Интернет гласините за “ЕУ-заговор со инсекти за јадење“ ја збунија Бугарија

Георги Георгиев Готи (Georgiev Gotti) е маргинален политичар и влијателен на социјалните мрежи во Бугарија и тврди дека е во крстоносна војна за да ја спаси нацијата. Готи неодамна на Фејсбук објави дека Европската комисија (ЕК) „сака да им подари канцер“ на неговите сограѓани. Како?

Бирократите на Европската унија (ЕУ) ќе им дозволат на производителите на храна да додаваат инсекти во прав на списокот со состојки, чија комбинација, според Готи, ќе биде канцерогена.

Иако науката не го поткрепува неговото лажно тврдење, неговата објава на Фејсбук стана вирална, беше споделена над 1.000 пати, предизвикувајќи стотици реакции, од кои голем дел беа бурни, објави Радио Слободна Европа на англиски јазик (РСЕ).

Како што се шират дезинформациите, гласините мутираа, а некои корисници на социјалните мрежи додадоа други коментари за злите намери на ЕУ, дека се обидува да ги принуди луѓето да јадат инсекти. Тие тврдеа дека инсектите во прав ќе се додаваат во многу видови храна, вклучувајќи го и лебот, но сето тоа ќе биде тајно, без посебно обележување.

Ди Констанцо покажува сушени штурци во блендер во нејзината кујна во Лондон, јуни 2021

Која е целта на оваа кампања?

Иако е тешко да се докаже дека гласините се дел од оркестрирана кампања на Кремљ, објавите на социјалните мрежи на оваа тема се зголемија откако една од најмоќните руски медиумски фигури, Дмитриј Кисељов, го спомна тоа во неговото популарно шоу на државната телевизија кон крајот на јануари. Русија редовно шири дезинформации во Европа, со цел да сее недоверба и сомнеж во институциите на ЕУ.

Милена Јакимова, професорка по социологија на Универзитетот во Софија, која исто така ги следи напорите на руската пропаганда во Бугарија, рече дека оваа последна кампања за дезинформација делумно има за цел „да покаже дека Европа ни е туѓа“.

Се чини дека сегашната кампања во голема мера ја водат поединци и организации кои, во најмала рака, се симпатизери на Русија. Бугарија беше сведок на слични кампањи. Бугарија имаше најголем број смртни случаи со ковид-19 во ЕУ, делумно поради ниските стапки на вакцинација, бидејќи медицинските дезинформации предизвикаа скептицизам кај многу луѓе.

Неодамна, социјалните мрежи беа преплавени со лажни тврдења за неизбежна воена мобилизација која ќе заврши со испраќање бугарски мажи во Украина за да се борат против инвазивните руски трупи.

ЕУ одобри повеќе видови инсекти како нова храна

Гласините за инсекти имаат зрно вистина. Европската комисија, највисокото извршно тело на ЕУ, неодамна одобри повеќе видови инсекти како таканаречена нова храна, откако Европската управа за безбедност на храната (ЕФСА) го даде својот печат на одобрување.

Инсектите се дел од секојдневната исхрана на приближно една четвртина од светот. Се верува дека консумирањето повеќе инсекти и помалку месо и живина може да биде добро не само за здравјето на луѓето, туку и за животната средина. Истражувањето на Организацијата за храна и земјоделство на Обединетите нации (ОН) покажува дека на штурците им треба шест пати помалку храна од говедата за да произведат иста количина на протеини.

Пчелите исчезнуваат, ќе нема што да јадеме?

Во октомври 2014 година, ЕФСА објави дека нејзиното истражување покажало дека мувите, штурците и свилените буби можат да бидат безбедни, хранливи и поеколошки алтернативи на пилешкото, говедското или свинското месо. Анализата на ЕФСА вели дека земјоделските инсекти би можеле да доведат до помали емисии на стакленички гасови и амонијак од сточарството или свињарството и поголема ефикасност во претворањето на храната во протеини.

Во мај 2021 година, Европската комисија објави дека првиот инсект - големиот црв, ларвата форма на црвот - бил одобрен како таканаречена нова храна во ЕУ. До август 2022 година, Европската комисија објави дека вкупно три инсекти: големите црви од брашно, домашните штурци и скакулците се одобрени како нова храна во ЕУ.

Илустрација - Црви како храна во сендвичарница во Белгија

Во јануари оваа година, Европската комисија одобри ларви слични на црви од големата брашно, еден вид сјајна црна бубачка и домашните штурци како нова храна - овој пат во форма на прав.

Во двата случаи, одобрението на Европската комисија се однесува на одредени производи произведени од две компании. Во него се наведува во какви видови на прехранбени производи може да се користат - вклучително и леб - и дека овие производи мора да бидат означени.

По последните одлуки на Европската комисија за инсектите на почетокот на годината, социјалните мрежи во Бугарија беа преплавени со објави, вклучително и објави на бунтовникот Готи, во кои се споменуваат скакулци, кои всушност не се споменати во одлуката на ЕУ. Бугарскиот сервис Радио Слободна Европа откри дека податоците на Гугл во Бугарија покажале дека потрагата по скакулци и штурци исто така се зголемила во исто време, достигнувајќи го својот врв на 30 јануари.

Други објави, исто така, влегоа со лажни тврдења дека лушпите од штурците и другите инсекти - може да предизвикаат рак кај луѓето.

Која е Надија Иванова која ја пуштила првата објава за инсектите и ракот?

Бугарскиот сервис Радио Слободна Европа откри дека една од првите објави на Фејсбук, од 26 јануари, која ги ширела тврдењата за отров и добила актуелност, потекнува од профилот на Фејсбук на лице идентификувано како Надија Иванова.

Проверката на нејзината Фејсбук страница открива повеќекратни објави во кои се фалат рускиот претседател Владимир Путин, а неколку се споменуваат Николај Малинов, поранешен бугарски пратеник и шеф на проруска лоби група во Бугарија. Во 2019 година, Малинов отпатува во Москва за лично да прими награда од Путин. Нему сега му се суди во Бугарија под обвинение дека шпионирал за Русија.

Објавата на Иванова на Фејсбук од 26 јануари беше брзо прифатена од други корисници на Фејсбук, вклучително и лице идентификувано како Лиза Милер, која ја објави на „Варна без цензура“, бугарска мрежа која, меѓу другото, ги обвинува главните медиуми за антируска пристрасност.

Изгледа дека профилот на Милер е лажен, фотографиите се направени од банка за фотографии, покажа проверка на бугарската служба на РСЕ. Профилот често споделува многу теории на заговор и лажни вести.

Како рускиот шоумен Кисељов го засили вниманието на кампањата?

Прашањето доби дополнително внимание во Бугарија и на други места откако Кисељов, жесток про-Путин телевизиски водител, ги објави своите размислувања на руската програма на Канал 1 на 29 јануари.

„Културната трансформација во Европа трае долго време и секако има домашна димензија“, започна Кисељов. Тој продолжи со приказната позната во Русија дека од луѓето во Европа се бара да перат помалку алишта, да користат помалку апарати, да ги ограничат температурите на греење во нивните соби, пред да додаде: „И сега им се советува да јадат инсекти“.

„Тие ги убедуваат Европејците да се капат поретко и да јадат инсекти“, заклучува Кисељов, кој често се опишува како еден од главните пропагандисти на Кремљ.

Кисељов не беше сам во злобниот спин на одлуката на ЕУ. Во Франција, десничарскиот политичар Лоран Диплом, исто така, ги обвини бирократите на ЕУ за злобни намери.

„Не можеме да дозволиме Французите да јадат инсекти без нивно знаење“, напиша тој на Твитер.

Транскриптот од емисијата на Кисељов од 29 јануари брзо се прошири на социјалните мрежи во Бугарија, споделена од Иванова, Милер и Готи.

Професорката Милена Јакимова од Универзитетот во Софија вели дека целта на дезинформациите е да сеат пукнатини во ЕУ: „Ова е напад на европската солидарност и искористување на долгогодишните стравови на Западот од инсектите“.