирањето на националната химна на Црна Гора.
Предводник на „Михољски збор“ е Здравко Нишавиќ, кој на состанокот пред Владата на 22 мај најави дека усвојувањето на Резолуцијата за геноцидот во Сребреница ќе придонесе за нови конфликти во регионот.
Православното братство „Ступови“ е здружение кое на Фејсбук се претставува како добротворна организација.
Обединува неколку подгрупи со црковен префикс: „Завјетнике Тврдош“ од Никшиќ, „Витези на Свети Симеон“ од Подгорица, „Витези на принцот Мирослав“ од Бијело Поље и „Витези на Свети Јован“ од Бар.
Членовите на „Ступов“, заедно со другите православни братства, организираа протести и блокади на патиштата во февруари 2022 година по падот на Владата на Здравко Кривокапиќ.
„Тие отворено се заканија на мирот во Црна Гора со најавата дека формирањето на малцинска влада (Дритан Абазовиќ) ќе предизвика невиден хаос во Црна Гора“, се наведува во анализата на ДФЦ.
Телефонскиот број наведен на Фејсбук на оваа организација е поврзан и со профилот на Милиќ Ралевиќ на Телеграм. Страницата која не е активна во последно време ја управуваат тројца од Црна Гора.
Српскиот културен центар „Патријарх Варнава“ е здружение од Пљевља.
Ја поддржуваше просрпската Социјалистичка народна партија во тој град. Претседателот на тоа здружение Божидар Јеловац е и член на Демократскиот фронт во Пљевља.
Српското здружение „Свети Сава - Бијело Поље“ е основано во март 2019 година со цел зачувување и поддршка на Српската православна црква, српскиот јазик, кирилицата, историјата и културното наследство на српскиот народ во Црна Гора. Заклучно со 2021 година, на веб-страницата на Даночната управа нема финансиски извештаи за работата на оваа компанија. Претставници се Иван Фуртула, Милош Којовиќ и Мирко Гојачанин.
НВО „Херцег“ од Плевља е основана во август 2023 година од Рајко Палибрк, Реља Зековиќ и Илија Дамјановиќ.
Палибрк со години беше член на просрпската Социјалистичка народна партија во локалниот парламент во Пљевља.
Во Подгорица работи невладината организација „Српска нишка“, а основач е Миливое Брковиќ, функционер на просрпската Обединета Црна Гора, која има еден претставник во државниот парламент. Тој се опишува себеси како еден од „најистакнатите борци за одбрана на српското национално и духовно наследство“.
Невладината организација „Сердар“ од Подгорица главно соработува со националните културни организации од Србија. Претседател е Предраг Парапид, кој беше локален функционер на проруската вонпарламентарна партија „Вистинска Црна Гора“.
Невладината организација „Сердар“ го поддржува еден од лидерите на Демократскиот фронт, Милан Кнежевиќ, нарекувајќи го „симбол на отпорот на српскиот народ во Црна Гора“.
„Здружение на почитувачи на учесниците во ослободителните војни 1912-1918 година“ се регистрирани во Плевља и Андријевица, а дејноста што е наведена е заштита и унапредување на човековите и малцинските права.
Невладината организација „Божури“, основана во август 2022 година, се занимава со зачувување, заштита и промоција на српската култура, писменост и духовност.
Овластено лице на „Божура“ е Нена Ралевиќ, а освен неа, основачи, според регистарот на невладини организации, се Милован Рмуш и Зоран Спалевиќ.
Српскиот културен клуб „Свети Сава“, односно хуманитарното здружение „Свети Сава“ е основан во ноември 2020 година во Пљевља. Основан е од Славиша Свркота, Рајко Палибрк, Божидар Јеловац, Касалица Љиљана, сите од Пљевља, и Предраг Милачиќ и Момчило Вуксановиќ, претседател на Српскиот национален совет во Црна Гора, од Подгорица. Свркота, за РСЕ потврди дека се еден од организаторите на протестот во Подгорица.
Инаку Свркота е еден од двајцата членови на резервните полициски сили на Центарот за безбедност во Пљевља, кои заедно со петмина поранешни припадници на Југословенската армија, во април 2010 година беа обвинети за воени злосторства против човештвото во Буковица, Пљевља, во 1992 и 1993 година.
Високиот суд во Бјело Поље го ослободи од обвиненијата во 2011 година, како и другите во тој процес. Сите здруженија беа учесници на литијата на СПЦ во текот на 2020 година.
*Соработка на текстот - Одделение за дигитална форензика на РСЕ.
