Пензионираниот американски генерал Кевин Рајан е висок соработник во Белфер центарот за наука и меѓународни односи на школата Кенеди на Харвард и редовен коментатор за војната во Украина и други глобални настани.
За грузискиот сервис на Радио Слободна Европа, тој говори за тоа која страна и зошто било која од страните би ја уништила браната Нова Каховка, како тоа би можело да влијае врз украинската контраофанзива или на други планови на бојното поле. Тој исто така ги согледува неуспесите на Западот во одвраќање против можната употреба на нуклеарно оружје од страна на рускиот претседател Владимир Путин.
Тој тврди дека Путин би можел да прибегне кон нуклеарно оружје, доколку биде во опасност да го загуби копнениот мост на руските сили во јужна Украина, окупираните провинции или анектираниот Крим.
РСЕ: Браната Нова Каховка, во суштина, повеќе ја нема. За некои сè уште има прашања за тоа кој би можел да го стори тоа, и покрај тоа што сè укажува на Русија. Во чиј интерес би било да се разнесе браната?
Кевин Рајан: Во овој момент не е во интерес на ниту една страна да ја крене браната во воздух. Слушнав три различни видови извештаи. Слушнав извештаи кои велат: „Русија го направи ова“. Тие извештаи доаѓаат главно од Украина и од Запад, тие доаѓаат од Владата на САД и од НАТО. Можеби имаат докази за тоа.
Русите, се разбира, тврдат дека Украинците го сториле тоа. Има трета група извештаи -- тие се мали, но се важни -- и тие беа дадени и од руската новинска агенција ТАСС и од локалниот руски гувернер кој рече дека „всушност, претходно имаше несреќа на мостот и дека таа несреќа доведе до неочекувано и несакано“, да речеме, „уривање на браната“. Во овој момент сите три се можни.
На Украина навистина не е од корист да се случи ова. Тоа не е од корист ниту на Русија. Иако, ако Русија навистина ја урна браната и ја разнесе, она што ми го открива за Русија и руските воени лидери е дека тие имаат многу мала доверба во нивната одбрана на регионот Херсон -- одбраната која постојано ја градат од летото и е обемна.
Да сум на нивно место, немаше да ја поплавам оваа област, додека не видам под број 1: дека нападите доаѓаат во оваа област, и под број 2: дека моите одбрани нема да можат да го задржат тој напад.
РСЕ: Значи тоа беше чин на очај?
Рајан: Се чини дека е чин на очај доколку Русите го направија тоа.
РСЕ: Како ова се преведува на бојното поле, од тактичка перспектива? Како тоа ќе влијае на која било украинска контраофанзива?
Рајан: Поплавите се значителни, особено на јужната и источната страна на водениот пат на реката Днепар, и тоа ќе го оневозможи преминувањето на реката на голема воена сила, да речеме, украинска во блиска иднина, да речеме за следната недела или понатаму. После тоа, реката ќе може повторно да се помине, но теренот ќе биде каллив, ќе има области на теренот каде што нема да биде можно да се разбере штетата додека не се стигне таму, така што го комплицира секој маневар во тој регион или какви било планови што беа правени таму. Тоа е краткорочниот ефект.
Долгорочниот ефект е целата штета на искористувањето на водата, хидроелектричната енергија итн.
РСЕ: Она што штотуку го споменавте, исто така, беше изнесено како уште еден аргумент зошто Русите би стоеле зад ова: Стратешки, најдиректниот пат за движење до границата на Крим во основа е прекинат. Украинците повеќе не можат да напаѓаат во правец на Херсон, освен ако не организираат многу неверојатен напад од водоземци. Ова значи дека линијата на фронтот е стеснета и скратена и Русија има луксуз да ги користи своите сили таму за да го засили источното крило. Дали е тоа точен правец на расудување?
Рајан: Да. Прикажав три можни сценарија за тоа како тоа би можело да се случи: Украина, несреќа или Русите. Но, не кажав која мислам дека е најверојатна, и би се согласил дека Русите се тие кои го направија тоа бидејќи тие се оние кои ќе имаат најголема корист тактички и оперативно од таа поплава.
РСЕ: Од друга страна, се чини дека се под вода и руските позиции на брегот на реката. Дали би се согласиле дека е малку веројатно дека ќе можат да спасат голем дел од опремата што ја имале таму?
Рајан: Не знам за штетата на руската одбрана. Да, секоја одбрана што била во зона на поплава ќе биде под вода или расипана, а тоа ја прави мала веројатноста тие одбрани да функционираат како што биле планирани.
Секако, трупите ќе мораат да ги напуштат тие одбрани, што ги прави многу ранливи на напад. Но, [руската] одбрана во провинцијата Херсон е изградена длабински, и тие се протегаат сè до Крим и на север до Запорожје. Остануваат многу одбранбени линии надвор од поплавената област, кои сè уште ќе стојат и во кои ќе има војници.
РСЕ: Без разлика дали Русија го направи тоа или не, ќе ја попречи украинската контраофанзива и ќе им купи време на Русите. Дали тоа би било фер проценка?
Рајан: Апсолутно. Од украинска страна, поплавите треба да ја одложат секоја поголема операција или движење во тој регион. Можеби Украина ги предвидела поплавите и пробивањето на браната, а можеби и не планирале нивната голема офанзива да биде во таа област. Но, што и да беше планирано ќе биде одложено, во најмала рака, и забавено.
РСЕ: Колку треба да бидеме загрижени за нуклеарната централа Запорожжје? Имаше алармантни извештаи за недостиг на „вода за ладење“ што претходно се снабдуваше од браната Нова Каховка.
Рајан: Енергетската станица Запорожје, која е целосно нуклеарна, е важен фактор во оваа војна, без разлика дали зборуваме за браната Каховка или не. Дури и пред инцидентот во Каховка, околу таа енергетска станица се водеа борби и нејзиното оштетување можеше да доведе до нуклеарен колапс дури поголем од Чернобил, бидејќи запомнете, оваа станица е многу поголема од Чернобил.
Тоа е многу можно оружје што Русија би можела да го употреби против Украина со тоа што ќе создаде нуклеарна несреќа таму што не само што ќе ја озрачи локалната област, туку ќе биде и закана за луѓето.
Запомнете, по Чернобил многу луѓе ширум Европа тврдеа, а во некои случаи се покажа дека развиле, рак од последиците од таа нуклеарна катастрофа, радијација. Значи, ова може да се случи повторно, но само два или три пати повеќе во однос на таа нуклеарна станица.
РСЕ: Дали овој инцидент на Нова Каховка може да биде еден вид полигон тестирање за Русија, ако видат дека тоа ја става Украина во дефанзива, ако украинските сили и народ се во неред, ако гледаат дека е ефикасен? Дали тоа може да ги поттикне Русија и Путин да одат чекор понатаму и да направат нешто со Запорожје?
Рајан: Не го гледам ова како секвенцијален вид на отскочна ситуација. Да, ако Русија направи нуклеарен инцидент во Запорожје и добие одредена предност од тоа за да ја стави украинската влада во неред или да ги врзе украинските сили кои се обидуваат да ги спасат луѓето во регионот, сето тоа во голема мера ќе биде од корист за Русија. Но, тоа не ја уништува украинската војска, тоа не ја спречува украинската офанзива на крајот на краиштата на друго место во земјата, или веднаш откако несреќата ќе биде контролирана.
Употребата на нуклеарно оружје од страна на претседателот Путин би се случила ако тој го изгуби копнениот мост или провинциите што ги зазеде или ако го изгуби Крим, а тоа може да се случи без оглед на тоа што се случува во Запорожје.
РСЕ: Во неодамнешниот есеј, вие тврдевте дека Путин навистина ќе прибегне кон употреба на нуклеарно оружје за да избегне пораз во Украина. Огромно мнозинство западни експерти и аналитичари велат дека ова е неверојатно сценарио. Се чини дека не го делите тој оптимизам. Зошто?
Рајан: Не сум првиот што предупреди дека неговите закани се сериозни. Многу луѓе велат дека неговите закани се сериозни, но потоа брзо велат: „Сепак, тие не се веројатни“. Но, ова го поткопува првиот дел од реченицата. Зошто сериозно би ја сфатиле заканата ако веројатно нема да се случи?
Јас сум еден од ретките луѓе кои кажаа дека овие закани, не само што се сериозни, туку и веројатно ќе се случат. Тоа ја прави заканата итна -- нешто што другите не го кажуваат. Ако овие закани се препознаат како итни, тогаш владите ќе направат нешто за тоа; ако тие не се итни, или ако не се веројатни, тогаш владите имаат многу други работи за кои сакаат да се погрижат, а кои се итни.
Мојата намера не е да ги алармирам цивилите. За луѓето кои живеат во тој регион -- Украинците и Русите подеднакво -- ова не е теоретска дискусија.
Наместо тоа, мојата публика се политичките лидери во Москва, Вашингтон, Киев и главните градови на НАТО. Тие ја потценуваат веројатноста Путин да ги исполни своите закани за употреба на нуклеарно оружје. Кога го потценуваат тоа, кога ги сметаат за неверојатни овие закани, го отфрлаат прашањето што да се направи во врска со тоа.
Ние веќе го немаме тој луксуз. Мораме да размислиме однапред и да размислиме што да правиме за медицинската подготвеност, подготвеноста за хуманитарна помош, воената подготвеност да работиме на нуклеарно бојно поле. За сите овие работи -- треба да направиме повеќе.
Масовни евакуации по пробивањето на украинската брана Нова Каховка
РСЕ: Значи, не го купувате аргументот дека Путин е категорично убеден да не користи нуклеарно оружје во Украина, дека ќе има катастрофални последици за тоа, ако го земете на пример цитатот на Викторија Нуланд?
Рајан: Не знам дека нешто што ќе кажеме или правиме на Запад на крајот би предизвикало Путин или да употреби нуклеарно оружје или да не користи нуклеарно оружје. Ова е негова одлука. Тој покажа дека носи одлуки за ова без поддршка од многу светски лидери [или] дури и луѓе во неговата војска и влада.
Тој мораше да замолчи многу луѓе кои зборуваа против тоа…. Бидејќи Путин ја донесува својата одлука врз основа на сопствената ситуација и на ситуацијата во регионите на Донбас, Запорожје, она што тие го презеле таму, тој ќе го користи нуклеарното оружје ако не може конвенционално да ескалира за да спречи губење на тие работи.
Мислам дека Западот навистина не му понудил или му покажал нешто што би го одвратило од употреба на нуклеарно оружје во Украина. Дали се тоа економски санкции? Тоа не го спречи она што тој го направи досега. Дали е тоа катастрофален воен напад? Западот би можел да го стори тоа, но тие не се подготвени да го направат тоа. Тие не ги здружија своите сили и не ги преместија во границите и така натаму за да го создадат ударот. И владата на Соединетите Американски Држави категорично рече дека нема да ги нападне руските војници и да започне Трета светска војна.
РСЕ: САД рекоа дека нема да возвратат со нуклеарен напад, но не и дека нема да нападнат руски војници или руски авиони. Имаше дури и имплицитна закана дека Западот може да ја потопи руската поморска база на Црното Море, на пример.
Рајан: Во оваа точка, морам да не се согласувам со тебе. [Американскиот] претседател [Џо] Бајден изјави на телевизија дека нема да има ситуација кога американски војници убиваат руски војници. Тој рече дека тоа ќе биде еднакво на трета светска војна. Коментарите што ги цитирате, за уништувањето на Црноморската флота, дојдоа и од други луѓе, но неодамна од генералот [Дејвид] Петреус. Тој не е претставник на владата и не зборува во име на владата. И тој ќе биде првиот што ќе ви го каже тоа.
Додека тоа може да биде пример за катастрофален одговор, мислам дека САД го симнаа од масата. Не знам за другите земји на НАТО -- земјите на НАТО треба да дејствуваат заедно, но можат да дејствуваат независно. Може да има земја од НАТО која ќе одлучи дека сака да го следи советот на оние кои велат дека треба да ја бомбардираме Црноморската флота. Но, мислам дека тоа не е во игра. Мислам дека го отстранивме тоа од можните одговори.
РСЕ: Каков вид на одвраќање има западот при рака за да се осигура дека [нуклеарен напад] нема да се случи?
Рајан: Немаме способност да го спречиме Путин да го прави ова, бидејќи рековме дека нема да одговориме со нуклеарно оружје и верувам дека рековме дека нема да одговориме со масовен конвенционален напад.
Зборот „катастрофално“ е употребен, но не знам што би можело да биде тоа -- мора да биде катастрофален во однос на економски и дипломатски и информативни домени, бидејќи секако не е катастрофален во однос на воениот домен.
Искрено, не мислам дека има нешто што Западот може да направи за да го спречи претседателот Путин да користи тактичко нуклеарно оружје во Украина, доколку тој одлучи да го стори тоа.
Што можевме да направиме како резултат на тоа, има многу работи. Потоа би можеле да ја смениме нашата позиција и да кажеме: „Во ред, сега употребивте нуклеарно оружје, и затоа, од овде па натаму, ќе ги правиме следниве работи ако користите друго нуклеарно оружје“. Можеме да кажеме „Добро, ќе влеземе во војна“ или „Ќе го направиме она што некои го предложија и ќе ја нападнеме Црноморската флота или други работи“.
РСЕ: Зошто да не се каже тоа сега?
Рајан: Тоа е одлично прашање. Денес, како ја гледаме оваа војна и ситуацијата таму -- рамнотежата на силите меѓу Русите и Украинците, Западот и така натаму -- е многу поинаква отколку пред оваа војна или во првите неколку дена од војната.
Нашите позиции и политики еволуираа во текот на времето на оваа војна. Тоа е за очекување. Мислам дека нема срам во тоа. Двете страни беа неподготвени за интензитетот на оваа војна и неподготвени, искрено, за успехот што го имаше украинскиот народ и издржливоста што ја имаше во оваа војна -- и недостатокот од тоа на руската страна.
Сите овие работи значат дека она што би го кажале денес е секако различно од она што би го кажале пред една година. Во тој поглед, мислам дека би можеле да излеземе и да го смениме она што ѝ го кажуваме на Русија ако сметаме дека тоа ќе влијае на нивната можна употреба на нуклеарно оружје.
