Алсу Курмашева добива писма во затвор - од семејството, пријателите, колегите и странците, но понекогаш им требаат недели за да стигнат до неа во истражниот затвор во рускиот град Казан.
Новинарката на Радио Слободна Европа, како што пишува од затвор, на 13 јануари по долга пауза за време на зимскиот распуст добила голем пакет писма.
„Ми беше многу тешко без нив. Всушност, сето тоа полека, но сигурно станува помалку подносливо“, пишува Алсу.
Денеска, 25 јануари, се навршуваат 100 дена откако Курмашева беше уапсена во октомври и ставена во притвор.
„Дури и еден ден неправедно зад решетки е трагедија, но американски државјанин 100 дена незаконски да биде во руски затвор е невидено“, изјави вршителот на должноста претседател на РСЕ/РЛ, Стивен Капус.
Курмашева прво беше обвинета дека не побарала од руските власти да ја регистрираат како „странски агент“, а потоа два месеци подоцна беше обвинета за ширење невистини за руската армија.
Обвинението за „странски агент“ предвидува максимална казна затвор од пет години, додека втората точка предвидува казна до 10 години.
Курмашева и РСЕ ги негираат обвинувањата и наведуваат дека Москва ја казнува за нејзината новинарска работа.
Кумаршева, која има двојно државјанство на САД и Русија, не и беше дозволено да ја посетат претставниците на амбасадата во затворот. Русија одби три барања на САД за посета.
„Русија треба да и даде безусловно и итно ослободување. Се надеваме дека американскиот Стејт департмент брзо ќе ја означи Алсу како „незаконски притворена“, вели Капус.
Иако тоа не се случи, портпаролот на Стејт департментот Метју Милер на 18 јануари рече дека Соединетите Држави посветуваат „огромно внимание“ на случајот на Курмашева.
„Фактот што не сме донеле одлука за „незаконски притвор“ не кажува ништо за работата што ја работиме или каква би можела да биде нашата идна позиција. Постојано собираме информации за сите овие случаи, ги оценуваме фактите, го оценуваме законот за да ни помогне за да дојдеме до она што на крајот ќе биде вистинската одлука“, рече Милер.
Во сличен случај, американскиот државјанин Еван Гершкович, известувач на The Wall Street Journal, беше приведен во Русија на 29 март 2023 година под сомнение за шпионажа. Ова беше првпат по Студената војна во Русија под такви обвиненија да биде уапсен новинар кој работи за американска медиумска куќа. Тој беше официјално обвинет на 7 април.
Американскиот Стејт департмент на 10 април го прогласи Гершкович за „незаконски притворен“, а американската амбасадорка во Русија Лин Трејси првпат го виде во затвор на 17 април.
Гершкович, еден од ретките странски новинари кои продолжија да работат во Русија по инвазијата на Украина во февруари 2022 година, е во притвор поради шпекулациите дека Кремљ сака да преговара за размена на затвореници.
„Сигурен сум дека вистинската причина што Алсу е во притвор е тоа што таа е американски државјанин“, рече Павел Буторин, сопругот на Курмашева и шеф на Current Time, медиумски проект на руски јазик кој го води РСЕ во соработка со Глас на Америка.
Повици за ослободување на Кумаршева
Западните влади, како и руските и меѓународните групи за човекови права, го критикуваа притворот на Курмашева. Комитетот за заштита на новинарите, Амнести интернешнал, Репортери без граници, Меѓународниот институт за печат и други повикаа на нејзино ослободување. Националниот прес-клуб во Вашингтон објави фотографија од неа во фоајето и го повика Стејт департментот „веднаш да прогласи погрешен притвор“.
Групата за човекови права Меморијал, која е забранета во Русија, ја прогласи за политички затвореник.
Високиот претставник на Европската унија за надворешна политика и безбедност, Жозеп Борел, во декември побара нејзино „итно ослободување“ и ја повика Русија „да ја обезбеди безбедноста на новинарите и да престане да ги гони“.
Групата за права на Русија со седиште во Велика Британија организираше механизам за пишување писма до Курмашева и другите кои се сметаат за политички затвореници.
„Сто дена се неприфатливи. И за жал, на ова наскоро не му се гледа крајот. Затоа мислиме дека треба да се направи сè“, вели Капус.
„Што направивме денес?
Курмашева, која работеше за татарско-башкирската служба на РСЕ околу 25 години, го напушти својот дом во Прага во средината на мај 2023 година поради итна семејна ситуација во руската република Татарстан, каде што живее нејзината мајка.
Потоа, на 2 јуни и беше забрането да ја напушти Русија и и беа одземени американскиот и рускиот пасош. Таа е приведена на 18 октомври и одредена е во истражен затвор во објект СИЗО бр. 2 во Казан, каде што е во последните 100 дена.
И беше дозволено да разменува писма со семејството и поддржувачите преку цензурираниот руски затворски систем за пошта Zonatelecom.
Нејзините колеги во Прага успеале да ја претплатат на неколку весници и списанија.
„Денес се навршуваат точно три месеци. Сè се смени. Јас се сменив. Вие се сменивте. Вашите писма се сменија. По долга пауза добив десетици писма што ги напишавте за време на празниците. Тие се толку искрени. Ми ги доверивте вашите стравови“, стои во писмото на Курмашева од 18 јануари до нејзините поддржувачи.
„Решивте да не заборавите на сè, туку да споделите со мене додека другите ги завршуваат своите руски салати. Тоа е бесценето“, напиша Кумаршева.
Во истото писмо, таа објаснува зошто се вратила во Русија и покрај немилосрдното задушување на неистомислениците во времето на претседателот Владимир Путин.
Критичарите на Кремљ велат дека напорите на државата да го задуши граѓанското општество и да ги замолчи независните гласови се интензивирале со текот на годините, дополнително засилени откако Русија започна општа инвазија на Украина во февруари 2022 година.
„Се восхитувате на мојата храброст што се вратив дома во „вакво време“. Но, ние живееме сега, и нема да има „друго“ време за нас. Ќе има „време“, но можеби нема да има некој близок до нас, некој на кој му треба помош денес. Јас сум одговорна за моето семејство. За моите мали деца и мојата стара мајка. Во мојот живот, како и во вашиот, нема да има уште еден 18 јануари 2024 година“, напиша таа.
Кумаршева сугерираше дека кога станува збор за помагање на луѓето, доброто со добро се враќа.
"Цел живот луѓето ми отвораа врати. И тогаш почнав да отворам врати - прво на моите деца и роднини, а потоа и на оние на кои им беше потребна мојата помош и поддршка. Сега разбирам дека отворањето врати за другите е одговорност“, напиша новинарката на Радио Слободна Европа.
Во пораката испратена непосредно пред Нова година, Курмашева напишала за „необично писмо“ што го добила од девојка од југот на Русија.
Таа беше во Казан пред неколку недели, тука има пријатели. Навистина и се допаѓа овде и доаѓа неколку пати годишно. Дознала за мене од пријател - очигледно повеќе отколку од официјалните медиуми. Таа напиша дека "чувствува силна желба да го смени билетот и да замине. Не очекувала дека такво нешто би можело да се случи во нејзиниот сакан град. Потоа ми напиша долго писмо во возот. Тие се толку неверојатни приказни и има толку многу добрина веднаш зад аголот од злото“, напиша Алсу.
Русија и Белорусија - најрепресивни кон новинари
Курмашева е една од четворицата новинари на РСЕ (Андреј Кузниечик, Ихар Лосик и Владислав Јесипенко се другите тројца), кои моментално се во затвор под обвинение за нивната работа. Групите за човекови права и РСЕ во неколку наврати повикаа на ослободување на сите четворица, велејќи дека биле незаконски приведени.
Лосик е блогер и соработник на белоруската служба на РСЕ, кој беше осуден во декември 2021 година по неколку обвиненија, вклучително и „организирање и подготвување акции кои грубо го нарушуваат јавниот ред“ и осуден на 15 години затвор.
Кузнечик, веб-уредникот на белорускиот сервис на РСЕ, беше осуден во јуни 2022 година на шест години затвор по судењето кое траеше не повеќе од неколку часа. Тој беше осуден за „создавање или учество во екстремистичка организација“.
Јесипенка, која има двојно државјанство на Украина и Русија и која работеше како соработник за Кримските реалности, регионалното биро на украинската служба на РСЕ, беше осудена на шест години затвор во февруари 2022 година од руски судија во окупираниот Крим по затворено судење. вратите. Тој е осуден за „поседување и транспорт на експлозиви“. Јеспенко цврсто го отфрли тоа обвинение.
Според Комитетот за заштита на новинарите со седиште во Њујорк, Белорусија и Русија се меѓу „најрепресивните земји кон новинари“ во светот. До 1 декември 2023 година, 28 новинари беа во притвор во Белорусија и 22 во Русија.
