1999 година донесе многу изненадувања за Сами Беголи, кој тогаш имаше 24 години.
Ескалацијата на насилството во војната во Косово го принуди да го напушти својот дом како бегалец.
Прво на Блаце седум дена, потоа во Станковец во денешна Северна Македонија еден месец, а подоцна и во Шпанија.
Фото од Сами Беголи со баба му во Блаце, 1999-та година.
Сето ова време Сами копнееше по дома, надевајќи се дека наскоро ќе се врати таму.
„Беше неописливо чувство кога се вративме. Не ни падна на памет да јадеме и пиеме поради радоста на враќањето“, изјави тој за Радио Слободна Европа.
Сами беголи, сопственик на фирмата Вокер.
За време на неговите месеци во егзил, Сами најде утеха во реченицата за која вели дека ја слушнал од тогашниот шеф на Верификационата мисија на Организацијата за безбедност и соработка во Европа (ОБСЕ), Вилијам Вокер. Поранешниот српски претседател Милан Милутиновиќ го обвини Вокер дека го измислил масакрот во Рачак, кој беше во центарот на истрагата на Меѓународниот кривичен суд.
„Следниот пат ќе се вратам и ќе влезам без пасош“, се сеќава Беголи на зборовите што тогаш ги слушнал од Вокер, откако поранешна Југославија го прогласи за непожелна личност и го принуди да замине во рок од 48 часа.
Во септември 1999 година, Беголи и неговото семејство се вратиле во Косово и отвориле работилница за мебел по име Вокер. Фирмата во Чаглавица и денес го носи неговото име.
Фирма за мебел Вокер на Косово
„Го избравме неговото име затоа што ја забрза интервенцијата на НАТО. Многупати сум кажал дека без него се можеше да биде многу полошо“, додава Беголи.
Вокер одигра клучна улога во документирањето на масакрот во Рачак, каде српските сили убија 45 албански цивили на 15 јануари 1999 година. Тој настанот го опиша како злосторство против човештвото.
Вилијам Вокер во посета на местото на масакрот во Рачак, јануари 1999-та година
На 24 март, НАТО започна кампања за воздушно бомбардирање на Југославија со цел да ги протера српските трупи од Косово. По 78 дена, воздушните напади беа прекинати на 10 јуни со усвојувањето на резолуцијата 1244 на Советот за безбедност на Обединетите нации, што доведе до повлекување на југословенската армија од Косово и формирање на Привремена административна мисија на Обединетите нации на Косово.
Кампањата на НАТО за бомбардирање на Југославија беше една од првите големи воени интервенции спроведени првенствено од хуманитарни причини, со цел да се запре етничкото чистење и тешките прекршувања на човековите права. Во војната во Косово беа убиени повеќе од 13.000 цивили, а илјадници исчезнаа, од кои 85 отсто беа косовски Албанци. Интервенцијата, исто така, им овозможи на повеќе од 800.000 бегалци и внатрешно раселени лица да се вратат дома.
Улица во чест на портпаролот на НАТО Џејми Шеј во Урошевац
Интервенцијата подоцна доведе до тоа Косоварите да им оддадат почит на оние кои гласно го поддржаа крајот на војната.
Меѓу нив има личности кои биле на високи политички функции пред 25 години, како што се: поранешниот американски претседател Бил Клинтон; поранешниот премиер на Велика Британија Тони Блер; поранешната американска државна секретарка Медлин Олбрајт; поранешниот воен командант на НАТО Весли Кларк и поранешниот портпарол на НАТО Џејми Шеј.
Автошколи, продавници за облека, уметници за тетоважи, салони за автомобили и водоводни услуги. Сите овие занаети расфрлани низ градовите на Косово ги носат имињата на овие личности.
Плоштад Бил Клинтон во Приштина
Меѓу нив е и фирмата „Клинтони ШПК“ во Клина.
Иако од 1999 година ja води Шкелќим Бојај, сите ja нарекуваат со друго име.
„Никој не не вика по име. Сите велат „Клинтон“. На пример, нечии водоводни цевки се оштетени, сите велат „викнете ја Клинтон““, изјави Шкељќим за Радио Слободна Европа.
Фирма Клинтони во Клина
Иако компанијата првично беше именувана од неговиот татко, Шкељќим никогаш не ни помислил да го смени името.
Тоа е затоа што интервенцијата на НАТО во 1999 година целосно го промени животот на Шкељчи, кој тогаш имаше шест години.
Улица Весли Кларк во Урошевац
Тогаш неговото семејство се подели на половина: татко му починал во Косово, а тој и остатокот од семејството заминале во Албанија како бегалци. Дури по ослободувањето на Косово, семејството успеало повторно да се соедини.
„Тоа беше многу среќен момент. Исто така, таткото секогаш го сакаше Клинтон“, вели Шкељќим.
Во Приштина, на плоштадот именуван во чест на Клинтон, има негова статуа, а во близина е отворена и продавница за облека Хилари, во чест на тогашната прва дама на САД, Хилари Клинтон.
Продавница за облека Хилари во Приштина
Статуата на Медлин Олбрајт беше откриена во главниот град пред пет години, додека статуата на поранешниот американски сенатор Боб Дол беше додадена една година подоцна во Приштина.
Биста на поранешната американска државна секретарка Медлин Олбрајт во Приштина
Во 1990 година, Дол ја предводеше американска делегација на Косово - посета која, како што самиот Дол подоцна рече, „беше почеток на патот кон независноста за народот на Косово“
Биста на поранешниот американски сенатор Роберт Дол во Приштина
Во Урошевац, пак, улиците именувани во чест на Кларк и Шеј водат до центарот на градот, каде се наоѓа и плоштадот „Тони Блер“. Наскоро таму се очекува да биде поставена негова статуа.
Плоштад Тони Блер во Урошевац
Но, освен статуи, улици и имиња на компании, придонесот на овие луѓе за Косово се означува и на друг начин: со именување на децата во нивна чест.
При последната посета на Клинтон на главниот град на Албанија, Тирана, тој беше изненаден од големиот број деца од Косово кои го носат неговото име.
Бившиот американски претседател Бил Клинтон со деца со неговото име во Тирана, Албанија, јули 2023-та.
Според податоците на Агенцијата за статистика на Косово (АСК), на Косово има вкупно 31 момче со име Клинтон, едно по име Бил, три девојчиња по име Хилари, четири момчиња со име Тониблер и две момчиња со име Кларк.