Вести
Уапсен лидерот на хакерска банда која украде над една милијарда евра од банките
Шпанската полиција го уапсила водачот на групата која со компјутерски криминал украла една милијарда евра од банки во изминатите четири години, соопшти Европол. Од европската полициска агенција денеска соопштија дека лидерот на бандата е уапсен во крајбрежниот град Аликанте, без да соопштат повеќе детали за уапсениот.
Во соопштението од Европол се наведува дека бандата навлегла во повеќе од 100 банки, во над 40 земји од крајот на 2013. Тие прво испраќале е-маил со вирус до вработените во банките. Со тоа добивале далечинска контрола врз заразените компјутери кои им овозможиле пристап до внатрешната банкарска мрежи и заразување на серверите кои ги контролираат банкоматите.
Во истрагата освен Европол, учествувале и шпанската полиција, американската ФБИ, властите на Белорусија, Романија и Тајван, како и приватни компании за сајбер безбедност.
види ги сите денешни вести
Прва трансплантација на коска од починат донор на прсти кај 13-годишник
Министерството за здравство (МЗ) попладнево (13 јануари) информира за успешна трансплантација на Клиниката за ортопедија, со имплант, односно коска од починат донор, на два прста кај 13-годишно дете со брахидактилија.
Според информациите од МЗ, во Северна Македонија за прв пат е извршен ваков тип на трансплантација, а детето има уреден постоперативен тек.
Проф.д-р Билјана Кузмановска, национален координатор за трансплантација во објавата на социјалните мрежи му честиташе на тимот предводен од д-р Даница Поповска и доц. д-р Илир Шабани.
„Ќе продолжиме со уште посилно темпо заедно со сите чинители да ја подигнуваме свесноста за овој највисок акт на човекољубие“, истакна проф. д-р Кузмановска.
Најголем напредок во трансплантацијата, покажуваат бројките, е постигнат во 2021 година кога имало девет донори, па се трансплантирани пет срца, 16 бубрези и се направени седум коскени трансплантации.
Од 2020 година до март 2024 година се трансплантирани 11 срца, 4 црни дроба, 38 бубрези и 24 коскени ткива, вкупно 77 органи, според податоците што ги објавуваше Министерството за здравство.
Во историјата на македонското здравство, првата трансплантација на бубрези е направена во Македонија во времето на Југославија во 1977 година, две децении после првата трансплантација во светот, во 1954 во САД.
За 47 години во Македонија се направени повеќе од 500 трансплантации на бубрези. Јубилејната 500 трансплантација беше направена минатата 2023 година, кај 25 годишна пациентка.
ЕК негира дека ја прикрила здравствената состојба на фон дер Лајен
Европската комисија (ЕК) денеска (13 јануари) негираше дека се обидела да ја прикрие здравствената состојба на својата претседателка Урсула фон дер Лајен, која беше хоспитализирана поради тешка пневмонија.
Фон дер Лајен (66) во септември го започна својот втор петгодишен мандат на чело на Европската комисија.
На 3 јануари комисијата изјави дека Фон дер Лајен има „тешка пневмонија“ и дека нејзините активности во следните две недели се откажани.
Детали за нејзината состојба или како за тоа како се разболела не се објавени, иако германската новинска агенција ДПА подоцна објави дека таа била примена во болница. Ова покрена прашања за транспарентноста во моќната извршна власт на ЕУ.
На новинарско прашање зошто се сокриени вестите за нејзината хоспитализација, портпаролката на Европската комисија Пола Пињо изјави: „Рековме дека претседателката имаше тешка пневмонија“.
Пињо рече дека медиумите биле информирани оти претседателката ги откажала своите состаноци на почетокот на јануари, но примала важни телефонски повици, вклучително и од италијанската премиерка Џорџа Мелони и дека можела да ги извршува своите должности.
„Затоа ви дадовме критични информации за здравствената состојба на претседателката, така што кажавме каква болест има и колку е сериозна“, рече Пињо одговарајќи на новинарски прашања, без да објасни зошто се сокриени детали од болницата.
Додаде дека претседателката „добро закрепнува“ и треба да се врати во Брисел во нејзината канцеларија на Комисијата, на крајот на оваа недела.
Фон дер Лајен обично има напорен распоред на патувања. Таа следната недела треба да присуствува на седницата на Европскиот парламент во Стразбур, Франција и на Светскиот економски форум во Давос, Швајцарија.
По преземањето на функцијата во 2019 година, фон дер Лајен ги предводеше напорите на ЕУ за обезбедување вакцини против КОВИД-19 и беше меѓу главните поддржувачи на Украина за време на руската инвазија. Со ослабените влади во Франција и Германија, таа се обиде да одигра поголема улога во активностите на Европската унија.
Извор: АП
Џихадистите убиле најмалку 40 фармери во западна Нигерија
Припадници на екстремистички исламски групи убиле најмалку 40 земјоделци во североисточната нигериска држава Борно, изјави денеска (13 јануари) владин претставник.
Борците на „Западноафриканска провинција на Исламска држава“ (ISWAP), која застана на страната на т.н. Исламска држава, вчера приведоа десетици земјоделци на обалата на езерото Чад и ги стрелаа, наведува во соопштението, Усман Тар, државен комесар за информации во Борно.
Земјоделците, според Тар, излегле од безбедните зони во кои војниците овозможуваат земјоделие и риболов, во област која е засолниште за милитантите на ISWAP и ривалот Боко Харам.
Гувернерот на Борно, Бабагана Умара Зулум, ги предупреди цивилите да останат во безбедните зони од каде армијата ги отстрани и екстремистите и муницијата и повика и на истрага за нападот.
Во 2009 година, групата Боко Харам започна вооружена борба против западното образование и за да ја наметне својата радикална верзија на исламскиот закон. Конфликтот се прелеа преку границата и кон северните соседи на Нигерија.
Според ОН, убиени се околу 35.000 цивили, а повеќе од два милиони се раселени во североисточниот регион.
Извори: АП, АФП
Шекеринска: Путин сакаше помалку, а доби повеќе НАТО
Патот кон членство во НАТО може да потрае подолго од очекуваното, барем така беше во случајот со Северна Македонија, а знаеме со какви предизвици се соочи и Шведска, но таа успеа да ги реши и сега е дома. Ова го изјави заменик генералната секретарка на Алијансата, Радмила Шекеринска, во обраќањето на Годишната национална конференција на здружението „Народ и одбрана“ на тема „Ковање на иднината: Стратешката визија на НАТО под новото раководство“, што се одржува во шведскиот град Селен.
„Вашето членство во НАТО е добро за стабилноста на Далечниот Север, Балтикот и пошироко“, рече Шекеринска во Шведска.
Таа ја нагласи важноста на членството во НАТО, особено кога е присутна закана од Русија во различни форми.
„Свесни сме и будни сме. Знаеме дека во НАТО нашите народи се побезбедни заедно отколку сами. Кога (рускиот) претседател (Владимир) Путин ја започна својата целосна инвазија на Украина пред речиси три години, тој сакаше помалку НАТО. Сега доби повеќе НАТО. Членството во НАТО е огромна одговорност за секој сојузник, без разлика дали е основач или најнова членка, како Шведска“, рече Шекеринска.
Според неа, за да се справи со сè потурбулентното безбедносно опкружување, Алијансата мора да ги зголемува трошоците за одбраната и одбранбеното производство.
Таа потенцира дека вкупните воени трошоци на Русија ќе достигнат најмалку седум или осум отсто од рускиот БДП и таа заедно со Кина, Иран и Северна Кореја имаат за цел да го дестабилизираат глобалниот поредок, да ги ослабат Европа и Северна Америка и да ги поткопаат нашите слободи.
„Ние сме подготвени да ги браниме нашите граѓани и нашата територија денес, но не можеме да го гарантираме тоа за во иднина, доколку не преземеме акција сега. Генералниот секретар и јас се согласуваме дека сојузниците мора да се префрлат на размислување како во време на војна. Треба да ги зголемиме одбранбеното производство и трошоците за одбраната за да можеме да продолжиме да гарантираме дека нашите луѓе се безбедни“, додаде Шекеринска.
Воената Алијанса во ноември минатата година објави дека поранешната македонска министерка за одбрана Шекеринска ќе биде назначена за заменик - генерална секретарка на НАТО.
Со ова назначување таа стана највисокиот функционер во Алијансата досега што доаѓа од регионот на Западен Балкан, но и од земја надвор од Европската унија.
Пополнувањето на заменичката позиција беше приоритет за генералниот секретар Марк Руте, кој ја презеде оваа функција на 1 октомври, по 14 години како холандски премиер.
Примарната улога на заменикот на генералниот секретар е да го заменува шефот и да претседава со состаноците на 32-та амбасадори во Северноатлантскиот совет двапати неделно или на кој било итен состанок, вклучувајќи го и Советот НАТО-Украина.
Српските студенти се оградија од екстремистичките и националистичките симболи на протестите
Студентите кои се дел од блокадите во Србија, денеска (13 јануари) се оградија од екстремистичките организации и националистичките обележја кои се појавија еден ден претходно за време на протестот пред Уставниот суд во Белград.
„Присуството на нивните знамиња и транспаренти во првите редови на протестот не е во согласност со нашите вредности и цели“, се вели во соопштението.
Дел од учесниците на протестот носеа и знамиња со симболи на ентитетот на Босна и Херцеговина, Република Српска, како и транспаренти со натпис „Нема предавање“ и нацртана карта на Косово, чија независност српската влада не ја признава.
Во соопштението студентите нагласуваат дека блокадите немаат идеолошка агенда.
„Не поддржуваме никакви форми на сепаратизам или поларизација во општеството. Наша единствена цел е исполнување на конкретните барања за кои влеговме во блокадите“, најавуваат студентите.
Тие ги повикаа сите учесници и поддржувачи да се фокусираат на заедничките цели и да се воздржат од истакнување симболи кои можат да доведат до поделба.
На повик на студентите кои ги блокираат факултетите, неколку десетици илјади демонстранти протестираа на 12 јануари пред Уставниот суд во Белград.
Во текот на изминатиот месец и половина во Србија беа блокирани повеќе од 60 факултети на четири државни универзитети.
На блокадите на факултетот претходеа протести кои почнаа со барање да се утврди политичка и кривична одговорност за несреќата во Нови Сад - каде 15 лица загинаа, а двајца тешко беа повредени при падот на настрешницата на железничката станица, на 1 ноември.
Неколку масовни протести, на кои се собраа десетици илјади граѓани, беа одржани и на покана на студентите кои ги блокираат факултетите, а пред Владата истакнуваат неколку барања.
Меѓу нив е и објавувањето на комплетната документација за реконструкцијата на Железничката станица во Нови Сад и падот на настрешницата, за да се утврди одговорноста за несреќата.
Исто така, бараат да бидат идентификувани и кривично гонети напаѓачите на демонстрантите на протестите кои по несреќата се одржуваат ширум Србија.
Се бара и ослободување на уапсените активисти на протестите и запирање на кривичната постапка против нив, како и зголемување на буџетот за универзитетите.
Претставници на власта тврдат дека се исполнети сите услови и ги повикуваат студентите да ги отворат факултетите.
Академците, пак, велат дека барањата се делумно исполнети и дека прекинот на работата на факултетите продолжува.
Путин и Пезешкијан неделава ќе потпишат договор за стратешко партнерство
Русија и Иран ќе го потпишат долгоочекуваниот сеопфатен пакт за „сеопфатно стратешко партнерство“ на 17 јануари за време на посетата на Русија на иранскиот претседател Масуд Пезешкијан, соопшти денеска (13 јануари) Кремљ.
„Владимир Путин на 17 јануари ќе разговара со претседателот на Исламската Република Иран, Масуд Пезешкијан, кој ќе престојува во официјална посета на Русија“, соопшти Кремљ.
Според соопштението, двајцата лидери ќе разговараат за опциите за понатамошно проширување на врските меѓу Москва и Техеран, вклучувајќи трговија и инвестиции, транспорт и логистика и за хуманитарниот дел.
Иран се подготвува да извезе балистички ракети „Фат-360“ и „Абабил“ во Русија, се наведува во новото известување.
Путин и Пезешкијан ќе разговараат и за регионални и меѓународни прашања, додаде Кремљ.
Русија ги зајакнува врските со Иран и други земји кои се непријателски настроени кон САД, како што е Северна Кореја, од почетокот на војната во Украина.
Рускиот министер за надворешни работи, Сергеј Лавров, во октомври изјави дека Москва и Техеран имаат намера да потпишат пакт за стратешко партнерство што ќе вклучи поблиска одбранбена соработка.
САД во септември го обвинија Техеран дека и доставува балистички ракети на Русија кои ги користи против Украина и воведоа санкции за бродови и компании за кои рекоа дека се вклучени во снабдувањето на Иран со оружје. Техеран негира дека и дал проектили на Москва.
Извори: Ројтерс, АФП
„Гаспром“ размислува за над 1000 отпуштања по прекинот на извоз во ЕУ
Рускиот гасен гигант Газпром размислува за отпуштање на повеќе од илјада вработени вработени во администрацијата, потврди портпаролот на компанијата која ја потресе прекинот на извоз во Европа.
На 1 јануари Украина стави крај на децениските договори за транзит на руски гас – зделки кои им донесоа милијарди долари и на Киев и на Москва - во обид да ги намали приходите на Русија, која започна инвазија пред речиси три години.
Портпаролот на Гаспром денеска (13 јануари) за АФП ја потврди автентичноста на писмото кое кружи во руските медиуми во кое висока функционерка предлага да се отпуштат луѓе од околу 40 отсто од работните места во седиштето на компанијата во Санкт Петербург.
Во писмото од 23 декември 2024 година до шефот на Гаспром, Алексеј Милер, заменик-претседателката на компанијата, Јелена Иљухина, вели дека компанијата треба да го намали бројот на вработени во седиштето од „повеќе од 4.100“ на „2.500 вработени“.
„Предизвиците со кои се соочува групацијата Гаспром бараат намалување на времето потребно за подготовка и донесување одлуки“, се вели во писмото Иљухина, критикувајќи ги „прекумерните бирократски процеси“ и наведувајќи ги предложените кратења.
Предложените отпуштања нема да влијаат на вработените во производствените капацитети.
Гаспром, некогаш еден од главните извори на приход за руската влада, забележа нето загуба од речиси 7 милијарди долари во 2023 година, што е прва загуба на компанијата во повеќе од две децении.
Компанијата има монопол на извоз на руски гас преку гасоводи и се обидува да ги префрли своите испораки на нови пазари.
Русија покривала речиси 45 отсто од вкупниот увоз на гас во ЕУ во 2021 година, а во 2023 година тоа се намалило на помалку од 15 отсто, според статистиката на ЕУ.
Брисел сака ЕУ целосно да ја намали употребата на руските фосилни горива до 2027 година.
Гаспром ја зголеми продажбата за Кина во последните години, но Пекинг допрва треба да одобри нов долгорочен договор за снабдување или договор за изградба на нов голем гасовод.
Проектот за кој долго се дебатира, наречен Моќта на Сибир 2, ќе му овозможи на Гаспром да го пренасочи гасот кон Кина од полињата што некогаш ја снабдувале Европа.
Предмет „Тврдина“: Затворски казни за Грујевски, Бошковски и Јакимовски, Јанкулоска ослободена
За злоупотреба на службената положба и фалсификување на исправа, поврзано со уништувањето на системите за следење на комуникацијата во УБК, Судот денеска (13 јануари) ги прогласи за виновни обвинетите Тони Јакимовски и Валентина Симоновска, кои беа присутни во судница, како и Горан Грујевски и Никола Бошкоски, екс разузнавачи кои избегаа во Грција и на кои им се судеше во отсуство.
За делата злоупотреба на службената положба и фалсификување исправа обвинетиот Тони Јакимовски беше осуден на една единствена казна затвор од три години, во која се засметува и притворот. Обвинетиот Горан Грујевски беше осуден на казна затвор од 14 години и шест месеци, а обвинетиот Никола Бошкоски на една единствена казна затвор од девет години и десет месеци.
Обвинетата Валентинa Симоновска, доби условна осуда со казна затвор од две години, доколку во период од пет години не стори друго кривично дело.
Тие се виновни за ништење на системите за следење на комуникациите, со цел прикривање на трагите. Со тоа нанеле штета на државата во вредност од 1 милион и 418 илјади евра.
Екс министерката за внатрешни работи Гордана Јанкуловска се ослободува од обвинение, бидејќи обвинителството во текот на судењето не го докажало делото што и се става на товар.
Судијата Илија Трпков, на почетокот порача дека случајот Таргет-Тврдина е најголемиот случај со незаконско прислушување на над 20 илјади граѓани кои со тоа биле држени во заложништво, а со тоа и самата држава и целокупниот општествен живот.
Тој посочи дека обвинетите во текот на судењето се однесувале коректно, но дека неговиот впечаток е дека знаат многу за прислушувањето, ама како што рече „не сакаат да зборуваат за тоа“.
Судот во октомври 2023 година донесе решение за запирање на кривичната постапка за делата злосторничко здружување и злоупотреба на службена положба и овластување во случајот за „Таргет-Тврдина“ за обвинетите Горан Груевски, Сашо Мијалков, Надица Николиќ, Владимир Варелов, Маријан Шумуликоски и Васил Исаковски поради настапено застарување.
Со ова застаруваат кривичните дела за нелегалното прислушување за предметот, а во судница останаа обвинетите што се опфатени со делот за ништење на опремата, односно делот „Тврдина“.
Случајот со нелегалното прислушување „Таргет-Тврдина“ започна во јуни 2017 година. Во овој предмет со обвинението опфатени беа поранешниот началник на Петтата управа во МВР Горан Грујевски и вработениот во УБК Никола Бошкоски, кои се во бегство во Грција, поранешната министерка за внатрешни работи Гордана Јанкулоска, поранешниот директор на УБК Сашо Мијалков, поранешниот шеф на неговиот кабинет, Тони Јакимовски, Владимир Варелов од УБК и уште пет други лица од Управата.
Според обвинителниот акт, преку три системи за следење на комуникациите во УБК, во периодот од 2008 до 2015 година незаконски биле следени 4286 телефонски броеви за кои воопшто не биле издадени судски наредби.
ЕК ги отфрли обвинувањата на Цукерберг за цензура на социјалните мрежи
Извршната потпретседателка на Европската комисија за технолошки суверенитет, безбедност и демократија Хена Виркунен ги отфрли обвинувањата на првиот човек на „Мета“, Марк Цукерберг дека ЕУ се обидува да ги цензурира социјалните мрежи, оценувајќи ги ваквите тврдења како лажни.
„Знаеме дека тоа не е вистина. Во Европа слободата на говорот е една од нашите фундаментални вредности и таа, исто така, се почитува и е заштитена со нашиот Закон за дигитални услуги (ДСА). Значи, многу е погрешно да се каже нешто такво, изјави Виркунен за „Политико“.
Изјавата на Виркунен претставува реакција на изјавата на Цукерберг кој обвини дека со ДСА се воведува цензура во ЕУ.
„Европа има се поголем број закони што ја институционализираат цензурата и го отежнуваат создавањето на нешто иновативно, порача Цукерберг.
Тој воедно во саботата ја повика идната американска администрација предводена од Доналд Трамп да ја заштити американската технолошка индустрија од мерките на дигиталната регулаторна рамка на ЕУ.
Изјавите на Цукерберг уследија по реакциите на неговата минатонеделна најава за ажурирања на политиките за умереност на неговата компанија „Мета“, во чија сопственост, меѓу другите се и Фејсбук и Инстаграм. Тој дополнително најави и прекин на програмата на „Мета“ за проверка на факти од трета независна страна на територијата на САД, по што слична одлука се очекува и за во ЕУ.
Еврокомисијата засега најави дека ги разгледува проценките за влијанието на најавените ажурирања на политиките за умереност поднесени од „Мета“ во однос на Фејсбук и Инстаграм и дека ќе се фокусира на „промените во дефинициите за говорот на омраза и за однесување поттикнато од омраза“ на овие две социјални мрежи.
Цукерберг стана вториот раководител во американскиот ИТ сектор, кој упати обвинувања кон ЕУ поради нејзиното инсистирање за усогласување на онлајн платформите со ДСА, откако претходно Законот беше критикуван и од сопственикот на Икс, Илон Маск. Дополнително, Маск упати критики на сметка на неколкумина европски лидери и отворено ја поддржа екстремно десничарската партија Алтернатива за Германија (АФД) за претстојните германски парламентарни избори.
Поради ова, Маск беше обвинет за „мешање“ во европската политика, а иницирано е и одржување дебата во Европскиот парламент за „лажните вести и говорот на омраза на социјалните мрежи“ во врска со неговите објави со политичка содржина на Икс.
Комисијата во моментов истражува шест потенцијални прекршувања на Законот за дигитални услуги од страна на платформата Икс, вклучително и такви поврзани со политиките за говорот на омраза, нивото на умереност на насилните содржини, проверката на факти, транспарентноста на рекламирањето и непочитувањето на барањата за верификација и за пристап до податоците за овластените органи.
Од друга страна, ЕК лани во мај започна формална истрага против Фејсбук и Инстаграм поради недоволно преземени мерки за заштита на малолетниците.
Речиси 19500 мигранти престојувале во Србија лани
Во текот на 2024 година во прифатните и азилантските центри во Србија престојувале 19483 мигранти, што е за 82,10 отсто помалку од 2023 година, соопшти Комесаријатот за бегалци и миграција.
Најмногу мигранти имало од Сирија (38,19 отсто), Авганистан (19,93 отсто), Турција (11,95 отсто), Мароко (6,55 отсто) и Ирак (3,44 отсто).
Во Србија престојувале во просек по 14 дена, соопштија од Комесаријатот.
Во центрите моментално има 416 лица, кои се сместени во седум центри за прием и азил.
Моменталното искористување на капацитетите во центрите е околу 13 проценти.
„Секој мигрант кој минувал низ центрите на Комесаријатот добивал сместување, храна, облека, медицинска нега, како и хуман пристап од оние кои работат со него. Обезбеден е пристап до образование и за децата сместени во центрите“, објави Комесаријатот.
Во извештајот меѓудругото се додава дека миграциската состојба во Србија е стабилна.
Србија се наоѓа на таканаречената „Балканска бегалска рута“, преку која, бегајќи од војна и сиромаштија, луѓето во движење се обидуваат да стигнат до некоја од земјите на Европската Унија.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете