Скоро 40 милиони евра „изеде“ старо-новиот театар

Цената за изградба и опремување на Стариот театар што се гради на кејот на реката Вардар достигна 39 милиони евра. Оваа бројка е добиена според објавените податоци за склучени договори на интернет страната на Биро за јавни набавки. Кога почна изградбата на Театарот, министерката за култура Елизабета Канческа-Милевска најави дека тој ќе чини 6 милиони евра. Тоа е за 6 пати помалку од она што досега е потрошено за изградба како и за набавка на опрема и мебел.

Според Бирото за јавни набавки, само во изминатиов месец се потрошени над 3 милиони евра за дополнителни работи. Станува збор за изведба на градежно занаетчиски работи, па така италијанската Ламоне Мореда со Министерството за култура склучи два договори во вредност од 2,2 милиони евра. Едниот е за изработка и монтажа на акустични и противпожарни врати, а вториот се однесува за заштита на градежна јама и проширување на техничка врата на северната фасада на објектот Стар театар.
​
Додека договорот од милион евра за изведување на противпожарни машински инсталации го добила скопската подружница на австриската фирма Страбаг. Тоа е фирма која што склучила со Министерството вкупно 8 договори во вредност од 13,5 милиони евра, од кои за дел е наведено дека се однесуваат на дополнителни и непредвидени работи, а дел се однесуваат на изведба на машински инсталации, но и за набавка на мебел.

Од склучувањето на првиот договор за изградба на Стариот Театар во 2007-мата година(договор кој не е објавен на бирото за јавни набавки), па досега цената се зголемуваше со помош дополнителни договори кои се однесуваат на непредвидени трошоци, без при тоа да биде наведено какви било детали за нив. Во оние за кои е наведено, најчесто се браварски и ѕидарски работи, машински инсталации, стручен надзор на објектот или, пак, набавка на опрема и мебел.

Министерката во интервју за Радио Слободна Европа пред две години изјави дека причини за растот на цените на проектот Скопје 2014 е фазното работење и затоа што објектите не се готови не може да знае која ќе биде конечната цена.
Слаѓана Тасева од Транспаренси Интернејшнал Македонија вели дека честопати се појавуваат ситуации во кои занаетчиски работи, скулптури, елементи од бакар и дрво се прават со анекс договори како да не знаеле претходно дека тоа треба да го има.

„Она што кај нас се случува со Портата или со Театарот е како кога правите куќа да не сте предвиделе дека на куќата треба да има прозорци и врати и како да не сте предвиделе дека треба да има осветлување или под.“

Со тоа се остава простор за многу незаконитости и мислам дека намерно се прави и на тој начин се злоупотребуваат јавните пари, додава Тасева. Според неа, не дека не се разбира законот, туку погрешно се толкува и применува одредбата која се однесува на дополнителните трошоци.

Непредвидено е нешто што ни на сон не може да ви текне дека ќе се случи, вели Тасева.

„Тие скулптури кои ги гледаме на проекцијата на Скопје 2014, не значи дека некој непредвидено се сетил дека тука мора да има скулптури, знаеле дека мора да има, но намерно не се ставени во првиот тендер за да може постојано да се оди со дополнителни, а што се прави на овој начин - се исклучуваат другите учесници на тендерот, некој можеби ќе дадел многу подобра, поевтина и поквалитетна понуда, ама очигледно дека однапред се знаело со кого треба да се склучат овие тендери и сево ова е типична злоупотреба на јавните средства преку постапките за јавните набавки“, вели Тасева.

Сабина Факиќ од Центарот за граѓански комуникации, организација која се занимава со мониторирање на јавните набавки, вели дека поради шпекулациите за злоупотреби кои постојат во јавноста неопходно е да се изврши ревизија на проектот, но не само за спроведувањето на овие договори, туку и за останатите процедури, според Законот за јавни набавки. Таа додава дека во јавните набавки еден од проблемите кои што се јавуваат е фактот дека едни исти фирми добиваат договори за изведување на градежни работи во проектот Скопје 2014.

„Тој проблем произлегува од тоа што кога ги објавуваат тендерите институциите поставуваат премногу високи критериуми на квалификација, бараат преголемо искуство на фирмите за да можат да аплицираат на тендерите и им бараат претходно искуство конкретно до државни институции. На тој начин теренот и можноста за учество на што е можно повеќе актери од бизнис сцената се намалува и на тој начин се стеснува просторот и велиме дека тендерите ги добиваат одредена мала група на фирми.“

Анекс договорите отворија серија сомнежи за тоа како се трошат народните пари, со тоа што под превезот на законот, тие се користат како алатка за сокривање на вистинската вредност на објектите. Целта на законскиот механизам за доплата за непредвидени трошоци од 30 проценти од вредноста на договорот наместо како исклучок се користи како правило.