Во главата пишувам расказ. Со години не сум пребарувала низ спалната на моите родители. Исто е, а сепак различно. Алиштата се наредени под конец, испрани и испеглани, поделени под бои и годишни времиња. Од совршено сочуваниот вечерен фустан со боја на праска, Никола Автовски и Љупка Апостолова го пеат Шпато. Со текот на годините, темните бои ги замениле светлите, меките штофови ги замениле штирканите. Полека го растурам малиот храм во аголот. Крстената вода од шишенцето за апчиња ја истурам во цвеќињата. Библијата ја ставам на полиците кај другите книги. Фотографијата ја пикам во фиоката меѓу сите други фотографии. Ах, љубов, сладок сон, тој златен кафез во кој со скапоцени камења ги оковуваме оние што ги сакаме. Биди слободен, најди ја својата среќа! Прегрни го овој живот, откриј ги причините поради кои двапати си се родил.
Ова е 46, од вкупно 64 раскази на Елизабета Баковска поместени со 115 фотографии на Сашо Димоски во нивната фотографска мапа насловена „Во главата пишувам расказ“, што како самоиздание се појави на крајот на 2021 година, а на чија промоција, здравје, да се надеваме дека ќе бидеме сведетели во догледен период.
Текстуалната предлошка на оваа книга се раѓаше додека умираше мајка и на Бети. Во периодот на последните десеттина дена од нејзиниот живот , па се до четириесеттиот ден по нејзината смрт, од 7 септември до 26 октомври 2018 година, Бети напиша 64 куси раскази. Расказите, лирски текстуални колажи од сеќавања и емоции, со цитати од книги, музика и филмови, таа во овој период ги објавуваше на својот профил на Фејсбук. Секој од нив ја имаше истата почетна реченица: „Во главата пишувам расказ“, ќе напише Димоски.
А, Бакоска вели: Овие раскази го поттикнаа Сашо да изработи истоимен проект инспириран од размислите за животот и смртта опишани во нив, како и од емоциите што ги носат како посебен вид енергија. По пат на слободни асоцијации тој се обиде да ја долови атмосферата и визуелно да ја прераскаже, преку свои свторски фотографии , направени во различни временски периоди и со различни опрема и техники. На неколку места, реши да искористи и фотографии од семејната архива. Заедно со кориците, тој во книгата смести 115 фотографии.
Поминаа три години од почетокот на патувањето што не донесе дотука. Овде завршуваат нашите искушенија и дилеми, а оваа израсната книга понатаму продолжува сама.
Сосема разбирливо за Баковска која во една прилика говорејќи за своето творештво ќе забележи: Во суштина мене ми е битно да ја пренесам емоцијата. Во душата јас сум лиричар и покрај тоа што пишувам проза. Поблиску ми е лирското од епското во една класична смисла на тоа што е лирско, а што епско и битно ми е да ја пренесам емоцијата. Мило ми е кога читателот ќе ја препознае таа емоција, кога ќе се соживее со неа и ќе ја смета како нешто што тој го доживеал.
Инаку, ова е трета творечка соработка помеѓу Баковска и Димоски која доаѓа по поетската збирка „Варварите сè уште пишуваат поезија“ од 2015 година во која тој е автор на фотоилустрацииите и дизајнот и промоцијата на книгата раскази „Последните голтки“ од 2018 која беше следена од специјално подготвена изложба на тематски фотографии.
Од таму не случајно, историчарот на уметност и ликовен критичар Владимир Јанчевски, во рецензијата за „Во главата пишувам расказ“ говорејќи на едно место за творечката интеракција помеѓу Баковска и Димоски забележува дека „неговите фотографии не претпоставуваат едноставни илустрации на расказите на Баковска, туку ја надополнуваат нарацијата преку слободни асоцијации, внимателно избрани и дизајнерски вткаени ипоставени на страниците на оваа книга“.
Дури и кога во нив е вклучен некој елемент кој може да се поврзе со реалниот простор на раскажаното, преку места, атмосфера и предмети , тие функционираат на сличен начин како трепетливата недофатливост на реконструираните простори, атмосфери, чувства компресирани во текстот. Сликите се тивки и ненаметливи, а сепак доволно впечатливи за да отвораат нови простори, низ двонасочната релација на текстот, пишува Јанчевски.
Малку подолу во својот текст и со појаснување дека „Во главата пишувам расказ“ е за сликите кои се живи, импресии и чувствени формации кои се преточуваат во јазик и повторно се враќаат закотвени во слики.
Оваа авторска соработка во голема мера е потврда за заедничката патека на две индивидуи, за споделени визури во реалноста кои ги премостуваат разликите и посебноста на индивидуалната емоција, на специфичната флуидност на менталната слика која останува приватна, неконкретизирана и условно речено „непотполна“ (само) низ јазичката артикулација, смета тој.
А, Роберт Јанкулоски, пак, своето видување или ако сакате рецензија на оваа фото книга која несомнено ќе ве предизвика да и се навраќате повеќепати, го завршува вака:
„Оди тогаш, оди“ е реченицата со која авторката го завршува последниот, 64-от расказ со што ја завршува и книгата. Крајот го најавува во насловот (ако може да се нарече наслов затоа што сите раскази имаат ист наслов, или немаат наслов) „Во главата го пишувам последниот расказ“. А пак фотографот, како пијанист на некој концерт маестрално го завршува делото чувајќи ги најдобрите акорди за крај со фотографија во којашто се содржани сите раскази како крај од филм во кој режисерот со брзи кадри нè потсетува на содржината на филмот. Во оваа фотографија се испреплетени животот и смртта, ентериерот и екстериерот како простори, внатрешноста и надворешноста како и незапирливоста на времето од коешто фотографијата зема дел по дел.
Додека го пишував текстов повеќепати се навраќав на некои раскази, ги препрочитував без редослед и увидов дека книгата ќе функционира подеднакво добро ако расказите се наредени и по друг редослед, не следејќи го оној кој ни го нудат авторите. (Ова нека остане меѓу нас, читателите). Но, со оваа можност делото оживува. Повторно се прашувам дали текстов може да го насловам "Аутопсија на едно дело".
Од друга страна, писателката и книжевен критичар Оливера Ќорвезировска, на крајот од својот аналитичен текст, поделен на пет дела и насловен како „Книжевна Via Dolorosa, онака како што нејзе и прилега ќе ги навезе следниве неколку реченици:
„Во главата пишувам расказ“ е прозен, лирски, животен „сендвич од деца и возрасни, прво како зајре, а потоа како лепче; книга за родители и нивните деца кои станале родители, за мајка и ќерка која станала мајка...Книга за последните денови од животот и за првите денови од смртта; за краткиот период од нашите животи кога истовремено ги играме и двете улоги во животот: некому сме дете, другему – родител; визуелно –текстуална-емоционална мапа на едно постоење или најмногу од се: вистинска книжевна Via Dolorosa на Баковска за која таа во 42. Расказ вели дека е еднаква на „патот од кујната до спалната“ и дека е „долга две недели“, а јас би додала дека е бескрајна и безвремена, впечатлива кота на картата на најновата македонска книжевност.
