Приближно една недела во контраофанзива за која Киев се надева дека ќе го сврти текот на речиси 16-месечната руска инвазија, украинските сили продолжуваат да напредуваат, тврдејќи дека повторно зазеле најмалку шест села долж јужните и југоисточните делови од првата линија на фронтот долга 1 000 километри.
Во меѓувреме, Русија, наводно, се повлекла од најмалку една локација, а двете страни се впуштаат во тешки артилериски битки и блиска тенковска борба на неколку места. Длабоката руска одбрана: ровови, мински полиња и друго, нанесе сериозна штета на некои украински единици и го забави нивниот напредок.
Па, кој победува?
За воените експерти, разузнавачите, историчарите и другите набљудувачи, прерано е да се направи дефинитивна оценка дека украинската контраофанзива е убедлив успех или одлучувачки неуспех. Досега, Украина веќе ги надмина сите очекувања, прво ги спречи руските напори да го заземе Киев во првите недели од инвазијата, а потоа спроведе блиц контраофанзиви во регионите Харков и Херсон кон крајот на минатата година.
И сега силите на Украина се зајакнати со западно вооружување во вредност од милијарди долари тенкови, артилерија, оклопни возила, беспилотни летала, проектили и зајакнати со месеци обука за војување и тактики на западното бојно поле. За западните поддржувачи на Украина, надежта е дека Киев може да ја пробие руската одбрана и да постигне одлучувачка победа.
Сепак, воената доктрина тврди дека напаѓачката сила е скоро секогаш во неповолна положба за одбранбената сила, односно дека е генерално потешко да се врати или заземе територија отколку да се одбрани.
За некои набљудувачи, отворено е прашањето дали борбите што се случуваат сега воопшто ја сочинуваат главната цел на офанзивата на Украина.
„Во врска со добивките што ги постигнаа Украинците, не можете да зборувате за нив како за во релативен успех или неуспех. Прерано е. Имам чувство дека сè уште не сме ја виделе вистинската офанзива. Да, тие се борат на многу места, но според мене, не со полн капацитет. Украина сè уште не ги ангажирала своите потешки бригади“, вели Пенти Форстром, пензиониран фински потполковник, кој исто така служеше како одбранбен аташе на Финска во Москва.
Што се случило досега?
По неколку месеци сигнализирање, украинските сили ги започнаа своите нови офанзивни напори минатата недела. Точниот датум на почетокот е нејасен. Американските сили велат дека денот-Д бил 4 јуни. Во меѓувреме, руското Министерство за одбрана соопшти дека се во тек нови украински операции, известувајќи за „офанзива од големи размери на пет сектори на фронтот во јужниот дел на Доњецк“.
Првите детални извештаи за целосна борба се појавија на 8 јуни, од руски воени блогери и претставници на одбраната, со нови судири пријавени во најмалку три региони.
Министерот за одбрана на Русија, Сергеј Шојгу на 8 јуни рече дека руските сили го одбиле украинскиот напад во близина на Новодариевка, во регионот Запорожје западно од линијата на регионот Доњецк и во Велика Новосилка, во кој учествувале една од неколкуте новоформирани единици обучени од Западот, односно 47-та Одделна механизирана бригада. Шојгу тврди дека до 1 500 војници и 150 тенкови и оклопни возила биле вклучени во борбата, тврдење што не може да се потврди.
Во следните денови, украинските власти почнаа да укажуваат на офанзивни операции на неколку локации.
За време на прес-конференцијата со канадскиот премиер Џастин Трудо на 10 јуни, украинскиот премиер Володомир Зеленски изјави дека е во тек контраофанзива.
„Во Украина се одвиваат контраофанзивни и одбранбени акции, но нема да кажам детално во која фаза се тие“, рече Зеленски.
Во последниве денови, Украина тврди дека повторно заземала најмалку шест села, тврдења делумно потврдени и од украински извори и од руски воени блогери, од кои некои имаат блиски врски со воени или разузнавачки единици.
Заробените населби првенствено се протегаат по реката Мокриј Јали, јужно од Велика Новосилка, град во регионот на Доњецк, блиску до административната граница со регионот Запорожје.
Најмалку еден западен воен експерт рече дека Велика Новосилка во моментов е главниот фокус, односно „центарот на гравитација“ на украинските операции.
„И одбранбените и офанзивните жестоки борби се во тек на истокот и југот на нашата нација“, рече генералот Валериј Залужниј, врховен командант на вооружените сили на Украина во објава за Телеграм на 13 јуни.
На брифинг два дена подоцна, бригадниот генерал Олексеј Хромов рече дека Украина ја вратила контролата над 100 квадратни километри територија во нејзината контраофанзива.
„Подготвени сме да продолжиме да се бориме за ослободување на нашата територија дури и со голи раце“, изјави тој за новинарите во Киев.
За време на посетата на Белата куќа на 13 јуни, генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенрег пак, рече дека Украинците „напредуваат“.
„Ова е сè уште рано, но она што сите го знаеме е дека колку повеќе земја можат да ослободат Украинците, толку посилна ќе биде нивната рака на преговарачката маса и толку е поголема веројатноста претседателот Путин да разбере дека никогаш нема да ја добие оваа битка“, рече Столтенберг.
Што е со Русија?
Откако зазеде големи делови од регионите Херсон и Запорожје во раните недели од инвазијата во февруари 2022 година, Русија гради мрежа од одбранбени линии низ големи делови од регионот: ровови, бетонски пунктови за гаѓање, мински полиња, противтенковски огради.
Застрашувачки одбранбени линии се забележани и во источниот регион Харков во близина на административната граница со регионот Луганск, а исто така и околу градот Бахмут, кој е во голема мера избришан и целосно заробен од Русија по 10-месечна кампања во областа.
Русија, исто така, ги надополни редовите на своите единици, на фронтот или на друг начин, со некои од околу 300 000 резервисти повикани во големата мобилизација што ја наложи претседателот Владимир Путин во септември.
Само поради таа причина, воените експерти предвидоа дека Украина ќе има исклучително тешко време да ги прекрши руските линии, особено ако една од целите е да се турка на југ кон Азовското Море во обид да се прекине „копнениот мост“ што овозможува руски копнен пристап до окупираниот полуостров Крим.
„Самиот одбранбен систем е изграден доста вешто“, вели мајор Максим Жорин, командант на Третата одделна нападна бригада на Украина, чија единица се бори да заземе позиции околу Бахмут и, наводно, веќе зазела некои повисоки позиции.
„Тие се обидуваат да го направат тоа во согласност со воената наука. Руските трупи се обидуваат да се задржат на нивните одбранбени позиции. За жал, во моментов не можам да кажам дека има позиции што се целосно напуштени. Непријателот се обидува да ги задржи сите свои позиции, обидувајќи се да се бори. Ова го забавува нашето напредување, но не го спречува“, рече Жорин, за „Карент Тајм“.
„Русија планира да води битки за линеарна одбрана од линиите на ровови, искористувајќи ги појасите со пречки, паѓајќи назад на подлабоките одбранбени позиции кога ќе се притисне“, рече Бен Бери, пензиониран британски бригаден генерал, сега виш соработник за копнена војна во Меѓународниот институт за стратешки студии.
Околу градот Токмак во регионот на Запорожје, украинските сили објавија сериозни одбранбени линии кои, надополнети со руска артилерија и напаѓачки хеликоптери, го забавија напредувањето. Покрај тоа, украинските сили допрва треба да ги погодат главните, уште пострашни линии на околу 10-15 километри на југ.
Руското Министерство за одбрана, исто така, тврди дека нејзините сили заробиле или уништиле вооружување доставено од НАТО, вклучително и тенкови Леопард од Германија и пешадиски возила Бредли од Соединетите Држави. Видео објавено на Телеграм покажува дека неколку возила Бредли и најмалку три леопарди биле оштетени.
На состанокот со група истакнати руски воени блогери на 13 јуни, Путин тврдеше дека украинските загуби се „приближуваат до ниво кое може да се опише како катастрофално“.
„Имаме 10 пати помалку загуби од оние на вооружените сили на Украина“, тврди Путин.
Но, Путин и другите руски официјални лица изнесоа многу претерани тврдења за војната во Украина. И додека руските воени и симпатичните блогери се фалеле со уништување на опремата на НАТО (германскиот Леопард се смета за еден од најнапредните тенкови во светот) западните набљудувачи се сомневаа дека за неуспех треба да се земе предвид загубата на неколку парчиња опрема, со или без жртви.
Русија можеби претрпе значителен пропаганден пораз и оваа недела. Истакнат руски воен блогер објави дека генерал-мајор Сергеј Горјачев, началник на Генералштабот на 36-та армија за комбинирано вооружување, бил убиен на 12 јуни од украинска ракета во регионот Запорожје.
Извештајот, кој подоцна беше избришан, не е независно потврден. Но, ако се потврди, тој би бил најмалку петтиот руски генерал убиен од почетокот на инвазијата.
Во друг непотврден инцидент, единицата на 20-та руска комбинирана армија која се собира во близина на селото Кремина, во источниот регион Луганск, во очекување на пристигнувањето на друг генерал, беше погодена на 14 јуни во напад на украинската единица ХИМАРС. Руски воени блогери, рекоа дека непознат број војници се убиени.
Магла на војната-војна на магла
Најголемото прашање во врска со контраофанзивата во овој момент е дали Украина ќе може да ја наруши руската одбрана на едно или повеќе места долж линијата на фронтот, што се смета за една од најкомплицираните и најопасните процедури што секоја војска може да ги изврши.
„Степенот на успехот ќе биде одреден од тоа колку напредок е постигнат од другата страна на линијата. Ако може да се постигне пробив тогаш критичното прашање ќе биде колку единици има Украина во резерва за да напредува напред и да го искористи успехот“, рече Џек Ватлинг, виш научен соработник во Кралскиот институт за вооружени служби во Лондон.
Друго големо прашање е дали тековните операции на Украина навистина го сочинуваат главниот напор или, како што се сомневаат некои експерти, тоа се планирањето и обликувањето на операции, насочени кон лоцирање на слабите точки во одбраната.
„Украинците ги бараат слабите точки, таму каде што Русите се најслаби, за да не можат да организираат контранапад“, рече Форстром, кој сега е постар истражувач во руската истражувачка група на Финскиот универзитет за национална одбрана.
„Постои голема разлика помеѓу започнување офанзива и главниот напад на операцијата. Офанзивата јасно започна, но не мислам дека тоа е главниот напад“, смета Бен Хоџис, пензиониран генерал-полковник на американската армија, кој командуваше со американските сили во Европа.
„Кога ќе видиме големи, оклопни формации како се придружуваат на нападот, тогаш мислам дека ќе знаеме дека главниот напад навистина започнал“, додава Хоџис.
Оценката дека Украина допрва треба целосно да се посвети на офанзивата ја повтори и Евгениј Пригожин, рускиот бизнисмен и основач на приватната платеничка компанија „Вагнер Груп“.
„Можам да кажам една работа, дека секоја офанзива мора да се оцени заедно со нејзините резултати, откако ќе се исцрпи офанзивниот потенцијал на непријателот. Колку што разбрав, офанзивниот потенцијал на Украина е далеку, далеку од исцрпен“, вели тој во изјавата објавена од прес-службата на неговата компанија.
