Најголемата нуклеарна централа во Европа се соочува со „релативно опасна ситуација“ по пробивањето на браната во Украина, изјави шефот на Меѓународната агенција за атомска енергија Рафаел Маријано Гроси во пресрет на неговото патување кон Запорожје. ВО меѓувреме украинската војска во Киев започнува контраофанзива за повторно преземање на теренот окупиран од Русија.
Фабриката постојано беше во вкрстен оган откако Русија ја започна својата војна против Украина во февруари 2022 година и го зазеде објектот набргу потоа.
Гроси рече дека се сретнал со украинскиот претседател Володимир Зеленски за да разговара за опасностите со кои се соочува нуклеарната централа, кои станаа посериозни по пробивањето на браната Нова Каховка минатата недела.
Браната, подолу по реката Днепар, помогна да се задржи водата во резервоар што ги лади реакторите на централата. Украина ја обвини Русија дека ја разнела браната, нешто што Москва го негираше, иако аналитичарите велат дека поплавата најверојатно ги нарушила контраофанзивните планови на Киев.
Гроси изјави дека сериозен проблем по пробивањето на браната е намалувањето на водата.
„Тоа е сериозна ситуација бидејќи сте ограничени на водата што ја имате таму“, рече Гроси.
„Доколку дојде до прекин на портите што ја содржат оваа вода или нешто слично, навистина ќе го изгубите целиот свој капацитет за ладење“, изјави тој.
Украина неодамна соопшти дека се надева дека ќе го стави последниот функционален реактор во ладно исклучување. Тоа е процес во кој сите контролни шипки се вметнуваат во јадрото на реакторот за да се запре реакцијата на нуклеарна фисија и создавање топлина и притисок. Веќе пет од шесте реактори на централата се во ладно исклучување.
Украинските работници сè уште ја водат фабриката, иако под вооружено руско воено присуство, а МААЕ има тим во фабриката.
Запрашан за украинската контраофанзива, Гроси рече дека е „многу загрижен“ поради тоа што фабриката потенцијално повторно ќе биде фатена во отворена војна.
„Има активна борба. Значи, ние сме загрижени дека може да има, мислам, очигледно математички можно е да биде мета на напади“, рече тој.
Гроси нагласи дека МААЕ сè уште „не видела тешка воена опрема“ од Русите во централата, кога беше прашан за украинските стравувања дека централата може да биде поврзана со експлозиви.
„Не треба да има никаква воена опрема или артилерија или количество муниција, количина што може да ја загрози безбедноста на централата“, рече Гроси.
„Во овој момент немаме никакви индикации. Но, тоа не може да се исклучи“, изјави тој.
Запорожје е најголемата нуклеарна централа во Европа, со шест блокови. Станицата не произведува струја од 11 септември 2022 година. Пет реактори се во ладен режим, а еден работи за да ги задоволи потребите на електраната.
Од март минатата година нуклеарната централа Запорожје е под контрола на руските сили, а од 1 септември минатата година таму дежураат неколку експерти од Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ), кои се менуваат периодично.