Проруската сепаратистичка област Придњестровје (Придњестровје) во Молдавија се наоѓа во тешка ситуација, бидејќи снабдувањето со руски гас за Европа преку Украина е прекинато од 1 јануари, соопшти молдавската влада.

„Регионот поминува низ тешка ситуација“ откако локалниот снабдувач Тирасполтрансгас „го прекина снабдувањето со природен гас и греење, што ги погоди локалитетите и јавните институции“, изјави владиниот портпарол Данијел Вода на мрежата Телеграм, повикувајќи ја Русија „да престане со уцените“.

Најавата на Киев за прекин на транзитот на руски гас низ територијата на Украина предизвика конфузија во Европа, но паника во Молдавија, која е единствената значително зависна од таа гасна рута, потсетува АФП.

Иако зависноста на европскиот континент од руските енергетски извори е значително намалена од почетокот на војната во Украина, земјите лоцирани на истокот се уште добиваат големи количества гас и нафта од Москва.
Ситуацијата е најкритична во Молдавија. Поранешната советска република прогласи вонредна состојба откако преговорите со Гаспром пропаднаа, како причина за финансискиот спор и одбивањето да се разгледаат алтернативни рути.

Молдавската влада претходно најави драстични мерки за намалување на потрошувачката на електрична енергија, вклучително и ограничување на осветлувањето во јавните згради и намалување на употребата на лифтови.

Европската унија реагираше смирено на ваквиот тек на настаните, бидејќи околу 14 милијарди кубни метри годишен транзит низ Украина претставува само пет отсто од нејзиниот вкупен увоз на гас.

На Унгарија официјално и беше одбиено финансирањето од околу 1 милијарда долари од Европската унија што блокот го замрзна поради обвинувања за корупција.

Потегот, најавен во изјава на ЕУ доцна на 31 декември, е прв во кој таа да презема таков чекор против членка на блокот.

Будимпешта не даде непосредна изјава за истечените средства.

Таа сума беше дел од поголема сума, 19 милијарди евра (19,7 милијарди долари) што беше замрзната, која датира од 2022 година, кога Брисел започна постапка за „условност“ против Унгарија.

Сега е блокирано исплатувањето на средствата поради наводите дека унгарската влада ги прекршила правилата за јавни набавки, како и поради недостаток на контрола и транспарентност.

Будимпешта направи голем број реформи кои овозможија деблокирање на некои средства, но крајниот рок за објавување на последната рата истече на 31 декември.

Тоа значи дека Унгарија го загуби финансирањето, кое изнесува 1,04 милијарди евра (1,08 милијарди долари).

Во извештајот објавен во јули, Европската комисија рече дека Унгарија не ги исполнува демократските стандарди на ЕУ, особено во однос на политичкото финансирање, конфликтот на интереси и независноста на медиумите.

Премиерот Виктор Орбан претходно вети дека ќе се бори за заштита на парите „кои се наши“.

„Тие постојано се обидуваат да ги земат парите на Унгарците со различни средства и различни методи“, рече тој во декември.

Економијата на Унгарија се распрснува, вршејќи притисок врз Орбан пред новите парламентарни избори закажани за 2026 година.

Претседателката Гордана Сиљановска Давкова смета дека е потребен нов закон за помилување во чиј фокус би биле луѓето затвореници, оти сегашниот смета дека не е системски поставен.

Таа потврди дека била запозната со кривичните дела на неколкуте осудени лица кои се помилувани по повод новогодишните празници.

Според неа, една од основните забелешки на нашиот систем на помилувања или на намалувања на казните е многу кусиот период, затоа што, како што посочи, правото на помилување или на милост е човечко право и се оценува социјализацијата или ресоцијализацијата откако ќе се најдете во затвор. Она што е најважно, вели таа, при помилувањето е судот.

„Ниту Министерството за правда, ниту Комисијата за помилување можат или смеат да играат улога на истражни органи - да се јавуваат во АНБ или АР за да ги проверуваат луѓето. Тоа е работа на судот - значи судијата го креира профилот, досието што доаѓа кај нас. Само судот може да ги проверува фактите и доказите, не ние. За мене најважно е кој и како ја прави селекцијата во затворите - кога ќе побараат или самите затвореници или нивните најблиски намалување на казната и кој го ниже досието.

Сиљановска смета дека ако ги нема сите потребни елементи во досието, тогаш ниту Министерството за правда, ниту комисијата може навистина да има вистинска претстава за луѓето. Затоа, според неа во иднина дури и во рамки на Судскиот совет би можело да се разгледува начинот на кој што судиите ги креираат досиејата за луѓето.

Според претседателката, потребен е нов модерен закон за помилување во кој што суштината ќе бидат луѓето затвореници.

Во однос на тоа дали би требало да се предвиди поголем период од три месеци за помилување, таа додава дека тоа треба да го предложат овластените предлагачи на закони, но вели, можеби е потребно да се преиспита и самата казнена политика.

Од Кабинетот на претседателката вчера информираа дека по повод новогодишните празници помилувани се седум лица од кои едно потполно, а шест делумно. Шестемина осудени лица се помилувани во траење од три месеци, а едно лице три месеци и четири дена, што кај него доведува до потполно ослободување од извршување на казната затвор.

Комисијата за помилување е дел од телата на претседателката, која по предлог на Министерството за правда одлучува кој и какво помилување ќе добијат затворенците со правосилни пресуди.

Сите членови на првата Комисија за помилување што беше формирана од Сиљановска Давкова, поднесоа оставка од функцијата по критиките во јавноста за дел од имињата на листата за помилување кои беа објавени по повод празникот 23 Октомври. Новиот состав на Комисијата беше формиран на крајот на ноември, а го предводи д-р Милка Ристова.

Најмалку 17 Палестинци загинаа во израелските воздушни напади врз бегалскиот камп Буреиџ и градот Џабалија во Појасот Газа на 1 јануари, објави официјалната палестинска новинска агенција ВАФА, пренесува Ројтерс.

Во еден напад, беше погоден дом во областа Џабалија на северот на Газа, најизолираниот и најсилно уништен дел од територијата, каде што Израел спроведува голема операција од почетокот на октомври.

Министерството за здравство на Газа соопшти дека седум лица, меѓу кои една жена и четири деца, загинале, а најмалку десет се ранети.

Во друг напад доцна на 31 декември во бегалскиот камп Буреиџ во центарот на Газа загинаа една жена и едно дете, според болницата за маченици Ал Акса, која ги прими нивните тела.

Индиректните преговори за прекин на огнот меѓу Израел и Хамас - кои САД и ЕУ ги сметаат за терористичка организација - се одржаа во декември во Доха со посредство на Катар, Египет и САД. Војната во Појасот Газа започна на 7 октомври 2023 година , со напад што го предизвика Хамас врз Израел, кога според израелските податоци загинаа околу 1.200 луѓе, а милитантите заробија 251 заложник.

Уште 96 заложници се во Појасот Газа, меѓу кои 34, според војската, се мртви.

Во израелските воени операции во Појасот Газа, според властите на таа територија контролирана од Хамас, загинале повеќе од 45.553 лица.

Романија и Бугарија, по 13 години чекање, на 1 јануари станаа полноправни членки на Шенген зоната.

Во март 2024 година беа укинати контролите на воздушните и поморските пристаништа, а кон средината на декември овие две земји добија согласност од нивните европски партнери да ги укинат контролите и на копнените гранични премини.

Влезот во Шенген зоната се означува на граничните премини на полноќ на 31 декември.

За Бугарите и Романците тоа значи дека сега ќе можат да возат до Франција, Шпанија или Норвешка без пасош.

Возачите и патниците повеќе не мора да покажуваат никакви лични документи, а автомобилите ќе поминуваат без контрола.

Од 2011 година Бугарија и Романија чекаат да станат членки на зоната за слободно движење на европскиот континент.

Според соопштението на Европската комисија, од декември 2023 година, кога Советот на ЕУ одлучи да ги пречека Романија и Бугарија во Шенген зоната, двете земји-членки ги презедоа сите неопходни мерки за да обезбедат непречена примена на шенгенските правила од 31 март 2024 година.

На тој датум, контролите на внатрешните воздушни и поморски граници беа укинати и почнаа да се применуваат шенгенските правила, вклучително и издавањето шенген визи.

Шенген зоната, основана во 1985 година, сега вклучува 25 од 27-те земји-членки на ЕУ и придружните земји Швајцарија, Норвешка, Исланд и Лихтенштајн.

Сега ќе има засилен надзор на бугарско-турската граница, која станува надворешна граница на Шенген зоната.

Две лица загинаа, а шест беа повредени на 1 јануари во Киев во напад на руската армија, која утрото истиот ден лансираше бран од 111 беспилотни летала врз Украина.

Тоа е првиот руски напад на првиот ден од 2025 година, додека ден претходно, украинскиот претседател Володимир Зеленски во својот новогодишен говор рече дека Новата година ќе биде „година на преговори што треба да стават крај на војната“.

Рускиот претседател Владимир Путин кон крајот на декември се закани дека ќе го нападне центарот на Киев како одговор на употребата на американско и британско оружје со долг дострел врз неговата земја.

„По утринскиот напад, бројот на жртви во Киев се зголеми: двајца загинати, шестмина повредени, четири лица се спасени“, објавија украинските служби за итни случаи на Telegram.

Спасувачите изјавија и дека го ставиле под контрола пожарот кој ја оштети станбената и административната зграда во областа Печерск во историскиот центар на главниот град.

Пожарот е предизвикан од паѓање на остатоци од дронови соборени од противвоздушна одбрана.

Зградата и припаѓа на Народната банка на Украина, а се наоѓа на околу 300 метри од претседателските канцеларии.

„Дури и на новогодишната ноќ, Русија се грижи само да и наштети на Украина“, рече Зеленски.

Цената на електричната енергија за домаќинствата од денеска е поскапа за 0,92 проценти. Во првиот блок е повисока за 0,68 проценти, во вториот за 0,9, во третиот за 1,93 и во четвртиот за 2,24 проценти, a евтината тарифа е поскапа за 0,9 проценти. Со тоа граѓаните ќе имаат минимално зголемување на сметките, а евтината дневна тарифа најмалку до пролетва останува од 13 до 15 часот. Просечно семејство кое досега имало сметка од 2.300 денари сега ќе треба да одвои само плус 21 денар за нејзино покривање.

Ова се овозможи откако Регулаторната комисија за енергетика (РКЕ) првпат го искористи контролниот механизам при определувањето на цената на електрична енергија за домаќинствата и малите потрошувачи зошто универзалниот снабдувач ЕВН Хоум, побара цената на електричната енергија за домаќинствата од 1 јануари да се зголеми за 4,4 проценти. Претходно РКЕ за седум проценти ја намали и мрежарината, а ЕСМ понуди цена од 62 евра за мегават час и покривање на 100 проценти од вкупно планираните количини на тендерот на универзалниот снабдувач.

Минималното зголемување на цената на електричната енергија за домаќинствата, додаде, го овозможи и одлуката на РКЕ со која се намали цената на мрежарината пред се во делот на дистрибуција.

На почетокот на минатиот месец РКЕ донесе одлука со која цената на МЕПСО за пренос на електрична енергија од 1 јануари се зголемува за 5,68 проценти, цената за дистрибуција на Електродистрибуција се намалува за 5,52 проценти, а цената на операторот на пазарот на електрична енергија МЕМО се зголемува за 19,8 проценти. МЕПСО, пак, од РКЕ побара зголемување на цената за пренос на електрична енергија од 50,58 отсто, МЕМО за 78,58 отсто, а Електродистрибуција поднесе податоци во кои не беа вклучени трошоците за покривање на загуби во дистрибутивната мрежа, бидејќи не беше завршена постапката за набавка на електрична енергија за покривање на загубите.

Уличната акција „15 минути молк“, во чест на жртвите од падот на настрешницата од железничката станица во тој град, се одржа на 1 јануари во близина на местото на тој трагичен настан.

Граѓаните и студентите кои ги блокираа факултетите во Нови Сад се собраа во 11:52 часот и во целосна тишина ја блокираа раскрсницата пред железничката станица 15 минути, по една минута молчење за секоја жртва.

Како што јави Н1, на средбата присуствувале и советниците од Собранието на Нови Сад.

Акцијата се одржа точно два месеци по падот на настрешницата на 1 ноември, што е една од најголемите трагедии што го погодија Нови Сад од крајот на Втората светска војна.

Студентите кои блокираа десетици факултети и две универзитетски штабови во Белград, Нови Сад, Ниш и Крагуевац организираа протести на новогодишната ноќ, 31 декември.

Тие се собраа во своите градови и шетаа низ централните улици, а потоа во 23 часот и 52 минути одржаа 15-минутен штанд во молк, по што се вратија на своите факултети.
Блокадите на факултетите почнаа на 25 ноември, а студентите бараат од властите објавување на комплетната документација поврзана со реконструкцијата на Железничката станица во Нови Сад, гонење на сите кои ги нападнаа студентите за време на уличните акции „15 минути молк“, прекин на постапките за сите приведени на протестите поради падот на настрешницата и зголемувањето на буџетските издвојувања за факултетите за 20 отсто.

Владата на Србија на 13 декември објави 195 документи поврзани со реконструкцијата на главната железничка станица во Нови Сад.

Претставниците на српските власти во неколку наврати изјавија дека се исполнети сите барања, но студентите тоа го негираат.

Организацијата Транспаренси Србија и Градежниот факултет тврдат дека тоа не е комплетна документација.

Бетонска настрешница се урна од зградата на Железничката станица на 1 ноември во 11:52 часот, при што загинаа 15 лица, а двајца беа тешко повредени. Трагедијата се случи четири месеци по свеченото отворање на зградата на Железничката станица во присуство на градските и републичките лидери.

Непосредно пред крајот на годината, Вишото јавно обвинителство во Нови Сад, одговорно за истрагата за падот на настрешницата, објави дополнителна документација за која тврдат дека е „целокупната достапна документација и информации собрани во текот на предистражната и истражна постапка“.

Вишото јавно обвинителство во Нови Сад поднесе обвинение против 13 лица во врска со несреќата во Нови Сад на 30 декември, меѓу кои и поранешниот министер за градежништво, транспорт и инфраструктура Горан Весиќ и поранешната директорка на Железничката инфраструктура на Србија, Јелена Танасковиќ.

Меѓутоа, еден ден подоцна, Вишиот суд во Нови Сад, меѓу другите, одби да им одреди притвор на Весиќ и Танакосиќ.

Русија ја нападна Украина со голем број беспилотни летала во текот на ноќта, а украинските власти тврдат дека повеќето биле соборени или заглавени од воздушната одбрана. Најмалку едно лице загина во Киев.

Воздушниот напад од 1 јануари беше најновиот обид на Русија да ја погоди енергетската инфраструктура на Украина и да го тероризира нејзиното исцрпено население, речиси три години по сеопфатната инвазија на Москва.

Украинските власти соопштија дека едно лице загинало во Киев за време на нападот, а седум други биле ранети од урнатини.

Градоначалникот Виталиј Кличко изјави дека два ката од станбена зграда биле делумно уништени, а телото на една жена подоцна било извлечено од урнатините.

Во соопштението на украинските воздухопловни сили се вели дека 111 нападни беспилотни летала биле лансирани од Русија, а 63 од нив биле соборени. Други 46 биле „локално изгубени“, се вели во извештајот, што значи дека најверојатно биле заглавени од одбраната за електронско војување.

„Дури и на новогодишната ноќ, Русија беше загрижена само за тоа како да и наштети на Украина“, напиша претседателот Володимир Зеленски на Телеграм.

Иако Украина направи големи чекори во заштитата на својата енергетска инфраструктура и изградбата на алтернативни резерви, земјата продолжува да трпи редовни прекини и прекини во централното греење и топлата вода бидејќи Русија користи беспилотни летала, како и балистички и крстаречки ракети за да чека цели.

Русија, од своја страна, соопшти дека Украина истрелала најмалку 66 беспилотни летала врз цели во Русија. Министерството за одбрана тврди дека сите биле соборени.

На бојното поле, во меѓувреме, исцрпените украински сили се борат да го спречат немилосрдниот руски напредок на повеќе локации низ фронтот долга речиси 1.100 километри. Логистичкиот центар на Покровск, во источниот регион Доњецк, се повеќе е изложен на ризик од опкружување, а руските сили ја уништуваат украинската одбрана во близина на Курахове, Велика Новосилка и Часив Јар.

Понатаму на север, украинските војници постојано губат терен во Курск, рускиот пограничен регион каде Киев започна ненадејна, прекугранична инвазија во текот на летото. Москва вработи илјадници севернокорејски сили за да помогне во повлекувањето на украинските војници.

Овој состав на Судскиот совет можеби има легалитет, но нема легитимитет кај граѓаните, вели премиерот Христијан Мицкоски во новогодишното интервју за МИА. Нагласува дека кадровскиот потенцијал којшто треба да го освежи ова тело навистина треба да биде со импозантна цел и агенда пред себе, но и институционална меморија позади себе, односно да има биографија и тежина, бидејќи, како што посочи, „ако ние едните ги замениме со други, а останат навиките исти и начинот на однесување не сме направиле ништо“.

„Едно е јасно дека овој Судски совет ваков каков што е нема легитимитет кај граѓаните. Тој можеби има легалитет, но нема легитимитет бидејќи кредибилитетот им е уништен, довербата е едноцифрен број проценти, довербата е на историско најниско ниво и она кое што е важно е дека ако нема свесност помеѓу нив самите да заминат, тогаш мора ние да преземаме некакви чекори за да може тие да заминат. Но, тоа не значи дека сега едни луѓе коишто ја довеле ситуацијата и состојбата ваква каква што е да ги замениме со други коишто тоа ќе го продолжат“, нагласи Мицкоски.

Ова доаѓа по ставот на Владата за целосно распуштање на Судскиот совет и Советот за јавни обвинители, новиот закон за Судскиот совет, но и најавената смена на петмината негови членови кои се избираат преку Собранието.

За тоа дека секоја опозиција ја обвинува власта дека го партизира судството и тие додека беа во опозиција, и сегашната опозиција со обвинувања за такви обиди, но и дали целосен ветинг на правосудството по примерот на Албанија е решението, Мицкоски вели дека имаме одлични закони и оти е потребно обвинителите и судиите да се ослободат од стегите на моќниците.

„Не би рекол дека ветингот е опција. Не би рекол. Ние имаме одлични закони. Ние треба само да ги ослободиме обвинителите и судовите од партиските стеги. Ова вие што велите да не бидат во грч и да мора на партиски моќници или некој друг тип на моќници да им служат. Ние треба само да ги ослободиме и на тој начин тие ќе почнат да се однесуваат онака како што би требало да се однесуваат, односно да обвинуваат и судат по закон и Устав, нагласи Мицкоски.

Во интервјуто премиерот говори за првите месеци од работата на Владата, за сработеното, плановите за национално обединување за стратешките прашања, за работата на владината коалиција, односите со ДУИ, комуникациата со Ахмети.

Се осврнува и на бегството на Груби, последните полициско-обвинителски акции, на реформите во правосудството, евроинтеграциите, но и на плановите за зголемување на животниот стандард, најавените инвестиции за 2025...