Пред средбата меѓу Бајден и Путин малкумина очекуваат напредок

„Јас би ја опишал како срдечна средба“, вели Мајкл МекФол, архитект на „ресетирањето“ на односите меѓу Вашингтон и Москва под претседателот Барак Обама, а подоцна и амбасадор во Москва, потсетувајќи се на последната средба на Бајден со Путин во Москва.

„Немаше конфронтации, но поминавме добар дел од времето за работите за кои не се согласувавме, особено за Грузија и противракетната одбрана. Се сеќавам на прилично острата напнатост за овие прашања. Бајден е дружељубив. Има смисла за хумор. Но, не паметам ништо од тоа со Путин. Сето тоа беше „игра лице в лице и држејќи се до сценариото“, се сеќава МекФол.

Потпретседателот на САД Џо Бајден, д-р Џил Бајден и Финеган Бајден пречекани со леб и сол во хотелот Риц Карлтон во Москва, 8 март 2011 година

По состанокот на групата, Путин и Бајден се сретнаа зад затворени врати. Мекфол вели дека не бил присутен. Бајден подоцна откри што му рекол на Путин.

„Како што се свртев, јас бев толку близу до него“, раскажува Бајден во 2014 година, покажувајќи дека тие биле оддалечени само неколку сантиметри. „Реков:„ Господине премиер, ве гледам во очи и мислам дека немате душа. И Путин се сврте, се смееше и ми рече: „се разбираме“, изјави Бајден.

Бајден - нема сомнеж во одлучноста на САД да ги брани демократските вредности

Десет години и три месеци по последната средба, Бајден и Путин - чијшто прекар е Володја или Вова - повторно ќе се сретнат, овој пат во Женева на 16 јуни. Сега и двајцата се претседатели. И овој пат, односите меѓу Москва и Вашингтон се на најниско ниво од Студената војна. Работите се толку лоши што немаат ни свои амбасадори.

Не се очекува голем успех

„Голем број билатерални односи и регионални работи ќе бидат разгледани во Женева“, изјави рускиот заменик-министер за надворешни работи Сергеј Рјабков во Москва на 8 јуни. Тој рече дека се надева оти „ќе биде можно барем да се стабилизираат односите со Соединетите држави“. „Има тешкотии насекаде; ништо не е лесно“, рече Рјабков.

Путин и американските претседатели

Министерот за надворешни работи Сергеј Лавров пак вели дека Русија „нема илузии“ за изгледите за голем напредок. „Не се обидуваме да оставиме впечаток дека ќе има напредок или историски значајни одлуки“, смета Лавров.

Што се однесува до Бајден, тој на вели дека има јасна порака за Путин. „Не бараме конфликт со Русија. Ние сакаме стабилна и предвидлива врска. Но, јас бев јасен: Соединетите држави ќе одговорат на робустен и значаен начин доколку руската влада се вклучи во штетни активности“.

Гасоводи и казни

За разлика од политиката на претходникот на Бајден, претседателот Доналд Трамп, кој даваше помирливи изјави, дури и кога неговата администрација ги прошири санкциите, Бајден, повлече релативно поцврста линија кон Москва.

Откако Бајден ја презеде функцијата во јануари, Белата куќа и наметна на Москва две нови рунди санкции: една како одговор на наодите на американските разузнавачи дека руски агенти стојат зад големиот сајбер нападот врз американските владини агенции и друга за скоро фаталното труење со рускиот опозициски активист Алексеј Навални.

Белата куќа се обидува да ги зајакне односите со Украина, чија војна во регионот Донбас со силите поддржани од Русија влезе во осмата година. Белата куќа го испрати државниот секретар Ентони Блинкен во Киев во минатиот месец по големото распоредување на руските воени сили во близина на границата со Украина.

Бајден го покани украинскиот претседател Володимир Зеленски да го посети ова лето - но ги одби неговите барања за средба пред самитот со Путин. Сепак, администрацијата на Бајден се соочи со критики за одлуките што некои ги сметаат за корисни за Москва.

Само неколку дена по неговата инаугурација, Бајден презеде чекори за продолжување на Новиот СТАРТ, последниот голем договор за контрола на оружјето меѓу Москва и Вашингтон. Застапниците на контролата на оружјето го поздравија петгодишното продолжување.

Некои републиканци во Конгресот изјавија дека тоа е бесмислено или поради постојаните сомнежи во придржувањето на Русија кон другите договори или поради аргументите дека договорот ги ограничува напорите на САД да го модернизираат сопствениот арсенал. Претставници на Белата куќа, исто така, навестија мали очекувања во врска со состанокот во Женева.

ФБИ обвинува хакерска група поврзана со Русија за сајбер напад врз компанија за преработка на месо

„Не мислам дека го поставуваме ова како состанок каде што ќе има исход што ќе се однесува на секое прашање или на секој предизвик во нашата врска“, изјави портпаролката Џен Псаки.

Исто така, од огромно значење за американските официјални лица е неодамнешната серија на големи сајбер напади во САД. Американската разузнавачка служба ги обвини руските безбедносни агенции за нападот врз десетици американски владини агенции.

Нападите за уцена, кои осакатија голем нафтовод долж источниот брег на САД и голем производител на говедско месо во САД, исто така се поврзани со Русија.

„Не сметаме дека руската влада стоеше зад овие неодамнешни напади со откуп, туку дека актерите се во Русија“, им рече на новинарите Џејк Саливан, советник за национална безбедност во Белата куќа, додавајќи: „И веруваме дека Русија може и мора да преземе чекори за решавање на тоа“.

Потпретседателот Џо Бајден го чита својот говор за односите САД - Русија пред предавањето на Московскиот државен универзитет во Москва, 10 март 2011 година

Критичарите на Бајден се прашуваат: Која е поентата на средбата? За да се одговори на тоа прашање, како што вели Метју Ројански, директор на Кенан институтот во Вашингтон, важно е да се разбере природата на рускиот политички систем во овој момент.

„Ова е машка игра. Бајден „се обидува да наметне некои бариери на дестабилизирачкото однесување на Москва. Нема гаранција дека тоа е можно, но ако двајцата лидери не разговараат еден со друг, немате шанси да стигнете до тие огради. Не мора да го сакате или почитувате руското раководство за да разговарате со нив“, рече Ројански.

Скромни „резултати“

Со оглед на малите очекувања, вели Мек Фол, резултатот веројатно ќе биде скромен, на пример договори за понатамошни договори за оружје или дури само договор за враќање на двајцата амбасадори во нивните два главни града, рече тој, наведувајќи дека другите опции се: договор за продолжување на резолуцијата на Советот за безбедност на ОН со која се дозволува хуманитарна помош да влезе во Сирија, каде Русија и Соединетите држави се на спротивните страни на конфликтот, или чекори за обновување на меѓународниот договор за иранската нуклеарна програма.

Русија се повлече од Договорот за отворено небо

За Путин, средбата со американскиот претседател е од најголемо значење, вели Иван Куриља, руски политиколог и историчар на американско-руските односи. „Секако дека Путин сака да се врати за да биде рамноправен партнер во дијалогот со американскиот претседател“, рече тој за РСЕ.

Потпретседателот на САД Џо Бајден со рускиот премиер Владимир Путин во Москва, 10 март 2011 година

Куриља мисли дека Путин исто така ќе се спротивстави на секоја дебата за Крим - украинскиот полуостров окупиран од Русија во 2014 година - или Белорусија, чиј лидер Александар Лукашенко стана уште позависен од Москва. „И, се разбира, Путин не сака да му се држат предавања за човековите права“, додаде тој.

Швајцарија го ограничува воздушниот простор за време на самитот Бајден-Путин

Самиот Путин ја потенцираше таа точка на видео средба со шефовите на странски новински агенции на 4 јуни. „Можете да го оценувате нашиот политички систем на различни начини. Само дајте ни го правото, ве молам, сами да одлучиме како да го организираме овој дел од нашите животи“, изјави Путин.

Сепак, бидејќи граѓанското општество и опозициските групи како оние на Навални се под огромен притисок на руските власти. Белата куќа е исто така под притисок и од демократите и од републиканците да направи повеќе во критикувањето на Кремљ.

Состанокот во Женева се случува една недела откако судот во Москва ги означи организациите на Алексеј Навални за „екстремистички“, забранувајќи им на членовите и приврзаниците да се кандидираат за функции.

Без разлика дали Бајден ќе инсистира на човековите права и демократијата, набљудувачите велат дека самитот веројатно нема да го промени однесувањето на Москва дома или во странство.

Путин е „подготвен да ги искористи алатките што ги има за да ги поткопа САД, да ја минира демократијата и да го наруши либералниот меѓународен поредок“, вели МекФол, додавајќи: „Мислам дека на некој начин, по Женева, потребно е да се спроведе вистинска работа на кохерентна, сеопфатна стратегија кон Русија“.