На 21 февруари годинава, три дена пред почетокот на руската инвазија врз Украина, рускиот претседател Владимир Путин рече дека Украина никогаш не постоела пред советското време, го критикуваше поранешниот комунистички лидер Владимир Ленин, нарекувајќи го „автор и архитект“ на таа земја, која како што нагласи, „никогаш немала традиција на вистинска државност“. Лани во колумна првиот човек на руската федерација напиша дека Русите и Украинците биле еден народ.
Овие зборови на дел од македонските граѓани им звучеа познато. Од 2020 година официјални лица од соседна Софија повторуваат дека Бугарија и Македонија имаат заедничка историја, а таа е бугарска, дека се работи за ист народ, а македонскиот е творба по 1944 година од тогашниот комунистички лидер Јосип Броз Тито. Првично како што изјавуваа претставниците на тогашната бугарска влада предводена од ГЕРБ, Македонија нема да има напредок во Европската унија се додека не ја признае историската вистина.
Френсис Фукујама е американски филозоф, политичко-економски аналитичар и автор на едно од најпознатите политиколошки дела во минатиот век Крајот на историјата и последниот човек. Тој во интервју за Радио Слободна Европа, кое во целост ќе го емитуваме в недела, вели дека има сличности во тврдењата на Москва за Киев и оние на Софија за Скопје.
„Мислам дека има многу сличности бидејќи во случајот со Северна Македонија, една земја, поголема земја, се обидува да го негира македонското право да го одреди својот национален идентитет на поинаков начин, со поинаков историски наратив од оној во Бугарија и тоа навистина е иста работа со руските тврдења во однос на Украина. Јас мислам дека основниот принцип на двете демократии и меѓународните односи е дека сите луѓе треба да бидат слободни да си го одредат својот сопствен наратив и тоа да не биде диктирано од други земји, од други поголеми земји кои сакаат да им кажат различни приказни. И мислам дека од таа перспектива е доста слично“, вели Фукујама.
Сличноста во бугарскиот и рускиот наратив ја забележаа и бугарски професори. Ивајло Дичев неодамна изрази критики кон позицијата на Софија во колумна за бугарскиот сервис на Дојче Веле со наслов „Во Русија, но и во Бугарија: историски комплекси, лаги и фантазии“
„Погледнете ја само нашата уцена кон Северна Македонија. Главните аргументи се всушност сосема слични на оние на Путин. Тоа беше држава измислена од Коминтерната, немаше идентитет, всушност таму зборуваа бугарски. Ако се појави под одредени историски околности, тогаш нема реалност – иако ние ја признавме како држава, исто како што Русија ја призна Украина, приближно во исто време. Фала богу што немаме сериозна војска да одиме да ја земеме како што веќе се обидовме “, пишува Дичев.
Што тврди Софија, а што Москва?
Источниот сосед почна појасно да ги истакнува своите позиции во контекст на македонската европска интеграција од 2019 година кога тамошното собрание усвои декларација со која ги поддржа преговорите за членство во ЕУ за Скопје и Тирана, но тоа го услови со барање за признавање на „историската вистина за заедничка историја што ја споделуваат двете држави и народи“. Кон крајот на истата година Бугарската академија на науките (БАН) усвои став дека македонскиот јазик не постои, туку дека е „писмено-регионална норма“ на бугарскиот јазик.
Бугарскиот објаснувачки меморандум испратен до земјите членки на Европската унија стигна следната 2020 година. Во него попрецизно Софија наведе Македонците се проект на поранешниот југословенски лидер Јосип Броз Тито, дека не постоеле до 2 Август 1944 година, односно до Заседанието на АСНОМ, дека нивното создавање е дел од целосната изградба на одделен небугарски идентитет чија цел била да се прекинат врските меѓу населението на тогашната Социјалистичка Република Македонија и Бугарија, а и дека македонскиот јазик не постоел до 1944 година и е норма на бугарскиот.
Тврдењата поврзани со историјата ги повторуваа поранешни бугарските функционери и претседателот Румен Радев кој и лани повтори дека не можат да кажат да за Македонија пред да видат одржливи механизми за „искоренување на искривениот наратив и намерниот однос кон Бугарија од учебниците, музеите, спомениците, до медиумите и државната политика“ и додека не се уверат дека нивниот сосед „нема да го гради својот идентитет врз кражбата на бугарската историја“.
Рускиот претседател Владимир Путин пак ваквите историски наративи кон Украина ги најави лани во колумна објавена на интернет страницата на официјален Кремљ. Во неа тој наведува дека Украинците и Русите се еден народ со заеднички јазик кој е старо руски.
Во телевизиско обраќање пред руската инвазија на својот сосед, рускиот претседател го искритикува поранешниот комунистички лидер Владимир Ленин, нарекувајќи го „автор и архитект“ на Украина, дека таа е нераскинлив дел од нивната историја, дека е геополитичка фикција создадена од Сталин во 1920-тите, а дека никогаш немала традиција на вистинска државност. Барањата на Путин се поврзани со иднината на Украина, односно, таа никогаш да не стане членка на НАТО.
Европски амбасадори- нема сличности
Претставниците на Европската унија и на Франција во Македонија, Дејвид Гир и Сирил Бомгартнер пак неодамна беа децидни дека не треба да се прават споредби на ситуацијата меѓу Русија и Украина, со онаа на Северна Македонија и Бугарија, бидејќи станувало збор за крајно различи ситуации. Гир ова го објасни со тоа што самите дејствија на Русија се широко осудени во Генералното собрание на Обединетите Нации и дека во Украина, како што рече, гледаме градови што се бомбардираат од страна на руската армија, имаме напади врз суверена држава чија територија е ставена под прашалник.
Евроамбасадорот додаде и дека во билатералните односи меѓу Скопје и Софија има неколку области на спор, но, како што рече, Бугарија беше првата земја која што ја призна независноста на Северна Македонија и продолжи да дава поддршка и на нејзиниот интегритет и суверенитет.
„Во изминатите неколку дена гледаме дека Бугарија како одговор на Европскиот цивилен заштитен механизам исто така помагаше на евакуација на македонски граѓани од Украина“ рече Гир.
И министерот за надворешни работи Бујар Османи е дециден дека обидот за аналогија на руската агресија во Украина со нашиот спор со Република Бугарија не оди во наш интерес.
„Прашањето на аналогија со руската агресија во Украина колку да звучи атрактивно мислам дека не е коректно и не е добро да се направи затоа што ова што се случува во Украина е невиден преседан после Втората светска војна во која една држава се обидува да окупира соседна држава, да ги наруши основните правила на меѓународниот правен поредок. Мислам дека не оди во наш интерес обидот за аналогија на руската агресија во Украина со нашиот спор со Република Бугарија“, рече Османи.
Очекувањата на Унијата се дека новиот дух во преговорите кој го промовираа новите премиери на двете земји Димитар Ковачевски и Кирил Петков, а кој повеќе е фокусиран на економијата и на соработката ќе даде резултат.
