Иранските власти го уапсија таткото на 22-годишна жена чија смрт во затвор пред точно една година предизвика драматични антирежимски протести кои продолжија и покрај бруталната репресија.

Амјад Амини, таткото на починатата Макса Амини, бил приведен на 16 септември пред неговата куќа и одведен на распит во Министерството за разузнавачки служби во неговиот роден град Сагез, дознава Радио Фарда на РСЕ.

Му било кажано дека тој и неговото семејство денеска не смеат да ја напуштат нивната куќа, која беше опкружена од безбедносните сили кои ја блокираа улицата за да спречат јавноста да реагира.

Се чини дека безбедноста е засилена во многу градови низ Иран на првата годишнина од смртта на Макса Амини, по една минатата ноќ на протести насекаде на кои се осудуваше врховниот лидер и се бараат права за жените.

Области на главниот град Техеран и големите градови како Машхад на североисток и Шираз на југ беа преплавени од демонстранти кои извикуваа слогани како „Смрт за диктаторот!“ и "Жена, живот, слобода!"

Смртта на Макса Амини поттикна илјадници Иранци да излезат на улиците низ земјата за да бараат повеќе слободи и права за жените. Масовните немири, кои продолжуваат, претставуваат најголема закана за исламската влада од револуцијата во 1979 година.

Видете и ова:

Како смртта на Макса Амини стана повик за бунт на илјадници Иранци?

Иранска група за човекови права со седиште во Норвешка соопшти дека во немирите загинале најмалку 587 луѓе, меѓу кои и десетици деца.

Полицијата и безбедносните сили организираа демонстрација на сила во последниве недели и го предупредија семејството на Макса Амини и другите да избегнуваат одбележување на годишнината или ризикуваат сериозни последици.

Сепак, доцна на 15 септември имаше протест во најмалку десетина населби на главниот град и во најмалку 12 други градови.

Веб-страницата за човекови права „Хенгав“ објави дека вооружените трупи на Исламската револуционерна гарда (ИРГЦ) биле стационирани околу домот на семејството на Макса Амини во нејзиниот северозападен роден град Сагез, каде што била погребана. Цитираше информиран извор кој вели дека присуството на безбедносните сили вклучувало моторизирани сили на ИРГЦ и голем број војници.

Семејството на Макса Амини, наводно, објавило текст во кој најавува „традиционална и религиозна церемонија“ на нејзиниот гроб, но биле упатени закани и притисок да ја откажат .

Министерството за образование и наука (МОН) информира дека се направени измени на Законот за субвенциониран студентски оброк, согласно кои се проширува опсегот на мерката.

Отсега работниот статус не е ограничувачки услов за студентите, така што правото ќе можат да го користат сите редовни студенти на додипломски студии кои имаат месечен приход помал од просечната нето минимална плата, но и студентите запишани на постдипломски студии и на интегрирани студии на државните и приватните универзитети во државата.

„Согласно законските измени, објавен е нов повик за остварување на правото, на кој можат да се пријават сите студенти кои припаѓаат на некоја од категориите согласно проширениот опсег на мерката. Рокот за аплицирање на овој вонреден повик трае од 14 до 16 април. Студентите пак, кои досега го остварувале ова право, немаат обврска да се пријават на повикот, односно продолжуваат со користење на мерката“, стои во соопштението.

Субвенциониран студентски оброк е финансиска поддршка во износ од 140 денари, што студентот ја добива од Министерството за образование и наука за купување приготвена храна. Корисниците имаат право услугата да ја користат од понеделник до сабота во текот на академската година, со исклучок на периодот од 1 јули до 1 октомври, како и за време на државни празници и неработни денови.

Видете и ова:

Затруени студенти со храна, вонредна инспекција во кујната на студентскиот дом Пелагонија

Од следниот месец - мај 2025 година, продолжува обврската на МОН за објавување на повици на месечно ниво, од први до петти во месецот, на кои ќе можат да се пријавуваат сите студенти кои претходно не ги исполнувале условите или поради било какви причини не аплицирале и не го оствариле ова право.

Од ресорното министерство појаснуваат дека проширувањето на опсегот на мерката е на барање на Националното студентско тело. Во Буџетот на министерството за 2025 година, средствата за студентски стандард се зголемени за 18 отсто споредбено со лани и изнесуваат речиси 2 милијарди денари.

Вкупно 57 од 193 пациенти кои беа повредени во пожарот во дискотеката „Пулс“ во Кочани остануваат да се лекуваат во болниците низ Скопје и странство.

„Од нив двајца се во критична состојба“, изјави денеска министерот за здравство Арбен Таравари.

Од 57, деветмина се во Скопје. Двајца се моментално на Клинички, на Пластична хирургија. Четворица се во Свети Наум Охридски, еден пациент во ГОБ 8 Септември. Останатите се лекуваат во приватни болници.

„Сите се во стабилна состојба“, додаде министерот Таравари.

Во странство се лекуваат 48 лица од трагедијата во Кочани.

Видете и ова:

Коцевски: Ниту една инспекција не стапнала во кочанската дискотека „Пулс“

„Еден пациент се враќа денеска од Унгарија, па ќе останат четириесет и седум пациенти во странство“, рече Таравари.

Тој додаде дека двајца се во критична состојба, другите се екстубирани. Некои биле на рехабилитација, други чекале оперативни зафати.

Како позитивен пример, министерот посочи пациентка која била двапати реанимирана, а сега се лекува на Пластична хирургија и е во сосема подобра состојба.

Следната рунда разговори меѓу САД и Иран за нуклеарната програма на Техеран ќе се одржи во Рим во сабота(19 април), соопшти холандскиот министер за надворешни работи и друг дипломатски извор.

Иранскиот министер за надворешни работи, Абас Арагчи и американскиот пратеник за Блискиот Исток, Стив Виткоф, се согласија да ја одржат следната средба во првата рунда разговори во Оман за време на викендот, за која двете земји рекоа дека била „позитивна“ и „конструктивна“.

„Разговорите ќе се одржат во италијанската престолнина“, изјави холандскиот министер за надворешни работи Каспар Велдкамп на состанокот на министрите на Европската Унија.

Двајца дипломати кои работат во Рим ја потврдија локацијата.

Иранското Министерство за надворешни работи во неделата објави дека разговорите планирани за следниот викенд повторно ќе бидат „индиректни“ со посредство на Оман и ќе се фокусираат исклучиво на нуклеарното прашање и укинувањето на санкциите. На состанокот во Мускат, главните преговарачи се сретнаа лице в лице накратко дури откако завршија индиректните разговори.

Американскиот претседател Доналд Трамп во неделата изјави дека очекува многу брзо да донесе одлука за Иран.

Видете и ова:

САД и Иран договорија повторна средба по „конструктивните“ разговори во Оман

Трамп претходно јасно стави до знаење што сака: на Иран не може да му се дозволи да има нуклеарно оружје. Сепак, останува нејасно дали тој сака да ги ограничи нуклеарните активности на Иран или целосно да ги прекине.

Иран вели дека не се стреми кон атомска бомба, но ја отфрла идејата за целосно прекинување на својата нуклеарна програма, за која вели дека е за мирни цели.

Трамп, кој се закани со воена акција доколку не се постигне договор за запирање на нуклеарната програма на Иран, изјави дека се сретнал со советници за Иран и очекува брза одлука. Тој не даде дополнителни детали.

Разговорите во саботата во Оман беа првите меѓу Иран и администрацијата на Трамп, вклучувајќи го и неговиот прв мандат како претседател на САД од 2017 до 2021 година.

Кандидатот за премиер на Србија, Ѓуро Мацут до Собранието на Србија достави предлог за состав на Влада. Претседателката на Собранието на Србија, Ана Брнабиќ потврди дека предлогот за новата Влада пристигнал во Собранието и дека почетокот на седницата е закажан за утре (15 април) во 10 часот.

Утврден е дневниот ред на Втората специјална седница на Народното собрание - Избор на Влада и положување заклетва на претседател и членови на Владата.

За прв вицепремиер и министер за финансии е предложен Синиша Мали, за вицепремиер и министер за внатрешни работи Ивица Дачиќ, а за вицепремиер и министер за економија Адријана Месаровиќ. Братислав Гашиќ е предложен за министер за одбрана, Марко Ѓуриќ за министер за надворешни работи, а Немања Старовиќ за министер за евроинтеграции.

На 6 април, претседателот на Србија, Александар Вучиќ, му го довери мандатот за состав на новата влада на ендокринологот и професор на Медицинскиот факултет во Белград, Ѓуро Мацут. Вучиќ претходно одржа консултации со парламентарните партии за мандатот за состав на новата влада, во кои не учествуваше ниту една опозициска партија.

Видете и ова:

Студентите во Ниш и Нови Сад повикуваат на формирање експертска влада

Опозицијата предложи формирање преодна влада, што владејачката коалиција го отфрли.

Владата на Србија е во технички мандат од 19 март, кога пратениците во Собранието ја потврдија оставката на Вучевиќ од функцијата премиер, со што започна рокот од 30 дена за избор на нова влада. Вучевиќ поднесе оставка еден и пол месец претходно, откако активисти на владејачката Српска напредна партија претепаа група студенти кои ја блокираа работата на факултетот во Нови Сад.

Падот на Владата на Србија предводена од Милош Вучевиќ се случи во екот на антирежимските протести предводени од студенти кои блокираат десетици факултети низ Србија од крајот на ноември 2024 година.

Фокусот на нивните барања, кои ги поставија пред институциите на Србија, е утврдување на правна и политичка одговорност за смртта на 16 лица при падот на настрешницата на Железничката станица во Нови Сад, на 1 ноември минатата година.

Алжир им нареди на 12 вработени во француската амбасада да ја напуштат земјата во рок од 48 часа, потврди францускиот министер за надворешни работи Жан-Ноел Баро за весникот Фигаро.

„Оваа одлука, како што се смета, е одговор на апсењето на тројца алжирски државјани осомничени за тешки кривични дела на француска територија“, изјави Баро.

Според телевизијата BFM TV, тој ја оцени мерката како „неоправдана“.

„Одлучивме заедно со алжирската влада да ја обновиме линијата на дијалог во служба на нашите две земји. Ги повикувам алжирските власти да се откажат од овие мерки за протерување, кои немаат никаква врска со тековната правна постапка“, додаде министерот.

Баро нагласи дека Франција ќе одговори „веднаш“ доколку протерувањата продолжат.

Кинескиот претседател Си Џинпинг денеска (14 април) ја започна еднонеделната турнеја низ Југоисточна Азија во Виетнам, истакнувајќи ја посветеноста на Пекинг на глобалната трговија. Турнејата ја почнува веднаш откако американскиот претседател Доналд Трамп ја разбранува глобалната економија со одлуката за нови царини кон земјите.

Иако Трамп ги паузираше новите царини за голем број земји, тој ги остави оние за Кина, втората по големина економија во светот, на 145 отсто.

„Нема победници во трговската или војната со царини“, напиша Си во статијата објавена во виетнамските и кинеските официјални медиуми.

„Нашите две земји треба цврсто да го чуваат мултилатералниот трговски систем, стабилните глобални индустриски и снабдувачки синџири и отворената и кооперативна меѓународна средина, додаде Си.

Видете и ова:

Трамп објави 90-дневна пауза за царините за повеќето земји, за Кина ги зголеми на 125 отсто

Тој денеска пристигна во Ханој на почетокот на дводневната посета на Виетнам. Си ќе се сретне со генералниот секретар на Комунистичката партија на Виетнам То Лам и премиерот Фам Мин Чин.

Виетнам има искуство во балансирање на односите со САД и Кина. Таа е управувана од комунистички еднопартиски систем како Кина, но има силни врски со САД.

Кина е најголемиот трговски партнер на Виетнам, а кинеско-виетнамската трговија ќе расте за 14,6 отсто на годишно ниво во 2024 година, според кинеските државни медиуми.

Видете и ова:

Кина ги зголеми царините за Америка на 125 отсто

Трамп воведе царини од 46 отсто за Виетнам пред да прогласи 90-дневна пауза во спроведувањето на таа одлука.

Кина и Виетнам имаат и разлики и спорови, вклучително и за територијата во Јужното Кинеско Море. Виетнам имаше судири со кинеската крајбрежна стража, но не често објавува информации за таа конфронтација. По Виетнам, Си треба да оди во Малезија, а потоа во Камбоџа.

Централниот окружен суд во Сеул денеска (14 април) го отвори процесот против отповиканиот претседател на Јужна Кореја, Јун Сук-Јеол, обвинет за бунт и велепредавство, јави ДПА.

Според агенцијата „Јонхап“, 64-годишниот Јун избегнал средба со новинарите и влезе во судот преку подземната гаража.

На почетокот на рочиштето, обвинителството го прочитал обвинителниот акт, по што Јун доби можност да одговори на обвинувањата. Се очекува во текот на денот да започне и сослушувањето на сведоци.

Обвиненијата се однесуваат на краткотрајното воведување воена состојба во декември, што Јун го прогласи за време на жесток спор во парламентот околу државниот буџет. Иако мерката траеше само неколку часа, предизвика сериозна политичка криза.

Видете и ова:

Јужнокорејскиот претседател Јун Сук Јеол отстранет од функцијата

Јун подоцна беше подложен на постапка за импичмент, а на 4 април Уставниот суд официјално го отстрани од функцијата.

Сведоци од армијата тврдат дека Јун наредил пратениците насила да бидат исфрлени од пленарната сала, во обид да спречи гласање што можело да ја укине воената состојба.

Јун ги отфрла сите обвинувања.

Доколку биде прогласен за виновен, се соочува со доживотна затворска казна, а теоретски останува можност и за смртна казна, иако во Јужна Кореја не се извршени егзекуции од доцните 1990-ти.

Пратениците во Унгарија денеска (14 април) треба да гласаат за контроверзниот уставен амандман кој активистите за човекови права го опишаа како сериозна ескалација во напорите на владата да го задуши несогласувањето и дополнително да ги ограничи човековите права.

Амандманот, поддржан од премиерот Виктор Орбан и неговата десничарска популистичка партија Фидес, се обидува да ја внесе неодамнешната забрана за Прајд во уставот, дозволувајќи им на властите да користат софтвер за препознавање лица за да ги идентификуваат учесниците и потенцијално да ги казнат.

Според владата, амандманот има за цел да го заштити физичкиот, менталниот и моралниот развој на децата, а во исто време уставно да се признае постоењето на само два пола, со што се отвора патот за отфрлање на родовите идентитети од страна на некои граѓани во Унгарија, пишува Гардијан.

Откако Орбан постојано тврдеше дека странци се мешаат во унгарската политика, уставниот амандман вклучува и можност за привремено суспендирање на унгарското државјанство за лицата со двојно државјанство за кои властите сметаат дека се закана за безбедноста или суверенитетот на земјата.

Видете и ова:

Унгарија го смени директорот на музејот поради прикажување ЛГБТ содржини на помлади од 18 години

Унгарскиот Хелсиншки комитет, здружение за човекови права, го опиша амандманот како начин за легално ширење страв во земја-членка на ЕУ.

„Овие закони претставуваат сериозна ескалација во напорите на владата да го задуши несогласувањето, да ја ослабне заштитата на човековите права и да го зацврсти своето владеење“, се вели во соопштението.

Опозициската партија Моментум предупреди на сличности со ограничувањата во Русија.

Како Владимир Путин, Орбан се обидува да се прикаже себеси како бранител на традиционалните семејни вредности, воведувајќи мерки како што се забрана за посвојување деца од истополови парови и исклучување на ЛГБТК+ темите од училишните програми.

Моментум преку социјалните мрежи ги повика граѓаните да им се придружат во денешното блокирање на зградата на Собранието, во обид да го спречат гласањето на законот.

Уставниот амандман се очекува да биде усвоен речиси еден месец откако пратениците забрзано го следеа законот за забрана на јавните ЛГБТК+ настани. Оттогаш, илјадници луѓе протестираат на улиците, блокирајќи ги мостовите и главните патишта со пароли како „демократија“ и „собирот е основно право“.

Орбан и неговата влада тврдат дека нивната цел е да ги заштитат децата од она што тие го нарекуваат сексуална пропаганда, но аналитичарите посочуваат дека тоа е предизборна стратегија во која малцинството ЛГБТК+ се користи како жртвено јагне за мобилизирање на конзервативниот електорат.

По објавувањето на веста за забраната на Прајдот минатиот месец, 22 европски амбасади во Унгарија - меѓу кои британската, француската и германската - издадоа заедничка изјава во која изразија длабока загриженост дека законот може да доведе до ограничување на правото на мирно собирање и слободата на изразување.

Организаторите на Будимпешта Прајд, кој редовно собира десетици илјади луѓе, рекоа дека и покрај се, планираат овогодинешната парада да ја одржат на 28 јуни.

Унгарскиот Хелсиншки комитет, Унгарската унија за граѓански слободи, Амнести интернешнал и здружението Хатер ја повикаа Европската комисија да покрене постапка против унгарската влада, тврдејќи дека последните измени го прекршуваат правото на Европската Унија.

Процесот на проширување на Европската Унија е нешто видливо и затоа ни се потребни успешни приказни во неговото спроведување на Западниот Балкан, порача високата претставничка на ЕУ за надворешни работи и безбедносна политика Каја Калас пред почетокот на заседанието на Советот за надворешни работи на Унијата во Луксембург.

„Гледаме како тензиите растат (во регионот) и дефинитивно треба да го придвижиме процесот на проширување“, истакна Калас.

Таа додаде дека синоќа (13 април) заедно со европските министри за надворешни работи присуствувала на вечера со колегите од Западниот Балкан на која, како што рече, разговарале и дискутирале со пријателите од регионот.

Видете и ова:

Кос: Ќе направам сè билатералните спорови да не се пречка кон проширувањето

Калас нагласи и дека деновиве сме сведоци на најсмртоносните напади во руската инвазија врз Украина, во кои се убиени голем број цивили.

„Помина веќе е еден месец од кога Украина се согласи на безусловен прекин на огнот, но тоа не го гледаме од руска страна. Она што е јасно, е дека треба повеќе да ја поддржуваме Украина“, рече Калас.

Таа изрази задоволство што веќе се остварени две третини од нејзината иницијатива за обезбедување муниција за Украина, но дека ЕУ треба да направи повеќе, потсетувајќи дека оваа година европските земји се обврзаа на 23 милијарди евра поддршка за земјата, што е повеќе од минатата година, но дека треба и да се изврши и притисок врз Русија за да ја запре војната.

Високата претставничка информира дека на Советот ќе се разговара и за соработката на ЕУ со земјите од Африка и за засилување на европскиот ангажман на овој континент, како и за состојбата на Блискиот Исток, поврзано со можното олеснување на санкциите кон Сирија и за напорите за запирање на „ужасната загуба на животи“ во Газа.

Одеса и регионот беа нападнати од над 10 дронови од Црното Море, објави градоначалникот на градот Генадиј Труханов на апликацијата Телеграм.

„Во градот одекнаа силни експлозии“, додаде тој.

Според прелиминарните информации, најмалку четири лица се повредени во нападот, изјави претседателот на Регионалната воена управа на Одеса, Олег Кипер.

„Непријателот ја нападна Одеса и регионот со беспилотни летала, предизвикувајќи штета на цивилната инфраструктура и автомобили“, напиша Кипер на Телеграм.

Видете и ова:

Најмалку 30 луѓе загинаа во руски напад врз украинскиот град Суми

Остатоците од пресретнатата цел предизвикале пожар. Сите надлежни служби ги елиминираат последиците од нападот, додаде претседателот на Регионалната воена управа на Одеса.

Претходно локалните канали објавија дека освен кон Одеса, борбени дронови се упатуваат и кон приморските градови Черноморск и Јужни.

Властите ги повикаа жителите да се засолнат во засолништата за бомби.