Кога ќе заврши опсадата на Украина, ќе следува еден „Quo Vadis момент“ за целиот континент - дали ќе видиме нова „европска ренесанса“ со конечно обединет, мирен и слободен континент или нешто позлокобно, пишува дописникот на Радио Слободна Европа од Брисел Рикард Јозвиак.
Во моментов има само два начина да се посматра одговорот на ЕУ на војната во Украина. Првиот поглед е песимистички - покажува самодоволен, поспан блок, кој му дозволува на својот сосед и на целокупната безбедносна структура која ја поддржуваше својата слобода и богатство, да се запалат.
Потоа е надежниот поглед – Клуб кој конечно ја сфати ситуацијата и кој сега е обединет како никогаш досега во донесувањето мерки, кои се и болни и солидарни и за кои никој не би се осмелил ниту да сонува до пред само една недела.
На прашањето, кој поглед е поисправен не може да се одговори уште долго време. Во моментов е од ден на ден и од час во час. Сè додека Украина е под опсада, тој е прилично академски. Но, после тоа ќе следува еден „Quo Vadis момент“ за целиот континент - дали ќе видиме нова „европска ренесанса“ со конечно обединет, мирен и слободен континент или мирен или нешто позлокобно?
„Наивно до бескрај“. Тоа се трите зборови што најмногу ги слушав од дипломатите на ЕУ во опишувањето на реакцијата на ЕУ на лавината настани во изминатите неколку дена - барем на почетокот.
Американските разузнавачи беа во право, сега сите признаваат. Но, само малкумина од нив се помачија или се осмелија да го признаат тоа кога беше важно. Многумина од Балтичките земји и Полска добија „ти реков“ момент откако со децении беа отфрлани како хистерични воини од Студената војна.
Но, Европејците не погрешија само поради свеста за ситуацијата. Одговорот со казнени мерки беше класичен случај на „премалку и предоцна“. Земено сè заедно, тие се повеќе од обична бриселска вежба за задоволување на бирократските процедури кога станува збор за санкциите. Тие ќе ѝ наштетат на Русија, особено на среден до долг рок, но очигледно немаат влијание сега, барем не врз калкулациите на Кремљ.
За многумина беше болно да се гледа вознемиреноста во Берлин за СВИФТ-от. Дури и кога ќе се усвои, тоа нема да биде целосна забрана. Некои велат дека ова функционирало добро во Иран, обидувајќи се колку што може да го поштедат од страдање обичниот човек, но други возвраќаат дека вонредните настани бараат извонреден одговор. На мета се разни клучни индустрии во Русија, но многу бизниси и понатаму тргуваат до Русија, како ништо да не се случило. Има забрана за летови, но тоа не ја спречува Ер Србија да ги зголеми своите летови до руските градови, ниту ги спречува пристаништата да работат како вообичаено. На мета се олигарсите, но далеку од сите. Санкциите кон Белорусија се дополнително заострени, дупките се затвораат, но останува прашањето зошто тоа не беше направено кога економските санкции првпат беа усвоени во летото 2021 година и кога статистиката покажа дека трговијата со Минск е сè уште силна?
Повторно, луѓето одново и одново ќе прашуваат уште колку луѓе треба да загинат во Украина, уште колку градови ќе бидат претворени во урнатини и уште колку поавторитарна ќе стане Белорусија пред ЕУ да отиде чекор понатаму. Одговорот е ист како и секогаш: Брисел секогаш мора да биде втурнат во акција.
Тоа е истата стара приказна за летаргијата. Потребни беа ужасните слики од илјадници луѓе кои умираат од ковид во болниците низ северна Италија за конечно да ја натераат ЕУ да се обедини околу акумулацијата на заедничкиот долг за борба против пандемијата. На Европската централна банка ѝ требаше цела генерација уништени бизниси и средства за живот во јужна Европа за конечно да вети дека ќе стори сè што е потребно за да се спаси еврото. Еден циничен еврократ еднаш ми рече: „Никогаш не дозволуваме да пропадне добра криза“.
Постои добра шанса тоа се случи и сега – без разлика колку тоа може да звучи невнимателно и грубо за Украинците кои сега се борат за своето постоење.
Сепак, другата вистина е дека она што го направи ЕУ во изминатите шест дена е повеќе од она што сум го видел известувајќи од Брисел во изминатите 15 години.
Да, живееме во невидено досега време, но никогаш не помислив дека ќе бидат санкции на ЕУ против Путин и Лавров. Одеднаш, стана можно да се спречат РТ и Спутник да работат на европско тло. Беа потребни само 24 часа. Зборувам со дипломати кои носат еден по еден правни акти со голема брзина наместо вообичаените недели и месеци на прецизирање. Ја видов ЕУ, добитникот на Нобеловата награда за мир создадена за еднаш засекогаш да спречи војна на континентот, да го урне ултимативното табу и да ѝ додели половина милијарда евра на Украина за купување оружје.
Одеднаш лојалистите на Путин, како Милош Земан и Марин Ле Пен, во 11-тиот час го осудија рускиот лидер. Иако во моментов тоа може да се чини како претерување, има сериозни и вистински разговори во бриселските ходници за да му се даде на Киев вистинска перспектива за пристапување во ЕУ. Иронично, Украина никогаш не била поблиску до ЕУ отколку во овој момент. Замислена надеж да, но сега има и ловец на соништа.
Можеби најветувачкиот аспект од сите нив се сликите на граѓани на ЕУ ширум континентот кои протестираат за Украина, донираат милиони и доброволно возат до украинските граници за да им помогнат на луѓето. Ова семе ќе расте и без разлика како ќе заврши војната и на огромниот обем на пустошење што следи, покрена и позитивни процеси во изминатите денови кои ќе биде многу тешко да се сопрат.
