Вести
Нобелова награда за физика за двајцата пионери во вештачката интелигенција
Двајца пионери во вештачката интелигенција, Џон Хопфилд и Џефри Хинтон, ја добија Нобеловата награда за физика за „фундаменталните откритија и пронајдоци кои овозможуваат машинско учење со помош на вештачки невронски мрежи“, објави во вторникот Нобеловиот комитет.
Додека Хопфилд (91) создаде структура која може да складира и реконструира информации, Хинтон (76) измислил метод „кој може самостојно да открие својства во податоците што станале и кој станал важен за големите вештачки невронски мрежи што се користат сега“, наведува Комитетот во објаснувањето за одлуката за добитните.
„Иако компјутерите не можат да размислуваат, машините сега можат да имитираат функции како меморија и учење. Годинешните лауреати по физика помогнаа да се овозможи тоа“, се додава во соопштението.
Хинтон, кој е познат како кум на вештачката интелигенција, е канадско-британски државјанин кој работи на Универзитетот во Торонто, а Хопфилд е Американец кој работи во Принстон.
„Овогодишните двајца добитници на Нобеловата награда за физика користеа алатки од физиката за да развијат методи кои се основата на денешното моќно машинско учење“, се вели во соопштението на Нобеловиот комитет.
Елен Мунс, членка на Нобеловиот комитет во Кралската шведска академија на науките, рече дека двајцата лауреати „користеле фундаментални концепти од статистичката физика за да дизајнираат вештачки невронски мрежи кои функционираат како асоцијативни мемории и пронаоѓаат обрасци во големи збирки податоци“.
Таа рече дека таквите мрежи се користени за унапредување на истражувањата во физиката и „исто така станаа дел од нашиот секојдневен живот, на пример во препознавањето на ликови и преводот на јазиците“.
Додека комитетот оддаде почит на науката што стои зад машинското учење и вештачката интелигенција, Мунс ја спомена и нејзината друга страна, велејќи дека „иако тоа носи огромни придобивки, брзиот развој на вештачката интелигенција, исто така, предизвикува загриженост за нашата иднина“.
„Луѓето ја носат одговорноста да ја користат оваа нова технологија на безбеден и етички начин за доброто на човештвото“, рече таа.
Истите грижи ги има и добитникот Хинтон. Тој ја напуштил работата во Гугл за да може послободно да зборува за опасностите од технологијата што тој помогнал да се создаде.
Тој рече дека е шокиран од укажаната чест од Нобеловиот комитет.
„Запрепастен сум. Немав поим дека ова ќе се случи“, рече тој кога Нобеловиот комитет го контактираше телефонски.
Хинтон предвиде дека вештачката интелигенција на крајот ќе има „огромно влијание“ врз цивилизацијата, што ќе донесе подобрувања во продуктивноста и здравствената заштита.
„Тоа би можело да се спореди со индустриската револуција“, рече тој во отворен разговор со новинари и претставници на Кралската шведска академија на науките, пренесува Асошиејтед прес.
„Наместо да ги надмине луѓето по физичка сила, ќе ги надмине луѓето по интелектуални способности. Немаме искуство како е да се има работи кои се попаметни од нас. И тоа ќе биде прекрасно на многу начини. Но, мораме да се грижиме и за низа можни лоши последици, особено за заканата овие работи да излезат од контрола“, рече Хинтон.
Имињата на добитниците на Нобеловата награда за хемија, пак, ќе бидат објавени утре, 9 октомври, за литература во четврток на 10 октомври, за мир во петок на 11 октомври и за економија во понеделник на 14 октомври.
Лауреатите се поканети да ги примат своите награди на церемонија на 10 декември, на годишнината од смртта на Алфред Нобел, по кого наградата и го носи името.
види ги сите денешни вести
Бродот кој наводно превезува експлозив во Израел закотвен кај Малта
Товарниот брод „Катрин“, за кој меѓународната невладина организација „Амнести интернешенел“ смета дека, меѓу другото, транспортира експлозиви во Израел, од 7 октомври е закотвен на отворено море во близина на Малта.
Засега нема најави за неговата следна дестинација.
Бродот претходно три дена беше во Јадранското Море, кога од кабинетот на премиерот на Словенија, Роберт Голоб, за Радио Слободна Европа (РСЕ) потврдија дека треба да пристигне во пристаништето Копар за истовар на стока наменета за земјите на Европската унија.
„Пристаништето Копар е влезна точка. Тоа значи дека товарот продолжува до своите дестинации во ЕУ“, соопшти Кабинетот на премиерот на Словенија на 3 октомври.
Бродот „MV Kathrin“, кој од Виетнам плови кон Европа речиси еден месец од 21 јули, е предмет на разни контроверзи, особено по реакциите на официјалните претставници на Намибија, Португалија, меѓународни организации и активисти поради товарот што го е носител и неговата можна крајна дестинација - Израел.
Амнести интернешенел и ОН ги повикаа сите земји да не дозволат бродот да влезе во нивните пристаништа, „со оглед на јасниот ризик дека таков товар ќе придонесе за извршување на можни воени злосторства во Газа“.
Нобеловата награда за хемија за научниците кои ги истражуваа протеините
Оваа година Нобеловата награда за хемија подеднакво им беше доделена на Дејвид Бејкер за компјутерскиот дизајн на протеините и на Демис Хасабис и Џон М. Џампер за предвидување на структурата на протеините.
Според одлуката на Кралската шведска академија на науките, тие ќе ја поделат наградата во износ од 11 милиони шведски круни, што е околу еден милион евра.
„Овие откритија имаат неверојатен потенцијал“, соопшти Нобеловиот комитет.
Како што објави Ројтерс, Хасабис и Џампер користеле вештачка интелигенција за да ја предвидат структурата на речиси сите познати протеини со помош на моделот „AlphaFold2“, кој Нобеловиот комитет го нарече „целосна револуција“.
Бејкер (62) е професор на Универзитетот во Вашингтон во Сиетл, додека Хасабис (48) е извршен директор на „Google DeepMind“, истражувачката единица за вештачка интелигенција на Google, каде Џампер (39) исто така работи како научник.
Хасабис и Џампер користеле вештачка интелигенција за да ја предвидат структурата на речиси сите познати протеини, додека Бејкер научил како создаде сосема нови протеини, соопшти телото за доделување на наградата.
Наградата за хемија се доделува од 1901 година и досега имало 115 лауреати.
Минатата година, Нобеловата награда за хемија им беше доделена на Мунги Бавенди, Луис Брус и Алексеј Екимов за откривањето на ситни кластери атоми познати како квантни точки.
Тие сега се широко користени за создавање бои на рамни екрани, LED светилки и уреди кои им помагаат на хирурзите да ги видат крвните садови во туморите.
Косово во ЦЕФТА ќе го претставуваат косовските претставници
Амбасадорот на Германија во Косово, Јорн Роде најави дека отсега Косово во ЦЕФТА (Централноевропски договор за слободна трговија) ќе го претставуваат косовските претставници, а не Мисијата на ОН на Косово (УНМИК).
Голем чекор напред кон еднаква застапеност и учество во ова регионално тело“, напиша Роде на социјалната мрежа Икс.
Косово е претставено во ЦЕФТА од УНМИК од 2007 година, кога и се приклучи на оваа регионална иницијатива.
Владата на Косово и претходно инсистираше на промена на застапувањето во ЦЕФТА, но Германија неодамна понуди решение: да се стави ѕвездичка до името на Косово што во фуснотата ќе означува дека статусот на Косово не е конечно решен.
За возврат, од Косово беше побарано да ја укине забраната за увоз на стоки од Србија, што официјална Приштина делумно го стори на 7 октомври.
Како што објасни премиерот на Косово, Албин Курти, стоката од Србија преку граничниот премин Мердаре ќе може да влезе со зголемена контрола, додека слободен проток на стоки од Србија ќе биде можен и на другите премини кога ќе се набави скенер за проверка на камионите.
Косово инсистираше на ставот дека тие мерки не се од економска, туку од безбедносна природа.
Инаку, ЦЕФТА извесно време беше блокирана поради забраната на Косово за увоз на стоки од Србија и начинот на кој Косово беше претставено во оваа иницијатива.
Деблокирањето на ЦЕФТА доаѓа во пресрет на 10-годишнината од Берлинскиот процес, кој се одржува на 14 октомври. Берлинскиот процес е и регионална иницијатива која има за цел да го помогне економскиот развој на шесте земји од Западен Балкан и нивниот пристап кон Европската унија (ЕУ).
Косово е дел од Берлинскиот процес од неговото основање во 2014 година, а дел од потпишаните договори во рамките на оваа регионална иницијатива се договорот за меѓусебно признавање на лични карти, универзитетски дипломи, професионални квалификации и соработка во областа на транспортот, енергетиката, екологија, дигитализација и роамингот.
Најмалку 12 загинати Палестинци во израелски напади во Газа
Во израелски напади загинаа најмалку 12 Палестинци, вклучително и девет членови на исто семејство во северниот и централниот дел на Појасот Газа, објави рано на 9 ноември официјалната новинска агенција на палестинската управа ВАФА.
Девет членови на семејството се убиени во напад на нивниот стан во населбата Шејаја во северниот дел на Газа, објави ВАФА, повикувајќи се на лекари од палестинската Црвена полумесечина.
Во израелскиот напад, уште тројца други се убиени во бегалскиот камп Нусејрат во центарот на Газа, меѓу кои и едно дете, а неколкумина се ранети, додаде ВАФА.
Војната во Газа започна откако Хамас, наведен како терористичка организација од САД и Европската унија, го нападна јужниот дел на Израел на 7 октомври, убивајќи околу 1.200 луѓе и зеде 250 заложници.
По масакрот на Хамас, главно на цивили, Израел започна офанзива против Газа.
Според Министерството за здравство на Газа, под контрола на Хамас, во борбите загинале повеќе од 42.000 луѓе. На таа палестинска територија живеат околу 2,3 милиони луѓе.
Израелската војска на 7 октомври објави дека минатата година бомбардирала повеќе од 40.000 цели во Газа, открила 4.700 тунели и уништила 1.000 локации за лансирање ракети.
Конфликтот во Газа се уште трае, додека Израел сега се бори на друг фронт во јужен Либан против Хезболах.
Утрото на 7 октомври, Хезболах, прогласена за терористичка организација од страна на САД, истрела ракети врз северните израелски градови Хаифа и Тиберија, предизвикувајќи штета и некои полесни повреди, според израелската полиција.
Европската унија го стави на црната листа вооруженото крило на Хезболах, но не и неговото политичко крило, кое има места во либанскиот парламент.
Во последните неколку недели, Израел ги бомбардира јужните предградија на Бејрут и врши копнеен упад во јужен Либан во обид да го уништи Хезболах.
Кампањата на Израел против Хезболах го натера покровителот на групата, Иран, да одговори со напад врз еврејската држава со низа ракети, од кои огромното мнозинство беа уништени од израелската противвоздушна одбрана без да предизвикаат значителна штета, но нападот ги оживеа стравувањата од ширење на конфликтот во регионот.
ЕУ ќе воспостави хуманитарен воздушен мост за Либан
Европската Унија ги мобилизира сите алатки за реакција при итни случаи со кои располага, за да обезбеди поддршка на луѓето погодени од актуелната криза во Либан, информираше денеска (9 октомври) портпаролот на ЕК за хуманитарна помош и справување со кризи Балаж Ујвари.
„Денеска, ЕУ започна операција за хуманитарен воздушен мост за помош на луѓето во Либан, што ќе се состои од три лета, со кои, меѓу другото, ќе бидат дистрибуирани средства за хигиена, ќебиња и објекти за сместување“, изјави Ујвари.
Авионите ќе полетуваат од Дубаи и Бриндизи, а предвидено е првиот да пристигне во Бејрут на 11 октомври.
Преку Механизмот за цивилна заштита на ЕУ уште од минатата недела во Бејрут се испорачува помош од Шпанија, Словачка, Полска, Франција и Белгија, а во наредните денови ќе биде транспортирана и дополнителна помош од Грција. Транспортните трошоци и координацијата на овие испораки го обезбедува Европската комисија.
Ујвари потсети дека оваа помош од земјите членки вклучува и лекови и медицински производи, кои се од клучно значење за помош на луѓето во Либан се кои се сочуваат со неможност за пристап до здравствена заштита, пред се за присилно раселените лица.
„Оваа помош доаѓа како дополнување на околу 104 милиони евра хуманитарна помош од ЕУ доделена за Либан оваа година, вклучувајќи ги и најновите итни исплати“, додаде Ујвари.
Инаку, како што информира Еврокомисијата, Координативниот центар за одговор при итни случаи на ЕУ останува во близок контакт со земјите членки и хуманитарните партнери за да се мобилизира дополнителна помош.
Белоруските власти конфискувале куќа на директор на телевизија означена како „екстремистичка“
Белоруските власти ја запленија куќата на Алексеј Џикавитски, вршител на должноста директор на телевизија Белсат, независен белоруски информативен канал, со седиште во Полска.
Куќата, која се наоѓа во областа Пинск во западна Белорусија, ја изградил дедото на Џикавитски, кој го преживеал советскиот Гулаг пред речиси еден век.
Запленувањето на имотот означува уште еден чин на репресија под режимот на белорускиот моќник Александр Лукашенка, кој го засили притисокот врз опозициските фигури и независните медиуми во последниве години.
Џикавитски, кој живее во Полска, добил официјално известување од Истражниот комитет на Белорусија во кое се наведува дека неговата семејна куќа е запленета.
„Ниту сталинистичките власти не ја одзедоа куќата што дедо ми, означен како „непријател на народот“, ја изгради пред да биде испратен во гулаг“, рече Џикавитски.
Неговите баба и дедо еднаш дури дозволиле куќата да се користи како училиште за локалните деца пред да се формира формално училиште во селото.
Прецизните правни основи за конфискацијата остануваат нејасни, но телевизијата Белсат беше означена како „екстремистичка организација“ од режимот на Лукашенка, а владата има историја на таргетирање поединци поврзани со опозицијата.
Законот потпишан од Лукашенка во јануари 2023 година дозволува конфискација на имот од граѓани и организации кои се занимаваат со таканаречени непријателски акции против Белорусија. Законот се користи за да се оправдаат запленувања на имот од истакнати опозициски фигури, вклучувајќи ги Свјетлана Циханускаја, Валер Цапкала и други дисиденти.
Ситуацијата околу домот на Џикавитски ја истакнува тековната репресија врз медиумските фигури и активисти во Белорусија, додека Лукашенка ја покажува контролата врз власта.
Уставниот суд го укина „балансерот“
Уставниот суд донесе одлука за укинување на „балансерот“ - алатката за вработување според национална припадност во државните институции. Одлуката нема да важи ретроактивно.
Повеќе за одлуката, како што е највено, ќе информира претседателот на Уставен суд Дарко Костадиновски, на прес-конференција по денешната 27-на седница.
Уставниот суд на 18 септември на седница расправаше дали со наведувањето на припадноста на заедницата којашто е потребна за пополнување на секое работно место, на кандидатите за административни службеници им се ограничува достапноста на секое работно место, односно дали со „обврска на кандидатите за админстративни службеници во пријавата за вработување меѓу останатите лични податоци да наведат и припадност на заедница“ се нарушува начелото на стручност и компетентност и се повредува и уставно загарантираното право на работа и слободен избор на вработување.
Уставните судии тогаш одлучија да отворат предмет за употребата на балансерот при вработувањата и времено го замрзнаа „балансерот“.
Предметот, оформен по иницијатива поднесена од стариот состав на Државната комисија за спречување на корупцијата (ДКСК), ги оспорува член 19 став 1 алинеја 1 во делот „припадност на заедница“ од Законот за вработените во јавниот сектор, член 36 став 1 алинеја 1 во делот „и припадност на заедница“ од Законот за административни службеници и член 2 став 1 алинеја 8 и член 3 алинеја 1 во делот „припадност на заедница” од Правилникот за задолжителните елементи на јавниот оглас за пополнување на работно место во јавниот сектор.
Според подносителот на иницијативата (ДКСК) со примена на оспорените законски одредби се загрозуваат основните слободи и права на човекот и граѓанинот, слободното изразување на националната припадност, соодветната и правична застапеност на граѓаните кои припаѓаат на сите заедници во органите на државната власт и други јавни институции и владеењето на правото загарантирани со одредбите во членовите 9, 32 став 1 и 2, 54 став 1, 2 и 3 од Уставот.
Според подносителот, со наведувањето на припадноста на заедницата којашто е потребна за пополнување на секое работно место, на кандидатите за административни службеници им се ограничува достапноста на секое работно место.
Раскинат е договорот со компанијата што ја снабдуваше Армијата со храна
Договорот со надворешната компанија што ја снабдуваше Армијата со храна е раскинат, потврди денеска министерот за одбрана Владо Мисајловски.
„Еднострано е раскинат договорот кој имаше многу недостатоци. За да не биде политичка одлуката како министер за одбрана направив Комисија заедно со Министерството за одбрана, Генерал-штабот и Армијата која ги прегледа сите записници и констатираше премногу пропусти и заедно со Армијата ни даде препорака да биде раскинат договорот. Договорот е раскинат и течат сите законски прописи, но мене најважно од сè ми е да не се наруши борбената готовност и секој припадник на Армијата да биде безбеден“, рече Мисајловски во одговор на прашање на отчетот за 100 дена Влада.
Тој истакна дека преку 60 припадници беа затруени заради небезбедната храна што им се служела во кантините и посочи дека здравствените власти нашле некои бактерии на работните површини што компанијата која вршела кетеринг не ги отстранила при првата опомена. Затоа, посочи тој, овој договор морало да биде раскинат.
„Согласно Колективниот договор на секој припадник во Армијата и Министерството му следи надомест за хранарина. Бидејќи договорот е раскинат на секој припадник ќе му биде исплатен надомест за хранарина. Во делот на Армијата каде мора да има оброци тоа веќе го регулиравме и ќе се готви во Армијата како што беше и пред неколку месеци“, посочи Мисајловски.
Во иднина, како што кажа, може да се спроведат две постапки, односно целосно да се исплаќа хранарина по основ на Колективен договор или да се распише нова постапка за нова кетеринг компанија за што, како што најави министерот, веќе биле обезбедени средствата во буџетот.
Средба Вучиќ-Касаноф, Косово во фокус на разговорите
Претседателот на Србија, Александар Вучиќ денеска (9 октомври) во Белград, разговарал за ситуацијата во регионот со заменик-помошникот државен секретар на Соединетите Држави (САД) за Западен Балкан, Александар Касаноф.
„Пред сè, ја истакнав исклучително тешката и сложена ситуација во Косово и Метохија и укажав на речиси невозможните услови во кои живее српскиот народ на Косово и Метохија“, објави Вучиќ на 9 октомври на социјалната мрежа Инстаграм.
Тој додаде дека за конструктивен дијалог се потребни две страни и дека Србија останува посветена на мирно решавање на проблемот „и покрај непотребната еднострана ескалација на тензиите“.
Вучиќ најави дека се разговарало за клучните прашања поврзани со зајакнувањето на соработката и европската интеграција на Западен Балкан, како и за светските предизвици кои влијаат на стабилноста на регионот.
Тој најави и дека биле разгледани потенцијалите за зајакнување на билатералните односи меѓу Србија и САД, како и подобрување на енергетската соработка и нови инвестиции во проектите што Србија ги планира.
Вучиќ средбата со Касаноф ја оцени како добра.
Иранскиот министер за надворешни работи, Арагчи во посета на Саудиска Арабија
Иранското Министерство за надворешни работи соопшти дека највисокиот дипломат на Техеран, Абас Арагчи, денеска попладне (9 октомври) ќе пристигне во Саудиска Арабија каде што според најавите ќе се фокусира на разговори за запирање на војната на Блискиот Исток што се шири.
Целта е понатамошни дипломатски напори „за да се запре геноцидот и агресијата на израелскиот режим и да се ублажат болките и страдањата на нашите браќа и сестри во Газа и Либан“, напиша портпаролот на иранското МНР Есмаил Багаи на платформата X.
„Мора да се запре масакрот и агресијата“, додаде портпаролот.
Минатата недела Арагчи денеска беше во посета на главниот град на Либан, Бејрут, во момент кога се интензивирани израелските воздушни напади врз цели на Хезболах во Либан.
Тоа беше прва посета на висок ирански претставник по убиството на лидерот на Хезболах, Хасан Насрала на 27 септември во израелски воздушен напад врз Бејрут.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете