Со Русија, ама не сосема: Кина и украинската војна

Во изминатите речиси дваесет дена, Западот ја повика Кина да посредува за прекин на огнот во Украина. И додека азиската страна не покажа знаци дека сака да го стори тоа, претседателот Си Џинпинг минатиот вторник го направи првиот чекор кон дипломатска интервенција.

Ова се случи на конференцијата преку видео средба со францускиот претседател Емануел Макрон и германскиот канцелар Олаф Шолц. Претседателот ја опиша ситуацијата како алармантна и повика на „максимална воздржаност“ и заедничка поддршка од трите земји за мировните преговори меѓу Украина и Русија.

Оваа позиција изгледаше охрабрувачка за многу луѓе. Меѓутоа, ако ги погледнеме досегашните официјални позиции на Кина, може да се види дека секој од нив е во спротивност со претходниот. Во исто време, медиумското опкружување во Кина многу повеќе ја поддржува една земја - Русија.

Ова покренува голем број прашања на Запад, од кои најважно е која ќе биде конечната улога што Кина ќе ја има во конфликтот.

Историја на реакциите на Кина:

• 4 февруари - Долгогодишното партнерство меѓу Русија и Кина е потврдено во изјавата за пријателство „без ограничување“.Кина ја поддржува Русија во нејзиниот повик до НАТО да престане да се шири;
• 24 февруари - започнува руската инвазија на Украина, неколку дена по завршувањето на Зимските олимписки игри во Пекинг;
• 2 март - Генералното собрание на ОН со големо мнозинство гласаше за резолуција со која се осудува Русија за нејзината инвазија на Украина и се бара од Кремљ веднаш да прекине со огнот. Кина се воздржа;
• 5 март - Украинскиот министер за надворешни работи Дмитро Кулеба објави дека разговарал со кинескиот министер за надворешни работи и е убеден дека Кина има интерес да стави крај на конфликтот;
• 7 март - На прес-конференција, кинескиот министер за надворешни работи Ванг Ји рече дека Кина е подготвена да посредува за мир, но нагласи дека врските на Пекинг со Москва се „цврсти“ и дека можностите за соработка се широки;
• 8 март - Претседателот Си Џинпинг рече дека Кина сака да игра активна улога во посредувањето во конфликтот за време на видео интервјуто со францускиот претседател Емануел Макрон и германскиот канцелар Олаф Шолц;
• 9 март - Портпаролот на кинеското Министерство за надворешни работи Жао Лианг тврди дека акцијата на НАТО предводена од САД ги донела тензиите во Украина до „пресвртница“;
• 10 март - Министерот за надворешни работи Ванг Ји рече дека Кина се надева дека војната ќе заврши што е можно поскоро. Ова е првпат Кина да го нарече војна она што се случува во Украина.

Судејќи според настаните од минатата недела, Пекинг се чини дека навестува солидарност со Украина. Сепак, Кина во неколку наврати пресуди дека санкциите против Русија се незаконски, при што кинеските власти го посочуваат проширувањето на НАТО кон исток како основна причина за конфликтот, теза што е во согласност со руската.

Исто така, позицијата на владата на Пекинг изгледа далеку поеднострана на територијата на самата земја, судејќи според тезите што ги промовираат кинеските медиуми.

Руска пропаганда во Кина

Од почетокот на војната, строгата кинеска цензура се повеќе се приклонува кон руската пропаганда. Кинеските медиуми често изоставуваат детали за руските напади врз цивили и не ја покриваат осудата на Москва од меѓународната заедница. Во исто време, во Кина се цитирани руски државни медиуми кои ги шират тезите на руските власти, најчесто без никакво противење или проверка на фактите, објави СвободнаЕвропа.бг.

На 9 март, на пример, официјалниот кинески владин весник Zhenmin Zhibao (Народен дневен весник) објави видео на локалната социјална мрежа Weibo во кое Русија обезбедува хуманитарна помош за Украинците во предградието на Харкив. Вториот по големина град во Украина е опколен од руски војници, а локалните власти соопштија дека голем број станбени области биле бомбардирани од почетокот на војната.

Друг пример е кинеската телевизија Феникс, која емитуваше неколку извештаи на нејзиниот дописник од Москва со руските војници надвор од Мариупол. Тоа е стратешки пристанишен град кој претрпе голем број тешки напади, вклучително и врз цивили. Таму во саботата беше погодена џамија, додека повеќе од 80 луѓе се криеја, а претседателот Володимир Зеленски и локалните власти велат дека градоначалникот е киднапиран.

Во неодамнешниот извештај, дописник на кинеската телевизија разговараше со руските војници за нивниот постојан напредок, како и со цивилите за кои се вели дека го поздравуваат присуството на руските сили.

Според Џесика Бренд, директор на Истражувачкиот институт Брукингс, дел од оваа реторика се шири на многу јазици на Твитер забранети во Кина, во обид да се промени начинот на кој остатокот од светот ги гледа САД и НАТО.

„Мислам дека целта е да се поткопа меката моќ на САД, да се поткопа довербата и атрактивноста на либералните институции и да се дискредитираат слободните медиуми“, изјави Бренд за Би-Би-Си.

На ист начин, според неа, Пекинг „редовно ги шири упориштата на Кремљ за Украина“ кога тоа е во негов интерес.

Од пропаганда до заговор

Кина ја поддржува не само руската верзија на воената акција во Украина, туку и теориите на заговор што ги шири Кремљ. Се чини дека еден од нив има најширок опсег на дистрибуција.

Станува збор за наводни обиди на Украина да развие биолошко или нуклеарно оружје во американски биолаборатории на нејзина територија.

„Американските биолаборатории во Украина навистина привлекоа големо внимание неодамна“, рече во вторникот портпаролот на Министерството за надворешни работи Жао, повторувајќи ја теоријата на заговор што Кремљ редовно ја наведува со години.

„Сите опасни патогени во Украина мора да се чуваат во овие лаборатории, а сите студии ги спроведуваат САД“, додаде Жао, наведувајќи никакви докази. Властите во САД и Украина ги нарекоа наводите неосновани.

Всушност, Украина, меѓу многу други земји, има лаборатории за јавно здравје кои ги проучуваат опасните болести кои ги погодуваат луѓето и животните. За таа цел се проучуваат патогените кои предизвикуваат болести за кои станува збор. Овие тестови се за заштита, а лабораториите се поддржани од Светската здравствена организација, Европската унија и САД.

Иако нема докази дека Украина користи такви патогени за воени цели, Пекинг веќе ја зазеде позицијата на Москва во овој дел од информациската војна.

Кина и Тајван

Ова е уште една демонстрација на идеолошките врски меѓу Кина и Русија. Нивните авторитарни режими подеднакво го отфрлаат демократското владеење, индивидуалната слобода како највисока вредност и економската доминација на Западот.

Сите овие сличности ги зголемија стравувањата дека Кина би можела да ја искористи ситуацијата за на сличен начин да го нападне Тајван, кој Пекинг го смета за своја територија. Тој не ја призна нејзината независност, за разлика од Украина, која ја признаваат и Кина и Русија.

Еден ден пред почетокот на војната, кинеското Министерство за надворешни работи уште еднаш ја бранеше својата позиција, велејќи дека „Тајван не е Украина. Тајван отсекогаш бил составен дел на Кина“.

Соединетите Американски Држави, од своја страна, имаат значајни економски и геополитички интереси во регионот. Тоа би значело дека евентуалното присоединување на Тајван кон Кина со сила би предизвикало остра реакција на САД и можен конфликт во Пацификот.

Засега, сепак, Кина се обидува да избегне отворени воени конфликти и не презема конкретни мерки.

Пречка или можност

Покрај отворениот конфликт, Пекинг поддржува и економски санкции наметнати на Русија од Западот.

Тие се еден од водечките фактори што го отежнуваат Пекинг да заземе јасен став за поддршка на Русија. Кина има силни економски врски со Москва, изградени со децении и потврдени во изјавата од 4 февруари. Покрај тоа што се спротивставува на проширувањето на НАТО, таа опфаќа и голем број други области на соработка, вклучително и економијата, енергетиката, астрономијата и вакцините за коронавирус.

• Членките на ЕУ се согласија за нов пакет санкции кон Русија

Целосната економска поддршка за Русија ќе го ризикува бизнисот на Кина со остатокот од светот. Една од причините е што населението во Европа и Северна Америка далеку го надминува онаа на Русија, што на Кина и дава многу поширок пазар - најголемиот светски извозник на стоки.

Исто така, според експертите, главниот извоз на Русија се состои од гориво и пченица, што би било тешко да се компензира за сите други стоки увезени од Кина.